Τα καλύτερα live albums: Θάνος Σιόντορος
Live Evil!
Τι κάνει ένα live άλμπουμ άξιο λόγου (και φυσικά ακροάσεως); Ποιες οι αιτίες που κάποιες ζωντανές εμφανίσεις αποτυπωμένες σε lp, cd, mp3 κλπ αποτέλεσαν και αποτελούν μεγάλη εμπορική ή/και καλλιτεχνική επιτυχία;
Η απάντηση μάλλον κρύβεται ανάμεσα σε ένα συνδυασμό διαπλεκόμενων μεταξύ τους παραγόντων, όπως η χρονική στιγμή της ηχογράφησης που καθορίζει τον εκάστοτε μουσικό αλλά καθορίζεται και από την κοινωνικοπολιτική κατάσταση, η συμμετοχή του κοινού, η διαφοροποίηση των εκτελέσεων των τραγουδιών, η ψευδαίσθηση της αμεσότητας που δημιουργείται στον ακροατή ή πολύ απλά, η "ήμουν κι εγώ εκεί" ή έστω "θα ήθελα να ήμουν κι εγώ εκεί" συμμετοχική τοποθέτηση. Εν ολίγοις, ένας ζωντανός δίσκος χαρακτηρίζεται από αυτό που τον αυτοπροσδιορίζει, τον αυθορμητισμό της στιγμής δηλαδή, χωρίς την δυνατότητα επαναπροσδιορισμού και επιδιορθώσεων. Ό,τι γράφτηκε, γράφτηκε!
Για να δούμε κάποια σπουδαία live άλμπουμ λοιπόν (σε αντίστροφη μέτρηση):
11. Keith Jarrett - The Koln Koncert (1975)
Αν και σιχαίνομαι το επιχείρημα της πλειοψηφικής ορθότητας όσο λίγα πράγματα στον κόσμο, δεν μπορώ να παρά να παραδεχτώ ότι στην παρούσα περίπτωση, οι 3.5 εκατομμύρια πωλήσεις του συγκεκριμένου άλμπουμ, δεν ήταν διόλου τυχαίες. Μαγευτικό και ρέον, το κονσέρτο που δόθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1975, στην Κολονία από τον αμερικανό πιανίστα, πέρασε σε ένα ευρύτερο κοινό μία μουσική φύσει ενδοσκοπική και αυτό είναι από μόνο του κατόρθωμα.
10. The Velvet Underground - 1969 Velvet Underground live with Lou Reed (1974)
Ο Lou έκανε ξεκάθαρη τη θέση του από την αρχή. Αν δουλεύετε την επόμενη, αν πρέπει να πάτε σχολείο ή οτιδήποτε άλλο, την πατήσατε. Οι Velvets δεν θα ξεμπέρδευαν εύκολα με το κοινό τους εκείνο το βράδυ, ούτε με τον ίδιο τους τον εαυτό θα έλεγα εγώ. Μπορεί το βράδυ να μην ήταν ένα αλλά κάμποσα, ποσώς όμως μας απασχολεί. Σκόρπιες ηχογραφήσεις από τον Οκτώβρη και το Νοέμβρη του 1969, ενίοτε αρκετά μεγαλύτερες από τις πρωτότυπες, δε νομίζω ότι θα ενθουσίαζαν τον μέσο ακροατή, από την άλλη όμως αποτελούν σπουδή για κάθε αφοσιωμένο οπαδό και κατάδυση ακόμη βαθύτερα στον γλυκά τραχύ και σκοτεινά λαμπερό, οξύμωρο κόσμο των Velvet (με τον Lou Reed αλλά χωρίς τον John Cale).
9. Portishead - NYC Roseland Live (1998)
Σε μία εποχή που αυτό που ονομάζουμε "μεγάλες μπάντες" άρχιζε να πεθαίνει για διάφορους λόγους (χρονικούς, δισκογραφικούς κ.α.) και η αντίληψη της σχέσης μουσικών και κοινού έπαιρνε άλλες διαστάσεις, οι μπριστολέζοι Portishead με δύο μόνο άλμπουμ είχαν "κατακτήσει" τον κόσμο και είχαν την άνεση να διοργανώσουν live με την φιλαρμονική ορχήστρα της Νέας Υόρκης να τους συνοδεύει. Η ατμόσφαιρα επιταφιακά κατανυκτική, οι γραμμή μεταξύ μελαγχολίας και κατάθλιψης λεπτότατη, το πάντρεμα των ήχων ιδανικό και φυσικά η Beth Gibbons. Το αν το περσινό Third πλησιάσει ποτέ τον δημιουργικό οργασμό που επισφραγίστηκε με αυτό το live, η ιστορία θα το δείξει, παρ' όλους τους διθυράμβους. Προσωπικά, πολύ αμφιβάλλω.
