35 law songs

2002, τω καιρώ εκείνω, όταν η ζούγκλα ήταν ακόμα γλάστρα κλπ:

- μαμά, εγώ δημοσιογράφος θέλω να γίνω, και κατά προτίμηση μουσικογραφιάς, αυτή η Χίλντα η Παπαδημητρίου που γράφει στο ZOO και στο Ποπ και Ροκ καλύτερη από εμένα είναι δηλαδή; (Ναι, πολύ καλύτερη, και πάντα θα είναι πολύ καλύτερη από εσένα, παρ’ το απόφαση).

- ναι βρε κορίτσι μου, αλλά η νομική είναι δυνατό πτυχίο, πάρ’ το και μετά κάνε ό, τι θες, 19 και 8 έβγαλες, άμα δεν πας εσύ Νομική ποιος θα πάει, η Μαρίτσα που έβγαλε 14 και θα γίνει φιλόλογος;

(χρόνια αργότερα)

2018, σήμερα

- Μαριάννα, εγώ φιλόλογος πέρασα, αλλά θα ξαναδώσω πανελλήνιες, Νομική θέλω να περάσω, άλλωστε ταυτίζομαι με το Βασίλη Νικολαΐδη και την «Οδό Σανταρόζα» του.

- γιατί βρε ανιψούλα μου, γιατί βρε γλυκό μου κοριτσάκι, δε βλέπεις εγώ τι τραβάω κάθε μέρα, που δημοσιογράφος ήθελα να γίνω και ξεροσταλιάζω κάθε μέρα σε εφορίες και έχω γίνει μαύρη από τους τόμους μεταγραφών στα υποθηκοφυλακεία; Για τον Νικολαΐδη δεν έχω να πω κάτι, έπιασε η μουσική κατήχηση που σου έκανα και μπράβο μου και μπράβο σου.

- άσε το Νικολαΐδη, η Νομική είναι το θέμα μας, και γιατί να μην πάω δηλαδή, άλλωστε κι εσύ τελικά έκανες αυτό που ήθελες, με αυτή τη Χίλντα την Παπαδημητρίου που τόσο τη θαύμαζες μαζί δεν γράφετε στο mic.gr πλέον;

- τουσέ. Τελικά κάνεις για δικηγόρος. Να δώσεις για νομική αγάπη μου. Αλλά η Χίλντα η Παπαδημητρίου είναι και εξαιρετική συγγραφέας, που εγώ δεν θα γίνω ποτέ, να μην τα ισοπεδώνουμε όλα, εντάξει;

*******

Με πολλούς φίλους συναδέλφους έχουμε καταλήξει ότι άλλο ονειρευόμασταν να κάνουμε στη ζωή μας και άλλο καταλήξαμε να κάνουμε. Και για αυτό ασχολιόμαστε στον (όποιο) ελεύθερο χρόνο μας με αυτό που ονειρευόμασταν. Αλλιώς η δουλειά δε βγαίνει. Η μαχόμενη δικηγορία είναι από τα πλέον αγχωτικά και ψυχοφθόρα επαγγέλματα. Όχι μόνο γιατί είσαι υποχρεωμένος ή υποχρεωμένη να συναγελάζεσαι καθημερινά με πλείστες όσες δημόσιες υπηρεσίες. Αλλά κυρίως γιατί η δουλειά σου και το αποτέλεσμά της δεν εξαρτώνται από εσένα, αλλά είτε από τον δικαστικό υπάλληλο («δεν πα να μου λες ότι σύμφωνα με τον Κώδικα η προθεσμία επεκτείνεται, εγώ ΔΕΝ το παραλαμβάνω το δικόγραφο» και τρέχα μετά να πιάσεις τον προϊστάμενο που θα καλύψει τον υφιστάμενο και μετά πάρε τα ποδαράκια σου να πας να τραγουδήσεις “Goodmorning Judge” μαζί με τους 10CC και να τον παρακαλέσεις να πει στον υφιστάμενό του να κάνει απλά τη δουλειά του) είτε από τον δικαστή τον ίδιο. Που κάθε φορά που έχεις δικαστήριο κάνεις το σταυρό σου να πέσεις σε δικαστή που θα ξέρει και τον νόμο και θα σέβεται τον ή τη δικηγόρο και δεν θα βαριέται να δικάσει και δεν θα πατήσει σε μια τυπικότητα για να ξεπετάξει την υπόθεση ώστε να τη φορτωθεί άλλος συνάδελφός ή συναδέλφισσά του.

