10 + 1 τραγούδια που έκαναν το πανκ επιστήμη…

Μπορεί να γίνει εξαρχής εδώ η μάλλον εύλογη υπόθεση ότι η λαϊκή μουσική έχει ανάγκη πού και πού να καταδεικνύει τη δύναμή της στο να προκαλεί θεσμικά το κατεστημένο (θέμα αυτοτέλειας;). Το πανκ ήταν απλά η (άλλη) μια φορά, αν κι ο δικός μου ορισμός για τη συγκεκριμένη πολύ πιθανόν να σας ακουστεί πιο πεζός απ’ ό,τι είθισται. Ειλικρινά όμως δεν βρίσκω πια το παλιό νόημα στο να ξαναμιλήσουμε για το ένα ακόρντο, το κάντο μόνος σου και τη νυφίτσα τον Malcolm McLaren.

Οπότε ας το προσπαθήσουμε με συνταγή που άλλοτε ήταν ταμπού, δηλαδή βάζοντας εσκεμμένα στην ίδια πρόταση τις λέξεις «πανκ» και «επιστήμη». Αφήνοντας όσο γίνεται ανοιχτή την ερμηνεία της επιστήμης –εννοώντας και τονίζοντας μ’ αυτήν τη σημαντική αναβάθμιση της αρχικής σημασιοδοσίας τού πανκ στα χρόνια που ακολούθησαν τον αιφνιδιασμό του “God Save The Queen”– κι εκεί να σταματήσουμε. Κατά την προεξέχουσα ενσωμάτωσή του εξάλλου έγινε προσπάθεια να στραγγαλιστεί οτιδήποτε ενοχλούσε πάνω κι εντός αυτού, καθιστώντας το διαχειρίσιμο με μεθόδους που δοκιμάστηκαν επιτυχώς, και για παρόμοιους λόγους, στα τέλη των 60s. Ποιος μπορεί να ξεχάσει πως ένα μέρος των γιάπηδων μεσοαστών των 80s στην Αμερική προήλθε από ανθρώπους που στα νιάτα τους διαδήλωναν, δοκίμαζαν ναρκωτικά κι είχαν ως θρησκεία την ψυχεδέλεια και την ανυπακοή;

Στην πραγματική επιστήμη έρχονται στιγμές που η αυθεντικότητα κινδυνεύει να χάσει τη σημασία της. Στη μουσική κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί αφού μονίμως θα αμφισβητείται εκ των έσω. Ωστόσο, όταν ένας δίσκος παραδίδεται στην κυκλοφορία, συγχρόνως παραδίδεται αναπόφευκτα και σε εκείνο που στις αγορές και στο εμπόριο λέγεται κυριαρχία του ισοδύναμου. Αν η σκέψη στην πρώτη ανάγνωση μοιάζει κάπως προκλητική, ειδικά για το πανκ, απ’ τη δεύτερη κιόλας θα αρχίσει δειλά να σας προβληματίζει αφού αν όντως τελικά έγινε το πανκ επιστήμη, τούτο πραγματοποιήθηκε κυρίως μέσω στενής σύνδεσής του με μεγάλες εταιρείες κι ανάλογα ισχυρά δίκτυα διανομής, συμβόλαια, ατζέντηδες, ραδιόφωνα, περιοδικά κ.λπ.

Για να δει κανείς δυνατές εικόνες απ’ το παρελθόν του ροκ εν ρολ λοιπόν, δεν έχει πολλά που μπορεί να κάνει. Για την ακρίβεια έχει να κάνει μόνον ένα, να κινείται συνεχώς μέσα του και να διαλέγει συνθήματα και τραγούδια. Η πλειονότητα των παρακάτω κομματιών ήταν αποτέλεσμα μιας απευθείας μετάφρασης σε ζόρικη μουσική της αμέριστης έμπνευσης που παρείχε το δίδυμο Ronald Reagan - Margaret Thatcher. Δεν θα παραλείψουμε επομένως να τους τιμήσουμε, ευχαριστώντας τους θερμότατα για τη συμβολή τους στο κείμενο.

