Voices on the Air

Αγαπημένη μουσική, αγαπημένοι μουσικοί, αγαπημένες φωνές... Πόσο εύκολο είναι να απομονώσουμε αυτό το τελευταίο, να επικεντρωθούμε στη φωνή αλλά μέσα στα πλαίσια του instrumental ρόλου της, με τον τρόπο δηλαδή που συχνά εντοπίζουμε τα riffs, beats ή bass lines που μας κάνουν προς στιγμήν να ανατριχιάζουμε ακούγοντας κάποιο αγαπημένο μας κομμάτι;

Τα φωνητικά ως γνωστό τείνουν να έχουν πρωταγωνιστική θέση στον κόσμο της μουσικής, είτε επειδή είναι αλληλένδετα με την προσωπικότητα του /της καλλιτέχνη, ή παραπέμπουν στο front person μίας μπάντας, είτε επειδή αναπόφευκτα τα συνδέουμε με στίχους και λοιπά νοήματα.

Αφού έκανα την λίστα μου με μία ευκολία που δεν περίμενα καθόλου. την κοίταξα και αναρωτήθηκα γιατί επέλεξα χωρίς δεύτερη σκέψη αυτές τις φωνές ανάμεσα στις τόσες. Και με αφορμή αυτό το κείμενο κάθισα για λίγο και σκέφτηκα κάτι που ίσως ποτέ δεν χρειάστηκε να εξηγήσω στον εαυτό μου γιατί συνέβη πολύ φυσικά.

Δεν έβρισκα ποτέ νόημα στην εμμονή της κυρίως mainstream μουσικής κουλτούρας αλλά και της εναλλακτικής σε κάποιο βαθμό, με την τεχνική ποιότητα της φωνητικής ικανότητας. Δεν με συγκίνησε ποτέ η επιφανειακή 'επιτυχία' στην εκτέλεση έτσι κι αλλιώς. Η μελωδία, η ρυθμικότητα, η ένταση, ακόμη και η ιδιαιτερότητα της χροιάς, είναι όλα σχετικά. Κάποιες από τις φωνές που επέλεξα βέβαια φέρουν και στοιχεία που κάνουν τικ τα φορμαλιστικά boxes αλλά δεν είναι αυτός ο βασικός λόγος που είναι σπέσιαλ για μένα. Αντιθέτως βρίσκω ότι κυρίως τα προκαλούν και τα αμφισβητούν, ή συνειδητοποιώντας το μπανάλ της τελειότητας τους σχεδόν αυτοκαταστρέφονται.

Όπως και να χει είναι έντεκα φωνές οι οποίες ανεξάρτητα από όλα τα παραπάνω και παρά την όποια σχέση τους με την γλώσσα-γιατί είναι δύσκολο να μην ακούσει κανείς και τι εκφράζουν οι λέξεις-μου δίνουν την αίσθηση πως προηγούνται αυτών.

Όμως ένα άλλο θέμα που υπήρξε ανέκαθεν σημαντικό για μένα γενικά αλλά ειδικότερα σε σχέση με τη μουσική, είναι αυτό της ταυτότητας και το πόσο απαραίτητο είναι το να επισημαίνουμε το gender specific μίας φωνής όταν ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με άλλο ένα 'όργανο'. Αυτό λοιπόν που θεωρώ πως έχουν κοινό οι αγαπημένες μου φωνές είναι το ότι καταρρίπτουν τα στερεότυπα σε σχέση με την δυαδικότητα του 'γυναικεία/αντρική κάθε μία με τον δικό της τρόπο ή και ξεφεύγουν εσκεμμένα από τους περιορισμούς των φυσικών χαρακτηριστικών τους. Και είναι μάλλον αυτός ο λόγος που εγώ δέθηκα ή και ταυτίστηκα μαζί τους σε κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή της ζωής μου. Άλλωστε όλοι λίγο πολύ βρίσκουμε κάτι από τον εαυτό μας μέσα στη μουσική και τους/τις μουσικούς που αγαπάμε.

Γι αυτό αφού έγραψα και έσβησα αρκετές φορές αποφάσισα ότι αντί να υπεραναλύσω τους λόγους για τους οποίους αγαπώ αυτές τις φωνές προτιμώ απλώς να τους μοιραστώ.