8. Nirvana - MTV Unplugged In New York (1994)
Κάτι μήνες (το Νοέμβρη του 1993) πριν ο Cobain ανακαλύψει μια για πάντα την "υπέροχη" πλευρά της δημοσιότητας, οι Nirvana μαζεύτηκαν σ' ένα στούντιο του MTV για να καταφέρουν μέσω εντάσεων, δυσκολιών και καθόλου χαρωπής ατμόσφαιρας να ηχογραφήσουν ένα εντελώς αντιεμπορικό, ακουστικό σετ με διασκευές και όχι χιτς. Το αποτέλεσμα λίγο-πολύ γνωστό, οι αιτίες του συζητήσιμες, η ουσία όμως αρκετά ξεκάθαρη. Μία κατάθεση ψυχής με αποδέκτες ακόμη και αυτούς για τους οποίους το grunge μπορεί να πέρασε αλλά κάθε άλλο παρά άγγιξε (σαν εμένα). Για την ιστορία, δύο μέλη των Meat Puppet έκαναν την εμφάνισή τους ως guests, το "The Man Who Sold the World" του Bowie έπαθε ότι το Hallelujah του Cohen λίγο αργότερα με υπεύθυνο αυτή τη φορά τον Jeff Buckley και οι υπέροχοι Vaselines έπαιξαν, έστω και έμμεσα, για μία και μοναδική φορά σε μεγάλο γήπεδο.
7. Ramones - It's Alive (1979)
Το ότι ηχογραφήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1977 είναι από μόνο του, ως γεγονός, ικανό να προσδιορίσει την σε πλήρη ακμή χρονικά προσέγγιση της μπάντας. Αν κάποιος παραμένει δύσπιστος, μια ματιά στο setlist αρκεί. Το ότι η συναυλία έλαβε χώρα στο Rainbow Theatre του Λονδίνου μάλλον δεν λέει και πολλά αλλά το πείραγμα στο στούντιο πριν την κυκλοφορία θα μπορούσε να αποτελέσει απογοήτευση για πολλούς. Δεν θα έπρεπε όμως, γιατί όταν πρόκειται για τα Ραμόνια, το ζητούμενο δεν είναι η ορθότητα σκέψεων και πράξεων. Here Today, Gone Tomorrow που έλεγαν και ίδιοι! Τι το ψάχνεις...
6. Hawkwind - Space Ritual (1973)
Όταν διαβάζεις για την περιοδεία προώθησης του Doremi Fasol Latido, τρίτου άλμπουμ των Hawkwind, υπό την οποία το 1972 ηχογραφήθηκε το διπλό Space Ritual, μόνο ζήλια μπορείς να νιώσεις απέναντι σε όσους παρευρέθησαν σε αυτή την οπτικοακουστική πανδαισία. Αρκείσαι λοιπόν σε κάμποσες φωτογραφίες και το ηχητικά αποτυπωμένο αποτέλεσμα. Space απαγγελίες από τον Bob Calvert αλλά και τον Michael Moorcock, ψυχεδελοκιθάρες που ροκάρουν άγρια, επαναλαμβανόμενοι υπνωτικοί ρυθμοί, γυμνόστηθες χορεύτριες, drugs με το κιλό (λέτε όχι;), ο Lemmy, γενικά ένα απέραντο φευγιό. Το διάστημα είναι ατέρμονο και η γη μέρος αυτού, μην ξεχνιόμαστε. Δε νομίζω να υπάρχουν άλλωστε πολλές περιπτώσεις μπαντών, που ένα live άλμπουμ να λογίζεται ως το καλύτερο της δισκογραφίας τους.
