Το πείραμά σου, η συνήθειά μου

Θέλω από την αρχή να δηλώσω ότι δεν πιστεύω ότι υπάρχει ακραία μουσική. Καταρχήν γιατί δεν πιστεύω στα άκρα. Δεν τα συνάντησα μέχρι στιγμής πουθενά. Όπου κι αν μας οδηγήσει η οποιαδήποτε μούρλα μας, πάντα υπάρχει παραπέρα. Αυτό που πιστεύω όμως, είναι ότι υπάρχει ακριβώς αυτή η μούρλα που εδώ την μεταφράζουμε και σε δημιουργικότητα και σε περιέργεια και σε επίγνωση προσωπικότητας. Η τέχνη δεν είναι κάτι δεδομένο και αδιάλλακτο, είναι μια ανθρώπινη δραστηριότητα που κουβαλά την ανάγκη για κίνηση. Της σκέψης και του πνεύματος. Μέσα από αυτή την κινητικότητα ο άνθρωπος επιδιώκει να χορτάσει τη μούρλα του, την περιέργειά του. Δεν υπάρχει λοιπόν ακραία μουσική διότι όλη η μουσική ΕΧΕΙ τα χαρακτηριστικά που ευκόλως χαρακτηρίζουμε ως ακραία στην τέχνη, δηλαδή τον πειραματισμό (πάσης φύσεως) και το απόκοσμο πρόσωπου του αγνώστου. Αν δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά (άλλοτε άμεσα ορατά, άλλοτε όχι) τότε δεν είναι τέχνη, είναι μια απομίμηση τέχνης, μια εύκολα αναγνωρίσιμη συνθήκη και διαδικασία που αντιγράφει άνευ δημιουργικού λόγου κάτι που λειτούργησε και αγκαλιάστηκε από πολλούς στο παρελθόν, με την ελπίδα να αγκαλιαστεί και αυτή η συνθήκη, η νέα. Δεν γίνεται δουλειά έτσι… Η επιτυχία, η εμπορική απήχηση ποτέ δεν ήρθε αποκλειστικά από τη μίμηση. Ακόμα και τα πιο μεγάλα εμπορικά ονόματα κάτι «άλλο» είπαν, δικό τους, για να υπάρξουν.

Θα μιλήσουμε όμως για ακρότητα σε αυτό το αφιέρωμα, μόνο και μόνο για να διευκολυνθούμε να ορίσουμε έναν ηχητικό χώρο όπου ο πειραματισμός οδηγεί τους καλλιτέχνες σε αποτελέσματα ας πούμε όχι συνηθισμένα. Αποτελέσματα που πολύ σπάνια θα ακουστούν στο ραδιόφωνο, μάλλον ποτέ στην τηλεόραση, αλλά ευτυχώς είναι εύκολα πια προσβάσιμα στο διαδίκτυο. Να πούμε και αυτό. Δεν μιλάμε για μια avant garde εδώ. Σηκώνει πολύ κουβέντα το τι είναι πρωτοπορία και ίσως κάτι τέτοιο να αφορά κάποιο άλλο αφιέρωμα. Σίγουρα πάντως δεν είναι avant garde μια μουσική που είναι πια κατασταλαγμένη, με αποσαφηνισμένους κώδικες και όρους, που υπήρξε πρωτοπορία ουσιαστικά στις αρχές του 20ου αιώνα (αν θέλουμε σώνει και καλά να εντοπίσουμε μια απαρχή της) και που σήμερα τελικά ακόμα και η pop την έχει σκαλίσει για να χρησιμοποιήσει τα συστατικά της. Μιλάμε για μια μουσική που παίζει στα όρια της αντοχής των μη μυημένων ακροατών, οι οποίοι είναι και οι περισσότεροι, που ενδιαφέρεται ίσως για τις σκοτεινές εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχολογίας, για μια μουσική που δεν είναι για λίγους, απλώς λίγοι την έχουν συνηθίσει. Γιατί όπως πολύ σωστά είπε και ένας γνωστός μου, αποδεχόμαστε αυτό που μας έγινε συνήθεια ως νορμάλ, ως σωστό. Τα υπόλοιπα στον Καιάδα. Όμως δεν αναλογιζόμαστε ποτέ πόσοι διαφορετικοί κόσμοι έχουν πλαστεί από τους ανθρώπους λόγω των άπειρων καταστάσεων και διαφορετικών δρόμων που αυτοί συνηθίζουν και θεωρούν νορμάλ. Το κανονικό του ενός είναι το ακραίο του άλλου. Κάνουμε λοιπόν αυτό το αφιέρωμα για να ακούσουμε για λίγο, πράγματα τουλάχιστον ενδιαφέροντα, που ίσως μοιάζουν ακραία σε πολλούς, αλλά ξεβουλώνουν αυτιά και ανοίγουν μυαλά με έναν άλλο τρόπο, με την ελπίδα αυτοί οι πολλοί που δεν τα έχουν συνηθίσει να γίνουν λίγο λιγότεροι.