1. Kate Bush
Από την πρώτη της εμφάνιση έφερε στα αυτιά των απροετοίμαστων ακροατών κάτι που δεν είχε ξαναυπάρξει, αιφνιδιάζοντας μουσικόφιλους και κριτικούς μέχρι να βρει ο πρώτος το θάρρος να ομολογήσει ότι τον συνεπήρε και σήκωσε. Η Kate Bush απελευθερώνει μία σεξουαλικότητα που γίνεται αντιληπτή περισσότερο μέσω της φωνής παρά των διακριτικών υπονοούμενων στους στίχους της. Μέσα στις πολλές στιγμές που εμένα με μάγεψαν (και με έκαναν να αναρωτηθώ τι είναι αυτό που ακούω) είναι εκείνο το παγανιστικό ή και δαιμόνιο σημείο στο 'Get Out Of My House' που ξαφνικά η Kate έχοντας περάσει από όλες τις πιθανές διαβαθμίσεις,κλίμακες και συναισθηματικούς κύκλους αποφασίζει για φινάλε να turn into a mule. Γιατί τα περιθώρια αυτής της φωνής είναι ανεξάντλητα.

2. Liz Fraser
Η περίπτωση της είναι μοναδική (μεταξύ πολλών) για δυο λόγους. Πρώτον ως σοπράνο she ticks the boxes που λέγαμε παραπάνω. Δεύτερον, ενστικτωδώς μάλλον αφού ήταν πολύ μικρή για τεχνάσματα, επέλεξε να χρησιμοποιήσει τη φωνή της ως interpretative μέσο της μουσικής που την συνόδευε και αντίστροφα να φέρει τη γλώσσα στα μέτρα της δημιουργώντας ένα ημι-γλωσσικό, βασικά φωνητικό σύμπαν που σε μία σχεδόν μυστικιστική συμφωνία όσοι μπήκαμε μέσα σε αυτό το κατανοήσαμε απόλυτα και δεν ντραπήκαμε και να τραγουδήσουμε ενίοτε μαζί της. 'Musette and drums' (και ότι άλλο ακολουθεί).

3.Siouxsie Sioux
Η Siouxsie είναι το δικό μου σύμβολο του γυναικείου Empowerment και μία από τις πρώτες φωνές που μου κίνησαν το ενδιαφέρον πριν ακόμη συνειδητοποιήσω την δύναμή της. Εδώ έχουμε μία επιθετικότερη, δυστοπική σεξουαλικότητα απέναντι στα πρότυπα που δεσμεύουν τη γυναικεία φύσης αλλά και κοινωνική υπόσταση αν θέλετε, που ξεπερνάει όμως το ίδιο το gender, το καταρρίπτει. Η φωνή της είναι το post punk ενσωματωμένο, είναι βάναυση ακόμη και στις πιο ποπ στιγμές της, τολμηρή όσο και η φυσική παρουσία της, έσπασε το φράγμα του καλαίσθητου και επαναπροσδιόρισε την ομορφιά. Και όποτε έχω αναγκαστεί να μιλήσω με παραδείγματα για το τι είναι τελικά Goth ψυχισμός, πάντα μου έρχεται πρώτο πρώτο στο μυαλό το αγαπημένο μου 'Scarecrow' όταν η Siouxsie σχεδόν απαγγέλλει το 'My so called friends say you're not alive/I'll bake their bones for telling lies....'.

4. Kim Gordon
Η Kim είναι μία πρόκληση στη μελωδία, χειρίζεται την μοναδική χροιά της φωνής της για να αλλάξει τον ήχο σε 'παραφωνία με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που λειτουργούν τα εναλλακτικά tunings στις κιθάρες (των Sonic Youth και όχι μόνο). Οι αυξομειώσεις της έντασής της είναι επιτηδευμένες τόσο όσο να μοιάζουν σχεδόν με αφέλεια και αδεξιότητα την οποία βέβαια καμία άλλη φωνή δεν μπορεί να μιμηθεί.. Με κάθε ήχο, κάθε λέξη και σε κάθε αναπνοή η Kim φέρνει μπροστά την γυναικεία σεξουαλικότητα και γίνεται άβολη μέχρι όλοι στο άκουσμά της να υποκύψουν. Όλα για μένα άρχισαν με το 'Cross the Breeze' και σε αυτό το κομμάτι πάντα επιστρέφω όταν μου λείπει και την αναζητώ. Satan's daughter...

5. Toni Halliday
Μπορεί ο μουσικός κόσμος να την θυμάται κυρίως ως τη μυστηριώδη ice queen/indie pin up/γυναίκα του Alan Moulder και με πολύ λίγες δυστυχώς αναφορές σε σχέση με το μουσικό αποτύπωμα που άφησε στην εξέλιξη του είδους (χωρίς να θέλω να γίνω γραφική Curve φαν, βλέπε Garbage). Για μένα υπήρξε η σκοτεινότερη φωνή των indie 90's, γεφύρωσε το χάσμα ανάμεσα σε goth, industrial και indie και έφερε ότι με γοήτευε μαζί. Με την βαθιά φωνή της που έμοιαζε σχεδόν με έντονους ψίθυρους και κατέληγε πάντα σε ένα off key, downtempo γύρισμα, οδηγώντας την μουσική στη δική της κατεύθυνση, πάντα άφηνε ένα ερωτηματικό εν μέσω ακόμη και των πιο upbeat κομματιών που έχει τραγουδήσει. 'Just when I thought it was alright...' όπως λέει με νόημα στο 'Coast is clear'.