5. Ray Charles - In Person (1960)
Τα δύο εναρκτήρια πασίγνωστα "The Right Time" και "What 'd I Say" αρκούν για να πάρει ο τόπος φωτιά, πραγματικός ή φανταστικός. Όπου πραγματικός βάλτε Atlanta στις 28 Μάη 1959, όπου φανταστικός, οπουδήποτε υπάρχει πρόσβαση στην εν λόγω ζωντανή ηχογράφηση. Jazz, Blues, Rhythm N' Blues, Pop, χαμηλές και ψηλές στροφές, αυτοσχεδιασμοί, ξεσπάσματα, οι αισθαντικές Raylettes στα back vocals και ένας ερμηνευτής ο ποίος δεν απέκτησε ποτέ οπτική επαφή με τα κατορθώματά του. Ίσως στο κεφάλι του να ήταν ακόμη πιο λαμπρά τα πράγματα αν και αυτό είναι κάτι που κανείς ποτέ δεν θα μάθει.
4. Etta James - Rocks The House (1964)
Ο τίτλος τα λέει όλα! Η Etta όχι μόνο ροκάρει αλλά του δίνει και καταλαβαίνει! 27 και 28 Σεπτεμβρίου του1963 στο New Era Club του Tennessee, υπό την αιγίδα (sic) της Chess ηχογραφείται αυτός ο δυναμίτης που αν ήταν παροντικός οι κριτικές θα έγραφαν: "Τα σπάει!" Παίζοντας rhythm n' blues standards της εποχής, η κυρία Etta James παραδίδει μαθήματα σχετικά με το πώς θα έπρεπε να είναι μία σωστή live performance. Το κοινό συμμετέχει παίζοντας πλήρως το παιχνίδι της και αποτυπώνεται για πάντα μια αμεσότητα που στις μέρες μας εκλείπει εκκωφαντικά. Άλλες εποχές, άλλα δεδομένα. Μην πέσετε στη παγίδα συγκρίσεων. Κινδυνεύετε να χαρακτηριστείτε από παρελθοντολάγνοι μέχρι ψευδοφουτουριστές! Μην πείτε μετά ότι δεν σας προειδοποίησα...
3. Johnny Cash - At Folsom Prison (1968)
Αν και ο "Κύριος με τα Μαύρα" είχε εμφανιστεί και άλλες φορές μπροστά σε κρατούμενους, η εμφάνιση στη φυλακή Folsom ήταν αναμφίβολα η πιο κομβική σε προσωπικό επίπεδο. Επίσης, ήταν και η πρώτη που αποφάσισε να ηχογραφήσει ζωντανά, ανασταίνοντας την ταλαιπωρημένη σε εκείνο το σημείο ζωή του και μετέπειτα την καριέρα του. Μουσικά δεν μπορεί εύκολα κάποιος να ισχυριστεί ότι υπερτερεί του επίσης πασίγνωστου live στο San Quentin, αλλά χωροχρονικά αποτελεί την ύψιστη κατάθεση αυτού που θα ονομάζαμε prison folk, προβάλλοντας μαζικά ένα θεσμό, από τη φύση του περιθωριοποιημένο.
2. Bob Dylan - The Bootleg Series vol. 4: Live 1966, "Royal Albert Hall Concert" (1998)
Όποτε καλούμαι να γράψω κάτι σχετικό με τον Dylan, δυσκολεύομαι αφάνταστα. Τι να πεις και τι να προβάλλεις που δεν έχει χιλιοειπωθεί. Ακόμη και όσοι δεν τον αντέχουν ή τον σνομπάρουν εκμαιεύοντας διά της αντίθετης οδού ψίχουλα από την αίγλη του, κάπου θα έχουν τρακάρει με τις εκατομμύρια ιστορίες-θεωρίες γύρω από αυτόν. Το συγκεκριμένο άλμπουμ, στην επίσημη έκδοσή του, αποτελείται από δύο δισκάκια. Το δεύτερο άλλαξε την ιστορία της μουσικής. Στο πρώτο, υπάρχει μια εκτέλεση του "Just Like A Woman", που απ' όταν την άκουσα, δεν μπόρεσα να ακούσω αυτή του Blonde On Blonde ξανά. Απολογούμαι για την εντελώς προσωπική τοποθέτηση αλλά ο Dylan μόνο έτσι γίνεται αντιληπτός. Τα υπόλοιπα είναι για τις εγκυκλοπαίδειες.
και...
1. James Brown - Live At The Apollo (1963)
Ένα είναι το ζωντανό άλμπουμ που πραγματικά πρέπει κάποιος να ακούσει για να αντιληφθεί μέχρι ποιο επίπεδο μπορεί να εκτοξευθεί η αμφίδρομη σχέση μουσικών και κοινού κατά τη διάρκεια ενός live. Υπεύθυνος αυτού ο "Νονός της Soul" και περαιτέρω αναλύσεις είναι περιττές. Play loud!!!
----