Τα έντεκα άλμπουμ εδώ δεν είναι ούτε τα πιο αντιπροσωπευτικά ούτε τα καλύτερα. Είναι απλώς έντεκα μουρλαμάρες που με ενθουσιάζουν. Διαλεγμένες με υποκειμενικά κριτήρια χωρίς αξιολογική ή άλλη σειρά. Έντεκα δίσκοι «ακραίας» μουσικής που ακόμα και εμένα που την έχω συνηθίσει, με αφήνει συχνά με ανοιχτό το στόμα.

Fushitsusha – Nothing Changes No One Can Change Anything, I Am Ever-Changing Only You Can Change Yourself (Utech Records) (2014)
Θέλω αυτό το αφιέρωμα να ξεκινήσει με αυτόν τον δίσκο, διότι γνωρίζοντας ολάκερη τη δισκογραφία των Fushitsusha μπορώ εύκολα να πω ότι δεν πρόκειται απλώς για έναν απ' τους καλύτερους δίσκους του Keiji Haino αλλά και ένα από τους πιο extreme. Ένα τρίωρο live από το '96 με guest star τον σαξοφωνίστα Peter Brötzmann, τον οδοστρωτήρα δηλαδή της free jazz. Τι να λέμε... Ορόσημο της σύγχρονης μουσικής. Ένα νεφελώδες trance ταξίδι που συνταιριάζει και συντονίζει δύο κόσμους, του rock και της jazz και μάλιστα στην πιο απόκοσμη, μυστηριώδη και ακραία έκφανσή τους.

Masayuki Takayanagi/Kaoru Abe – Mass Projection (DIW)
Στα τέλη της δεκαετίας του '60 συνέβη το εξής. Οι Ιάπωνες Masayuki Takayanagi και Kaoru Abe κατασκεύασαν αυτή τη "θωρακισμένη" μουσική. Η πιο διονυσιακή και εξηλεκτρισμένη μορφή της free jazz. Τόσο πολύ που σαφώς μπορεί να καταταγεί χωρίς δεύτερη σκέψη στη λεγεώνα των μουσικών ακροτήτων. Αν μπορεί κάποιος να φανταστεί ένα νέο υλικό στη φύση που θα ήταν ταυτόχρονα μέταλλο, ήχος και ηλεκτρισμός, θα πλησιάσει αρκετά κοντά στο να καταλάβει αυτό το μανιασμένο τσουνάμι που δοκιμάζει την ακοή και το μυαλό. Το σαξόφωνο και η ηλεκτρική κιθάρα των δυο αυτών μουσικών σφαδάζουν στα χέρια τους. Αν ο Μόργκοθ μέσα στο Ουτούμνο έφτιαχνε μουσικό σχήμα... ε αυτό θα ήταν.

