Τραγούδια και Λογοτεχνία

Έστω ότι τα τραγούδια που δανείζονται από τη λογοτεχνία είναι βιβλία, αραδιασμένα στα ράφια ενός φανταστικού βιβλιοπωλείου. Τότε τούτη είναι -σε τυχαία σειρά- η λίστα με όσα θα έπαιρνα αυτή τη στιγμή μαζί μου. Τα δε εντός εισαγωγικών κειμενάκια είναι πιστή αντιγραφή από τα οπισθόφυλλά τους:

1. End of the night - the Doors
"Όσοι γουστάρετε Blake, προσέλθετε, κάτι θα βρείτε εδώ να σας θυμίζει. Όσοι πάλι μπανίζετε κι από Celine, ελάτε κι εσείς, δε θα χάσετε. Για όσους πάλι η μόνη λογοτεχνία που υπάρχει είναι ό, τι έγραψε ο Jim Morisson, ε τότε εσείς αγοράσατε τούτο το βιβλιοτράγουδο πριν καν ρίξετε μια ματιά στο οπισθόφυλλό του."

2. Ερωτικός Λόγος του Σεφέρη - Βosphorus and Mode Plagal
(Τις δεκαέξι σελίδες των χαϊκού μού τις έκαναν δώρο σε κάποια προηγούμενα γενέθλια, οπότε τώρα παίρνω μαζί μου αυτό το όμορφα διακοσμημένο τομίδιο που γράφει από πίσω: ) "Πάει καιρός από τότε που οι δεκαπεντασύλλαβοι προκαλούσαν ρίγη συγκινήσεως στα πλήθη και όχι μόνο σε κάποιους κολλημένους φιλολόγους. Παρά την συρικνούμενη δημοτικότητά τους, οι δεκαπέντε συλλαβές και οι παραλλαγές τους εξακολουθούν να κυκλοφορούν ευρέως, ως επί το πλείστον μασκαρεμένες με τα φτιασίδια του ελεύθερου στίχου. Τώρα πια μπορούν να τις αναγνωρίσουν μόνο οι ασκημένοι αναγνώστες κι ενίοτε οι μουσικοί, οι οποίοι εκτός από το να μετράνε ξέρουν και την εξής ιστοριούλα: Μια φορά κι έναν καιρό, η Γλώσσα καθρεφτίστηκε στο ποτάμι της ανθρώπινης ύπαρξης κι είδε μια γυναικεία μορφή πιο όμορφη από αυτή να την κοιτάζει. - Ποιο είναι το όνομά σου; ρώτησε τη μορφή στο ποτάμι. - Μουσική, είπε εκείνη, πριν ένα θρόισμα από το αεράκι του Νοήματος κάνει τη Γλώσσα να σηκώσει τα μάτια στον ουρανό. Κι όταν ξανακοίταξε κάτω, το μόνο που είδε ήταν το νερό να κυλάει. Κι έκτοτε ψάχνει, ψάχνει η Γλώσσα να βρει το όμορφο εκείνο είδωλο, αλλά έλα που δε γίνεται να διαβείς δυο φορές το ίδιο σημείο ενός ποταμού."

3. Nescio - the Nits
( -Εσείς σε ποια γλώσσα ονειρεύεστε; ρωτάει κάποιος το μετανάστη, μη ξέροντας ότι αυτή ακριβώς είναι η ερώτηση που τρέμει περισσότερο.)
"Για όσους δεν μπόρεσαν να αποφύγουν την τηλεοπτική θητεία στις πολεμικές ταινίες του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, η γέφυρα που υπερίπταται του ποταμού Waal στο ύψος του Nijmegen, είναι μια γέφυρα πιο μετά ή πιο πριν - ανάλογα με το αν γυρίζεις ή όχι την πλάτη στο Άρνεμ. Για όσους βιβλιοφάγους ονειρεύονται στα Ολλανδικά όμως, τούτη είναι η γέφυρα στην οποία τέλειωσε τη ζωή του ο Japi, όταν και το τελευταίο μποέμικο όνειρό του έσβησε με το θάνατο της αγαπημένης του. Ο Japi είναι ο ήρωας της ιστορίας De Uitvreter - γραμμένη από το Nescio, που κέρδισε τα προς το ζην με τις επιχειρήσεις του και την μετά θάνατο ζωή με ένα μάτσο εξαιρετικά διηγήματα."