1. WIPERS – “Youth Of America” (’81)

Κι εκεί που είπαμε πως τέρμα πια με τις δεκάλεπτες διάρκειες, έρχεται ο Greg Sage και γράφοντας ένα μανιφέστο αγανάκτησης (πρόσκληση και καταγγελία ταυτόχρονα, όπως και κάθε άλλο πολιτικό) τις επαναφέρει για να το κάνει τραγούδι. 10’:30’’, αλλά κανείς δεν θα καταλάβει αρνητικά τον χρόνο όσο ο ψίθυρος του “…the rich get richer and the poorer get poorer…” θα βουίζει στα αφτιά του.

2. THE MOB – “No Doves Fly Here” (’81)

Ασχέτως αν τελικά ό,τι ζήσαμε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ήταν αρκετά πιο σύνθετο, οι αναρχοπάνκ μπάντες γύρω απ’ τους Crass κατέγραψαν με το δικό τους –και σχετικά μικρό– τρόπο μια μορφή διαμαρτυρίας καθόλα υψηλή. Η έρπουσα απειλή του Αρμαγεδδώνα ποτίζει κάθε δευτερόλεπτο αυτού του συγκλονιστικού τρακ. Δεν τον ζήσαμε με τα πυρηνικά, μια κι έξω, μα τον ζούμε σε δόσεις πλέον με το καθημερινό δηλητήριο των οκτώ.

3. THE EX + TOM CORA – “State Of Shock” (’91)

Πάρα πολύ δύσκολα ένα τέτοιο τραγούδι εξαντλείται στο ενθουσιώδες επιφώνημα. Ο Tom Cora έκανε τα πάντα για να βγάλει τους ήχους που ήθελε απ’ το τσέλο, παίζοντάς το πολλές φορές σαν ηλεκτρική κιθάρα. Οπότε δεν θα μπορούσε να βρεθεί πιο κατάλληλος για να συνοδέψει την απίστευτα εκφραστική ερμηνεία του G.W. Sok και τον καταιγισμό των The Ex. Πόσα να έχασε η μουσική άραγε απ’ τον πρόωρο θάνατο του Cora στα 45 του το ’98; Όσο κι αν το σκέφτομαι, ο νους αδυνατεί να εκδώσει ποσοτικό πόρισμα.

4. MISSION OF BURMA – “That’s When I Reach For My Revolver” (’81)

Παρόλο που συνήθως θυμόμαστε τον Roger Miller αναφερόμενοι στους Mission Of Burma, μερικά απ’ τα καλύτερά τους κομμάτια τα έγραψε και τα τραγούδησε ο Clint Conley όπως λ.χ. τούτο το αλάνθαστο ραδιοφωνικά υπόγειο χιτ. Το άλλο με τον Conley έχει να κάνει με τη συνήθειά του να παίζει δύο νότες ταυτόχρονα στο μπάσο αλλά τι τις θέλουμε τώρα τις τεχνικές λεπτομέρειες, τα τραγούδια είναι που μένουν.

5. GOD – “My Pal” (’87)

Το ’86 που σχηματίστηκαν στην Μελβούρνη όλα τα μέλη τους ήταν μεταξύ 15-16 ετών. Την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησαν το εν λόγω 7’’ στην ιστορική Au-Go-Go, ένα από τα εντυπωσιακότερα ντεμπούτο singles που βγήκαν ποτέ. Περίπου μια διετία αργότερα το συγκρότημα διαλύθηκε. Ο Sean Greenway το ’01 κι ο Tim Hemensley το ’03 πέθαναν από υπερβολική δόση ηρωίνης. “You’re my only friend/ You don’t even like me”…

6. KILLING JOKE – “The Wait” (’80)

Στα δύο πρώτα τους άλμπουμ, οι Killing Joke πιστοποίησαν μοναδικά πως μια θεωρία για το βαθύ σκότος ήταν κάτι περισσότερο από έναν συνηθισμένο ορισμό, ήταν ακριβώς το χνώτο του διπλανού σου. Ό,τι ξεκίνησαν με το “The Wait” οδηγήθηκε λίγο πιο μετά στο φρενήρες “Unspeakable”. Αμφότερα ακούγονται πριν ή μετά απ’ το “The Tenant” των Play Dead και παρέα με μερικές γουλιές απ’ το αγαπημένο σας οινοπνευματώδες.