Swans – Filth (Neutral Records) (1983)
Ο πρώτος δίσκος των Swans δε θα μπορούσε να έχει σωστότερο τίτλο. ΒΡΩΜΑ. Μέσα σ' ένα άδειο διαλυμένο δωμάτιο που δεν μπαίνει φως από πουθενά, πίσσα σκοτάδι, στάχτες και σκόνη σου μπουκώνουν τα ρουθούνια. Νιώθεις ότι είσαι σε ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον όπου όλα είναι κατεστραμμένα. Πρωτόγονη μεταλλική αγριότητα. Μέσα στο παραλήρημα του no wave (του πανκ δηλαδή που ερωτοτροπεί με λύσσα με τον αυτοσχεδιασμό και την avant garde), αυτός ο δίσκος stands alone που λένε. Ένας βρομερός βάλτος δημιουργικής ακρότητας από τα σπλάχνα του Michael Gira.

Merzbow – Venereology (Release Entertainment) (1994)
Σχεδόν πάντα η "noise" μουσική μου δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα διεστραμμένο και μεταλλαγμένο παιδί της free jazz. Νιώθω να υποβόσκει δηλαδή ο ίδιος ψυχισμός, το ίδιο πάθος και η ίδια μανία όχι μόνο ανατροπής των πραγμάτων, αλλά ακόμα και αισθητικά. Είναι σα να λένε οι νοιζάδες(υποσυνείδητα οι περισσότεροι), θέλω και εγώ να παίξω έτσι (free jazz)αλλά όχι με σαξόφωνα κλπ κλπ, εγώ θέλω με ηλεκτρονικά, με υπολογιστές ή και με παλιοσίδερα. Ο Masaki Akita (Merzbow) φυσικά δε χρειάζεται και πολλές πολλές συστάσεις, Είναι από τους πιο τολμηρούς, έξυπνους και αιμοδιψείς εκπροσώπους του είδους. Προκαλώ όποιον έχει γερά νεύρα και υψηλή αντοχή στα σαδομαζοχιστικά ηχητικά ταξίδια να ακούσει ολόκληρο το "Venereology" και στο τέλος να αναφωνήσει "και εγένετο trance".

Hijokaidan feat. Akira Sakata – Made in Studio (Doubtmusic)m (2012)
Οι Hijokaidan, το πιο "σαπιονόιζ" συγκρότημα στην Ιαπωνία συνεργάζεται με έναν κολοσσό της ιαπωνικής τζαζ. Είναι αρκετό αυτό για να πειστώ ότι έχουμε να κάνουμε με ένα free jazz τερατούργημα (με την καλή έννοια).Ο Αlbert Αyler και ο Οrnette Coleman θα ήταν περήφανοι ξέροντας ότι η μουσική τους πήρε αυτόν τον ακραία δυναμικό και πύρινο δρόμο.

Sutcliffe Jugend – When Pornography is no longer enough (Death Factory) (1998)
Η σκοτεινή πλευρά στην ανθρώπινη φύση είναι πανταχού παρούσα σε όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου μέσα στην ιστορία. Τη βλέπουμε στα μεγαλύτερα γεγονότα που έχουν επηρεάσει και στιγματίσει τον καθένα (άλλον άμεσα, άλλον έμμεσα), τη βλέπουμε και στη μικρή άγνωστη καθημερινότητα ενός απλού τυπικού ανθρώπου. Αυτός ο άνθρωπος δε στερείται σε τίποτα από το φρικαλέο, αδυσώπητο και άγριο της φύσης του. Απλώς το καταπιέζει με σθένος (όχι όμως πάντα με επιτυχία) γιατί έχει μάθει να πιστεύει ότι αυτό δεν πρέπει να υπάρχει. Όσο όμως αυτό καταπιέζεται, τόσο πιο ωμό και βρομερό κάνει την εμφάνιση του κάθε τόσο με αφάνταστα ευφάνταστους και πολλαπλούς τρόπους. Η τέχνη πολλάκις έχει επιχειρήσει να το αναδείξει. Οι Sutcliffe Jugend είναι μια τέτοια καλλιτεχνική περίπτωσης ανάδειξης της φρίκης μας, μέσο μιας βουλιμικής ηχητικής αναρχίας που δε φοβάται να ξερνά τα λυσσακά της στα μούτρα μας.