4. Romeo Had Juliette - Lou Reed
"Τμήμα πια του συλλογικού υποσυνειδήτου, οι μορφές του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας δίνουν από καιρό τροφή σε περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένες μεταφορές και διαφορετικές εκδόσεις του εαυτού τους. Εδώ έχουμε έναν ακόμα από τους ευτυχείς επαναπροσδιορισμούς τους, με εμφανές άρωμα Νέας Υόρκης."

5. Ερωτόκριτος - Ξυλούρης
"Αν σήμερα δεν ξέρουμε ποιο να πρωτοδιαλέξουμε από τα τραγούδια που αναφέρονται σε λογοτεχνικά προϊόντα κι αν τα δάνεια μεταξύ των τεχνών είναι πια ο μόνος σχεδόν τρόπος για να παραχθεί τέχνη, πριν από μας υπήρξε μια εποχή που τα τραγούδια και τα βιβλία ήταν δυο καλά διαχωρισμένοι κόσμοι. Όπως στα δημοτικά και τα ρεμπέτικα, όπου η έμπνευση έρχεται από πρωτογενείς πηγές και δε χρειάζεται να πάει στη βιβλιοθήκη για να ξυπνήσει. Ο Ερωτόκριτος είναι από τα πρώτα γραπτά που τραγουδήθηκαν πιο πολύ απ' όσο διαβάστηκαν, ένας βασικός λόγος που τούτος ο ήρωας σώθηκε από τη λήθη."

6. The Sensual World - Kate Bush
"Ο Οδυσσέας του Joyce: αν είσαι φιλόλογος ή μαθητής σε αγγλόφωνο έδαφος, τον τρως στη μάπα. Οι υπόλοιποι ή τον προσπερνάνε (η πλειοψηφία) είτε τον ρουφάνε (οι ολίγοι). Όπου εδώ η λέξη 'ρουφάω' ουδεμία σχέση έχει με τη χρήση της ίδιας λέξης στα μπεστ σέλερ της σειράς. Στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για τάισμα κρέμας με πλαστικό κουτάλι σε μωράκια που αρνούνται να μεγαλώσουν. Στην πρώτη μιλάμε για άνοιγμα του καναλιού απέναντι από τη σπονδυλική στήλη ώστε ο εγκέφαλος να δώσει κι αυτός μια φορά τροφή στο ηλιακό πλέγμα αντί να την παίρνει, όπως αρέσκεται να κάνει συνήθως, ο χαραμοφάης. Στο τελευταίο κεφάλαιο του αντροκρατούμενου κόσμου του κυρίου Μπλουμ, τη σκυτάλη την παίρνει μια γυναίκα - κι όσοι ρούφηξαν το βιβλίο ξέρουν ότι αυτό ακριβώς το τέλος είναι το ήμισυ του παντός - και ποιος θέλει μετά να διαβάζει μισά βιβλία;"

7. Γκεβάρα - Βασίλης Λέκκας
"Η φωνή του Κούτρα να τραγουδάει Καββαδία έμελλε να περάσει στο συλλογικό υποσυνείδητο μιας τουλάχιστον γενιάς. Λίγοι κατάφεραν να διαπεράσουν τη σαγήνη των στίχων και να καταλάβουν ότι το συγκεκριμένο στήσιμο ήταν σαφέστατα ελλιπές σε επίπεδο ερμηνείας και ενορχήστρωσης. Με τούτο το ποίημα του Καββαδία μελοποιημένο δια χειρός Παπαδόπουλου και τραγουδισμένο διά χειλών Λέκκα βρισκόμαστε σε σαφώς καλύτερο δρόμο, αλλά άντε ν' αγγίξεις πια τη μάζα τώρα με τέτοιους στίχους-κατεβατό και τέτοιο μίσος προς ο, οτιδήποτε απέχει από την αισθητική της ιδιωτικής τηλεόρασης. Για λίγους και μυημένους - όπως γινόταν πάντα."