7. NEW MODEL ARMY – “No Rest” (’85)

Αν και στο χώρο των πολυεθνικών τα πάντα αλλάζουν ως προς τους κανόνες, στην περίπτωση των New Model Army δεν έδειξε να αλλάζει απολύτως τίποτα (χμ…). Στο “No Rest” οι Justin Sullivan, Stuart Morrow και Robert Heaton (άλλος ένας που μας άφησε νωρίς) ακούγονται αναλλοίωτα επικίνδυνοι, εκρηκτικοί κι οργισμένοι. Πόγκο με παύσεις κύριοι!

8. JOY DIVISION – “Shadowplay” (’79)

Έχει γράψει λαός πολύς για τον μακαρίτη τον Martin Hannett που είναι να απορείς για το πώς κι επισήμαναν τόσοι λίγοι το πόσο καταστροφέας, εκτός από πανέξυπνος, παραγωγός ήταν (δεν είχε βγει ακόμα στη δουλειά ο Steve Albini!). Στο “Shadowplay” εντούτοις πράττει το ορθό, ανεβάζοντας λίγο μπροστά φωνή και κιθάρες και δίνοντας το απίθανο γκρουβ της ισορροπίας ανάμεσα στην απόλαυση και τη θυσία που ταίριαζε γάντι στον στρεβλό χορό του Ian Curtis.

9. FALSE PROPHETS – “The Taxidermist” (’86)

Χωρίς η πληροφορία να περιέχει περίσσευμα ειδικής ορολογίας, οι νεοϋορκέζοι False Prophets ήταν απ’ τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες μπάντες που υπέγραψε ο Jello Biafra στην Alternative Tentacles. Βοηθούμενοι ιδιαίτερα απ’ την ειρωνική θεατρικότητα του τραγουδιστή Stephan Ielpi, όσες φορές άφησαν τα δίλεπτα χαρντκόρικα τρακ κι έγιναν πιο σύνθετοι και πειραματικοί, μεγαλούργησαν.

10. THE CLASH – “London Calling” (’79)

Για να εξάγουν όπως ήθελαν στα τραγούδια τους την επικοινωνούμενη εμπειρία σχετικά με το τι είναι ή τι θα έπρεπε να είναι ο κόσμος που ζούμε, οι The Clash είδαν όλο το μουσικό πεδίο ως ένα. Ιεράρχησαν κι άντλησαν στοιχεία από ρέγκε, λάτιν, φολκ, μαύρη μουσική κ.λπ. Κι αφού στην παρούσα αφήγηση δεν σκοπεύαμε ο όρος «πανκ ροκ» να χρησιμοποιηθεί με το κλειστό του νόημα, δεν γινόταν να λείπουν κι απ’ τη λίστα μας.

11. IGGY AND THE STOOGES – “Search And Destroy” (’73)

Εν προκειμένω τελευταίοι, μα χρονικά πριν από άπαντες τους παραπάνω, οι The Stooges μετατόπισαν τη διαχωριστική γραμμή του τότε ροκ προς άλλη θέση. Την χαρακτήρισαν και την έκαναν γνωστή, επιχειρώντας να αναπαραστήσουν ωμά κι άγρια το πρωτόγνωρο κι απαντώντας έτσι καθαρά στο τι σημαίνει να ενεργεί κάποιος αυτόνομα ή αλλιώς όπως του κατέβη στο κεφάλι.

[το άρθρο δημοσιεύτηκε με διαφορετική σελιδοποίηση στο μουσικό (κι όχι μόνο…) έντυπο «Εντροπία», τεύχος #7, Άνοιξη 2017, που διανεμήθηκε στο πλαίσιο του Athens Zinefest 2017, σε αυτοοργανωμένους & κοινωνικούς χώρους, εναλλακτικά βιβλιοπωλεία και χέρι με χέρι από τους δημιουργούς του]