The Gerogerigegege – Endless Humiliation (Japan Overseas) (1994)
O Juntaro (τι ωραίο όνομα) Yamanouchi όταν κάνει διάλειμμα από τους noise ξυλοδαρμούς, είναι γιατί τυγχάνει να ξυπνά μέσα του (ποτέ δεν κοιμάται στ' αλήθεια) το πνεύμα του σκοτεινού ποιητή. Σηκώνεται το πρωί απ' το κρεβάτι του, βγαίνει στο δρόμο και ηχογραφεί άστεγους που μονολογούν. Θα είχε τεράστιο ενδιαφέρον να καταλαβαίναμε τι λένε. Μετά, ως σπουδαίος συνθέτης που είναι, πάει σπίτι του, ηχογραφεί και ένα δικό του πιανιστικό μονόλογο(κάτι σαν μεθυσμένος Morton Feldman) και μετά φτιάχνει ένα κολάζ με τις ηχογραφήσεις των αστέγων και το πιάνο. Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν μεταφυσικό. Με τον ίδιο τρόπο που είναι μεταφυσικές οι εικόνες που φτιάχνουν οι ζωγράφοι του 18ου και 19ου αιώνα στην Ιαπωνία, οι οποίοι αναπαριστούν τέρατα και φαντάσματα.

Mike Patton – Adult Themes for Voice (Tzadik) (1996)
Τον Mike Patton πολύς κόσμος τον ξέρει. Κυρίως από τις rock μπάντες του, όπως οι Faith No More, οι Fantomas κλπ κλπ. Μια άλλη πλευρά του όμως είναι αυτή του παραληρηματικού αυτοσχεδιαστή ουρλιαχτολόγου, σε συνεργασίες με ανθρώπους όπως ο John Zorn (Hemophiliac, Naked City) αλλά και σόλο, όπως σε αυτόν τον δίσκο. Ο άνθρωπος δεν ξέρω σε τι είδους υπερένταση βρίσκεται στις περιοδείες του και μπαίνει σε τέτοια τριπάκια, αλλά για μένα αυτό είναι το άκρον άωτον του πανκ αυτοσχεδιασμού. Να ηχογραφείς δηλαδή μόνος στα διάφορα δωμάτια ξενοδοχείων που διαμένεις τα εμετικά εσώψυχα σου σα να μην υπάρχει αύριο.

The Nihilist Spasm Band – No Record (Allied Record Corporation) (1968)
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες μπάντες αυτοσχεδιασμού. Η μουσική που εξαπολύουν προς πάσα κατεύθυνση στο χώρο είναι απολύτως ξεχωριστή. Δεν είναι ούτε τζαζ ούτε ροκ ούτε τίποτα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι ένα ψυχανώμαλο μεταλλαγμένο μπλουζ που παίζεται από έναν Blind Lemon Jefferson σε τήξη με τον Albert Ayler, που τους πάγωσαν για να ξυπνήσουν το 2763, τους έβαλαν να καταπιούν από μια πυρηνική κεφαλή και τους είπαν "παίξτε».

Nurse With Wound/Whitehouse – The 150 Murderous Passions (United Dairies) (1994)
Ακούστηκε ο ήχος της βουτιάς, ο βατήρας έσπασε και τα κύματα στην επιφάνεια της λίμνης έσπαγαν την ανυπόφορη απάθεια που προκαλούσε η ησυχία. Το σώμα βυθίστηκε αργά για πολλές ώρες. Άργησε πολύ να κάνει την εμφάνιση του ο πάτος, όμως όταν ακούμπησε κάτω κατάλαβε που βρέθηκε. Τώρα περνά στο άβατον από την πύλη. Το παγωμένο νερό τον ξυπνούσε από τη λήθη και αφουγκραζόταν τις καμπάνες. Στα βαθειά. Δεν έχει πια νερό, ξαφνικά τα ρουθούνια γέμισαν αέρα. Καυτός άνεμος, λίβας, δαίμονας καύσων αναρριχήθηκε στους ώμους του που γέμισαν κόκκινες ουλές από το μαστιγωτικό τίναγμα του κεφαλιού. Οι καμπάνες προμηνούσαν το επερχόμενο γήρας. Οι ρυτίδες έγιναν και αυτές ουλές βαθιές, που από μέσα ξεχύθηκε το μαύρο αίμα του στομάχου. Χολή εξουδετέρωσε τις ασάφειες των απομακρυσμένων κυττάρων που ξεστράτισαν στην ανοιχτωσιά της έρημης κόλασης. Ένας συριγμός. Ένας θεός απλωμένος σα ζυμάρι λευκό και μαλακό πάνω στο τραπέζι του Προκρούστη. Έσκουζε σα σφαγμένο κατσίκι τις ατέλειωτες ώρες των άμορφων εγκοπών. Οι υπηρέτες του Εωσφόρου δεν ρωτούσαν λεπτομέρειες, τεμάχιζαν μόνο με ακρίβεια χειρούργου τα εναπομείναντα εκτοπλάσματα. Σώμα δεν έχεις νευρικό σύστημα είσαι ο θεός ο κατατετμημένος. Οι κραυγές ήταν δικές σου που σε κοιτούσες να κομματιάζεις το είναι σου. Οι ακτίνες των εσώτερων άστρων πάνω απ το κεφάλι σου ξεκαθαρίζουν το όλο θέμα. Θα καταπιείς σιγά σιγά τη φωνή σου.