8. Me Gustas Cuando Callas - Brazillian Girls
"Κάποιες φορές το να μην είναι μια γλώσσα η μητρική σου, έχει και πλεονεκτήματα, όπως μας δείχνει αυτή η ερμηνεία ενός ποιήματος του Νερούδα από τούτη τη Νεοϋορκέζικη παρέα. Γιατί όπως η μουσική γοητεία του τραγουδιού κρύβεται στις ελαφρές παρεκκλίσεις των τόνων, έτσι και το ποίημα κερδίζει από την εκφορά των Ισπανικών από μία μη Ισπανίδα. - Μ' αρέσει όταν είσαι σιωπηλός ή σιωπηλή λέει το άσμα κύριε μεταφραστά; - Μ' αρέσει όταν είσαι στη σιωπή. Έτσι απλά."

9. It's a mistake to think you're special - John Giorno band
"Αν πεις τη λέξη beat σ' έναν δεκαοχτάχρονο, θα καταλάβει κάτι πολύ διαφορετικό απ' όσους τα πήραν τότε παλιά με τους γονείς τους γιατί είχαν τη Βίβλο για βίβλο τους κι αποφάσισαν από αντίδραση να θεωρούν το On the Road τη δικιά τους βίβλο. Η μπάντα του John Giorno δεν είναι ακριβώς και ό, τι καλύτερο μουσικά μιλώντας, αλλά είναι υπεραρκετή ως συνοδευτικό όχημα στην beat ποίηση του Giorno: "Όλοι όσοι ξέρω είναι σαν εμένα. Είναι ηλίθιοι" τραγουδοαπαγγελοφωνάζει εν έτει 1996 ο Giorno και δέκα χρόνια μετά ο αναγνωστοακροατής καλείται να συμπληρώσει το στίχο με μια από τις εξής επιλογές:
Α) ...γι' αυτό κι εγώ θα τους τα πάρω χοντρά και μετά τα ξαναλέμε.
Β) Ναι, το θυμάμαι το δίσκο, είχε και Debbie Harry μέσα... τι λες, να πάρουμε άλλη μια μπύρα;
Γ) Εγώ ηλίθιος; Κάποιο λάθος θα κάνατε.
Δ) Τέτοια τραγούδια ακούει η νεολαία μας, γι' αυτό και κατάντησε έτσι
Ε) Συγγνώμη; Τι είπατε; Δεν άκουσα, γιατί όσο έπαιζε το κομμάτι άκουγα Βανδή στο iPod."

10. Nirvana - Tom Waits
"Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι. Γιατί το συγκεκριμένο ποίημα θα μπορούσε να το είχε γράψει ο Waits, αν και μάλλον θα του ξέφευγαν κάποιες συλλαβές, κάποιες στροφές παραπάνω - γιατί πόσοι άραγε μπορούν να πουν όσα είπε ο Bukowski με τόσες λίγες συλλαβές ανά στίχο; Ακούμε την απαγγελία και παρατηρούμε ένα λεωφορείο στη Βόρεια Καρολάινα ν' ανταμώνεται με μια μαγεία γλυκόπικρη, μια μαγεία χωρίς τόπο, χωρίς πατρίδα. Για να διαπιστώσουμε αμέσως μετά ότι το αντίτιμο για τούτο το αντάμωμα είναι ο χωρισμός από κάτι που σου μοιάζει τόσο πολύ αλλά δεν είναι δικό σου. Γι' αυτό και το μόνο που θα μπορούσαν να πατήσουν οι ρόδες του λεωφορείου στη συγκεκριμένη εικόνα είναι το χιόνι."

11. Venus in Furs - Velvet Underground
"Η Δύναμη χτύπησε με δύναμη την πόρτα τής αγάπης κι ο αντίλαλος έγινε μια ιστορία που τραγουδήθηκε κι αγαπήθηκε όσο λίγες. Μια ευτυχής στιγμή όπου ηχογραφήθηκε ο καημός τής ανθρώπινης ύπαρξης όταν τις νύχτες αγροικά τη Γλώσσα να κλαίει γιατί όλα μπορεί να τα πει αλλά μόνο το τίποτα να τραγουδήσει."