6. Rachel Goswell
Υπάρχουν και κάποιες φωνές που δεν τις ενοχλεί το να είναι 'complementary' και να συνυπάρχουν. Σε ένα είδος μουσικής από την οποία έλειπε η θεατρικότητα στην ερμηνεία και επικράτησε τελικά ως 'όμορφος θόρυβος' τα φωνητικά δεν είχαν απαραίτητα τον πρώτο λόγο, ο οποίος μάλλον άνηκε στις κιθάρες/πεταλιέρες. Η Rachel ως μία από τις δύο φωνές των Slowdive είχε εξ αρχής έναν ιδιαίτερο τρόπο από τη μία να εναρμονίζεται, ακόμη και να αφήνεται να χαθεί μέσα στη μουσική ώστε να μην είναι πάντα ξεκάθαρο το που σταματάει η ίδια και πού ξεκινάνε οι κιθάρες και από την άλλη να ξεπετάγεται μέσα από το χάος του reverb και να επανέρχεται δυναμική και ανεξάρτητη όποτε χρειάζεται. Και βέβαια την βρίσκω εξίσου υπέροχη και σε πιο πρόσφατες ερμηνείες της όταν επιλέγει να τραγουδήσει 'καθαρά', αλλά είναι κομμάτια σαν την ακουστική ευφορία του 'Avalyn 1' που για μένα την κάνουν μοναδική, ειδικά όταν την ακούω να το τραγουδάει μπροστά μου.

7. Robert Smith
Το soundtrack της ζωής μου, η φωνή που είναι μονίμως μέσα στο κεφάλι μου κυριολεκτικά από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να ακούει μουσική, σαν ένα όνειρο που γίνεται κάποιες στιγμές και εφιάλτης. O Robert Smith είναι από άλλον κόσμο, είναι paranormal δεν ξέρω δίπλα σε τι άλλο να τον βάλω και ούτε θέλω να προσπαθήσω για να είμαι ειλικρινής, καταλαμβάνει μόνος του ένα ολόκληρο παράλληλο παραισθησιογόνο σύμπαν. Τα λέει όλα το αγαπημένο μου σημείο στο 'Give me It ', εκεί που μέσα σε ένα τρελό vision ξεστομίζει το σχεδόν οργισμένο 'my heart is black and stops every fucking night'. Sing birds sing....

8. Blixa Bargeld
Δεν είναι απλά μία φωνή που αγαπώ, με συναρπάζει σε όποια της μορφή από τις μηδενιστικές του κραυγές και την πλήρη αποδόμησή της μέχρι τον καμπαρέ της αισθησιασμό. Έπεσα σχεδόν στην παγίδα να γράψω κάτι συναισθηματικό αλλά μετά συνειδητοποίησα ότι o Blixa ως ερμηνευτής σε πάει όπου θέλει και κρατάει το κοντρόλ χωρίς να εμπλέκεται ο ίδιος στο τι μπορεί να σου συμβαίνει καθώς τον ακούς. Δεν συμμετέχει αλλά πυροδοτεί. Είναι η φωνή που live με καθηλώνει, παγώνει τον χρόνο. Είναι πάρα πολλά τα κομμάτια αλλά θα επιλέξω το 'Seele Brennt' γιατί μέσα σε αυτό το built up βρίσκονται όλα όσα όχι και πολύ πετυχημένα προσπαθώ τώρα να σας πω.

9. Rozz Williams
Και μόνο για την πόρτα που άνοιξε στο μυαλό μου ένας και μόνος δίσκος αξίζει στον Rozz μία θέση στην ενδεκάδα μου. Η φωνή του συχνά θάβεται πίσω από κάποια κιθάρα και φαίνεται σαν να πασχίζει να βγει από τα άδυτα στη επιφάνεια σαν να μην έχει φυσική ένταση. Όμως έχει κάτι τρομακτικά αληθινό και δυνατό, ενσαρκώνει το dark, όταν τον ακούω όλα γίνονται σκοτάδι. Η απροσδιόριστη αρχικά αυτή αίσθηση έγινε με το χρόνο απόλυτα κατανοητή. Απλώς εγώ κάποτε δεν ήξερα πόσα levels κάτω πρέπει να φτάσει κανείς για να εκφράσει έτσι αυτό το I'm so tired...' στο κλασσικό 'Romeo's Distress'. Απόλυτο κομμάτι για μένα θα είναι για πάντα το 'Stairs'.