Ground Zero – Revolutionary Pekinese Opera Ver. 1.50 ( 7inch) (Gentle Giant Records) (1995)
Είναι 7ιντσο των Ground Zero. Αυτό από μόνο του αρκεί για να μπει στη λίστα με τα must have. Δεν το έχω όμως ... το έχει ένας φίλος. Όποτε πάω σπίτι του, το βλέπω που το 'χει τοποθετήσει για ντεκόρ πάνω στο καπάκι του πικάπ και αργοσβήνω. Το βάζουμε να παίξει και πάντα παθαίνω το ίδιο ντελίριο. Δεν ξέρω αν υπάρχει πιο επικεντρωμένο, βάναυσο καραμπουζουκλίδικο, ντελιριακό κολάζ αυτοσχεδιαστικού οργιαστικού πανδαιμόνιου (ουφ... προσθέστε κι άλλα εσείς)από δαύτο.

Επίλογος

Ένα βροχερό βράδυ του 2005 παραταχτήκαμε στην αναφορά. Μας ζητήθηκε να φέρουμε εις πέρας μια σημαντική αποστολή. Να μεταφέρουμε εκατοντάδες καρέκλες από μια τεράστια αίθουσα ενός εγκαταλελειμμένου κτηρίου σε ένα άλλο πιο λειτουργικό. Ήμασταν πολλοί, μπορεί και δύο μεγάλοι λόχοι. Μπήκαμε στην σκοτεινή αίθουσα. Έμπαινε το φως των εξωτερικών λαμπτήρων από τα παράθυρα και ακουγόταν η βροχή. Αυτός ο ήχος ήταν ένα διακριτικό υπόστρωμα και η εκκίνηση για αυτό που θα επακολουθούσε. Παραδόξως μπήκαμε σε μια σειρά για να αρχίσουμε να μεταφέρουμε τις καρέκλες από τα βάθη της αίθουσας προς τα έξω, χέρι με χέρι. Φυσικά δεν τις σηκώναμε, τις σέρναμε στο πάτωμα, δε θα κοψομεσιαζόμασταν κιόλας...

Αρχικά τρόμαξα. Ο ήχος δεκάδων καρεκλών που σέρνονται ταυτόχρονα σε έναν τεράστιο χώρο με αντίλαλο δεν ήταν και πολύ ευχάριστος. Όμως σύντομα, επειδή είχαμε μπει σε σειρά, έκανε την εμφάνισή του ένας ρυθμός. Ο ήχος ακολουθούσε ένα πάτερν. Και άρχισε να γίνεται μια από τις πιο ηδονιστικές ηχητικές εμπειρίες που θυμάμαι μέχρι σήμερα. Κανένας noise δίσκος ή live δεν την έχει σβήσει από το μυαλό μου ακόμα. Ένα απόλυτο μινιμαλιστικό καταιγιστικό trash trance που σκίζει την αντίληψη στα δύο. Το σχέδιο της δημιουργίας είναι παντού γύρω μας.