The Beatles Anthology ή πώς να (μην) πείτε σωστά την ωραιότερη ιστορία του κόσμου
Αφού πέρασε μία δύσκολη δεκαετία όπου τα πράγματα έδειχναν ότι ξέφτιζε χωρίς επιστροφή, ο θρύλος των Beatles πήρε μια γερή σπρωξιά στα ‘90s, με λίγη βοήθεια από τη γενιά καλλιτεχνών της Britpop. Με το τάιμινγκ του όλου εγχειρήματος να αποδεικνύεται άψογο, στα μέσα της δεκαετίας οι Threetles –έτσι τους αποκάλεσε, κάπως περιπαιχτικά, ο τύπος της εποχής- επέστρεψαν για να πάρουν εκείνο που (δικαιωματικά;) τούς ανήκε.
Το εγχείρημα με τον γενικό τίτλο The Beatles Anthology ήταν ένα πολυμεσικό πανηγύρι: μία μίνι τηλεοπτική σειρά, τρία διπλά άλμπουμ, ένα ογκώδες βιβλίο. Τα «χτυπήματα» δεν ήρθαν όλα μαζί, αλλά σε βάθος χρόνου. Τα άλμπουμ κυκλοφόρησαν μεταξύ Νοεμβρίου του 1995 και Οκτωβρίου του 1996, ο πολυτελής τόμος ήρθε στα τέλη του 2000, και το ομώνυμο ντοκιμαντέρ, είτε σε οκτώ μέρη (Βρετανία, ITV), είτε σε τρία (Ηνωμένες Πολιτείες, ABC), είχε ολοκληρωθεί στα τέλη του ’95, και, πριν ακόμα το τρίτο σετ δίσκων δει το φως της δημοσιότητας, βρισκόταν ήδη στα καταστήματα, σε VHS και Laserdisk.
Μπορεί εύκολα κανείς να βρει, αν το θελήσει, μειονεκτήματα στην υλοποίηση του εν λόγω φιλμ. Ξεκινώντας από τον (πολύ) στενό κύκλο των συνεντευξιαζομένων (πέραν των Fab 4, τον λόγο παίρνουν μόνο οι George Martin, Neil Aspinall και Derek Taylor), και περνώντας σε μια σειρά ωραιοποιήσεων ή παραλείψεων της αφήγησης (προκειμένου να κρατηθούν οι εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη), σίγουρα θα μπορούσε να έχει υπάρξει μια περισσότερο αντικειμενική προσέγγιση από αυτή που επιλέχθηκε τελικά. Αλήθεια, όλα όσα συνέβησαν με (και σε) αυτούς τους τέσσερις νεαρούς από το Liverpool εκείνες τις κατά τα φαινόμενα συναρπαστικές μέρες του ‘60, πραγματοποιήθηκαν εν κενώ ή μέσα σε μια γενικότερη ατμόσφαιρα δημιουργίας και αμφισβήτησης; Πέραν του Dylan και του Hendrix, όντως δεν υπάρχει κανείς άλλος άξιος λόγου «ανταγωνιστής»;
Παρ’ όλα αυτά, θα είναι λάθος να δει κανείς το υλικό αυτό ως απλώς μια χαμένη ευκαιρία. Κι αυτό κυρίως επειδή, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο κάτι τέτοιο, το Anthology είναι το μόνο διαθέσιμο ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την πορεία των Σκαθαριών στην ολότητά της, και με τόσο φροντισμένο και ζωντανό τρόπο. Μπορεί κανείς να βρει πολλά άλλα άξια φιλμ που να εστιάζουν σε συγκεκριμένες περιόδους της πορείας του γκρουπ (The First U.S. Visit, Eight Days A Week: The Touring Years, Get Back κ.ά.), όμως εδώ υπάρχει όλη η ιστορία, με γενναίες δόσεις σπάνιου υλικού, και με τους ίδιους τους πρωταγωνιστές να μοιράζονται τις –συχνά σε ασυμφωνία μεταξύ τους- αναμνήσεις τους.
Σήμερα ίσως το Anthology να μοιάζει απαρχαιωμένο, με τις 4:3 αναλογίες του και τη χαλαρή, χωρίς σπέσιαλ εφέ, ροή του. Στην εποχή του, όμως, αποτέλεσε αποκάλυψη για πολύ κόσμο. Αν ήσουν, ας πούμε, ένας έφηβος που μεγάλωνε σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, είχες μόλις ανακαλύψει την κοσμογονική αυτή μουσική και αναζητούσες απεγνωσμένα πληροφορία, το ξενύχτι για να το γράψεις σε βιντεοκασέτα από το Star Channel ήταν μονόδρομος. Πόσες φορές παίχτηκαν ξανά και ξανά εκείνες οι κασέτες, μετά το σχολείο –ή ακόμα και ξυπνώντας πολύ πρωί για να τις βάλεις και να πάρεις κουράγιο πριν ξεκινήσεις για εκεί; Πόσα rewind έκανες για να προσέξεις κάποια λεπτομέρεια ή κάτι που οι υπότιτλοι δεν φρόντισαν να μεταφράσουν; Έπειτα, όταν βγήκε η επίσημη έκδοση με τις οχτώ βιντεοκασέτες, έσκαγες εκείνες τις 40.000 δραχμές με ενοχή –ήταν πολλά τα λεφτά- αλλά και με μια δίψα για το πολύ έξτρα υλικό που περιείχε. Κι όταν το 2003 βγήκε και το πενταπλό DVD, το ξαναγόραζες, γιατί εδώ υπήρχαν και 81 ακόμα λεπτά με παρασκήνια και άλλα καλούδια.
Για κάποιον που του μίλησαν βαθιά κάποτε αυτά τα τραγούδια, η ιστορία των τεσσάρων παιδιών που έφτασαν από μια γωνιά του πουθενά στα αφτιά του καθενός θα είναι για πάντα η ωραιότερη που ειπώθηκε ποτέ. Ο τρόπος που τη λέμε αλλάζει με τις εποχές και τις συνθήκες, αλλά ο μύθος στον πυρήνα της παραμένει αναλλοίωτος.
«Μύθος» έγραψα; Ε ναι. Άλλωστε, όταν κουβεντιάζουμε για ροκ ντοκιμαντέρ, ποτέ δεν μιλάμε ακριβώς –ή μόνο- για ντοκουμέντα.