10. Brett Anderson
Η φωνή του επανέφερε δυναμικά στη μουσική, τουλάχιστον την σύγχρονη για εμένα τότε, αυτό το Bowie-esque που υπερβαίνει την αναγκαιότητα του αντρικού/γυναικείου. Είναι η μόνη αντρική φωνή με την οποία μπόρεσα να ταυτιστώ απόλυτα και χωρίς προσπάθεια ή σκέψη, έχει ιδιαίτερη θέση στη λίστα μου αφού βρήκα σε αυτήν κατά κάποιο τρόπο τη δική μου ταυτότητα. Είναι η φωνή που θα ήθελα να έχω εγώ αν μπορούσα να τραγουδήσω. Ο Brett έχει το χάρισμα να διακόπτει μόνος του την τελειότητά του αφήνοντας την φωνή του να ξεφεύγει μέσα σε συναισθηματικά γυρίσματα ή ξεσπάσματα και είναι fearless. Μέχρι πριν μία εβδομάδα θα έλεγα ότι τίποτα δεν ξεπερνάει το 'Sleeping pills'. Όμως εντελώς απροσδόκητα στον τελευταίο δίσκο έχουμε για πρώτη φορά τον Brett σε spoken word. Αν τον αγαπήσατε κάποτε ή αγαπάτε ακόμη όσο εγώ, ακούστε το 'Roadkill' και θα με καταλάβετε. Η αγαπημένη, η πιο όμορφη φωνή που έχει ακουστεί μέσα στον μικρόκοσμό μου.

11. Greg Dulli
O Dulli πριν αποκτήσει επίσημα τον late 90's και μετά τίτλο του sexy crooner, ήταν ένα συναισθηματικός τυφώνας, μία φωνή ανεξέλεγκτη ακόμη και από τον ίδιο και παραδομένη σε όλες της τις ατέλειες. Οι στίχοι του τότε ακολουθούσαν αυτό ξεκάθαρα. Μέσα στις σόουλ φιλοδοξίες του αλλά ακόμη με το ένα πόδι στο εναλλακτικό ροκ της εποχής του ήταν μία φαινομενικά ακατέργαστη και χαρακτηριστικά 'αντρική' φωνή που ταυτόχρονα γινόταν ευάλωτη μέσα σε μία μπερδεμένη καταστροφική πορεία και είναι αυτή η πρώτη φάση του ως που αγαπώ ιδιαίτερα. Ακούγοντας πρώτη φορά το 'Tonight' των Afghan Whigs στο σαλόνι των γονιών μου, χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνω τι λέει ( ίσως ότι sex and drugs and rock'n'roll is very good indeed?) κυριολεκτικά με αποπλάνησε. 'Follow me down to the bushes dear, no one will know, we'll disappear, I'll hold your hand,we'll never tell, our private little trip to hell....'

0. Bryan Ferry
Γενικά προτιμώ να αγνοώ παρά να κριτικάρω ότι δεν μου αρέσει στη μουσική, περί ορέξεως εξάλλου. Και βέβαια υπάρχουν και φωνές που εμένα μπορεί να μην με συγκινούν αλλά εκτιμώ παρ όλα αυτά για την προσφορά τους, για 'αυτό που είναι' κτλ. Αλλά αν πρέπει να μιλήσω για μία φωνή που πραγματικά μου προκαλεί δυσφορία είναι αυτή του Bryan Ferry. Είναι το ακριβώς αντίθετο από ότι βρίσκω ελκυστικό, αισθησιακό, δυνατό ακόμη και σέξυ. Η επιτηδευμένη του σεξουαλικότητα, ειδικά αυτή της σόλο καριέρας του, είναι ό,τι προσπαθούσα πάντα να αποφύγω, δεν μου προκαλεί κανένα συναίσθημα πέραν της επιθυμίας μου να σταματήσει. Είναι για μένα η φωνή που καταντάει το sexy στεγνό και το flamboyant cheesy ακόμη και σε περιπτώσεις κομματιών όπως το 'Love is the drug', όταν αντιλαμβανόμουν ότι κάτι πήγαινε να αποδώσει αλλά εγώ μάλλον το χάνω (μέχρι που ήρθε η Grace Jones να μου το εξηγήσει). Ευτυχώς η όλη του προσωπικότητα έχει αποδειχθεί επίσης εκ διαμέτρου αντίθετη σε όσα εγώ πιστεύω και ακολουθώ και έτσι μου είναι πλέον ακόμη πιο απλό και εύκολο να τον απεχθάνομαι ολοκληρωτικά. Κάποτε ο μπαμπάς μου εξηγώντας μου τους Roxy Music μου είχε πει 'και μετά ο Eno δεν άντεξε και έφυγε'. Καμιά φορά Silence is sexy...