Καμιά φορά νιώθεις ότι παίζεις σε ένα θέατρο του παραλόγου σε ένα δικαστήριο. Σαν αυτό που στήνουν οι Pink Floyd στο “The Trial”. Η απόφαση έχει ήδη ληφθεί, το βλέπεις. Ξέρεις ότι πάνω στην έδρα σκέφτονται: «άντε να τα πει και η δικηγόρος να βγάλουμε απόφαση να τελειώνουμε». “Have mercy Judge” και άσε με να κάνω τη δουλειά μου, τα έλεγε ο Chuck Berry τόσα χρόνια πριν, κι εγώ παράγοντας της δίκης και συλλειτουργός της δικαιοσύνης (υποτίθεται ότι) είμαι.

Αυτό είναι πολύ πιο έντονο στις ποινικές υποθέσεις, που θεωρητικά τουλάχιστον είναι η πεμπτουσία και η άμεση απεικόνιση της μαχόμενης δικηγορίας. Η συναναστροφή με τους ποινικούς είναι μεγάλο σχολείο και σπουδαίο μάθημα κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας. Δεν ασχολήθηκε τυχαία μαζί τους ο Ηλίας Πετρόπουλος. Όπως τυχαία δεν ασχολήθηκε μαζί τους και ο Bob Dylan στο “Outlaw Blues”. Θυμάμαι τον Νίκο Παρασκευόπουλο –οι όποιες ενστάσεις για την υπουργική του θητεία δεν αναιρούν με κανέναν τρόπο το γεγονός ότι ανήκει στους σπουδαιότερους Δασκάλους του ποινικού δικαίου– να μας βάζει να ακούσουμε τον Johnny Cash και το “Folsom Prison Blues”, για να μας εξηγήσει την κουλτούρα της βίας ως εγγενές στοιχείο της δημιουργίας των ΗΠΑ και την πολιτιστική απεικόνιση της κουλτούρας αυτής στον κινηματογράφο και στη μουσική της.

Οι άνθρωποι αυτοί έχουν έναν δικό τους τρόπο ζωής και έναν τελείως ιδιότυπο κώδικα ηθικής. Δεν είναι καλό ή κακό αυτό που κάνουν. Είναι απλά αυτό που είναι. Κάτι σαν αυτό που περιγράφεται ειρωνικά στο “Law and Order” των Tom Robinson Band και στο “Law and Order” των Stiff Little Fingers. Οι εγκληματολογικές θεωρίες δίνουν και παίρνουν ως προς τους λόγους που οδηγούν έναν άνθρωπο στο έγκλημα. Μπορεί να είναι η μοναδική διέξοδος επιβίωσης - άκου το “Breaking the law” των Judas Priest. Μπορεί να είναι το «πάθος» - και το βάζω σε εισαγωγικά γιατί τα εγκλήματα αυτά δεν έχουν να κάνουν με το πάθος, αλλά με την κτητική επιβολή σε έναν άλλο άνθρωπο - άκου το “Jenny was A Friend Of Mine” των Killers. Μπορεί να είναι τρόπος ζωής - άκου το “Bonnie & Clyde” από τον Serge Gainsbourg και την Brigitte Bardot. Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ψυχικής ασθένειας/διαστροφής – άκου το “Suffer little children” των Smiths. Μπορεί και να είναι το αποτέλεσμα δικαστικής πλάνης – άκου το “Hurricane” του Bob Dylan. Ή και ιδεολογικών λόγων – άκου το “Police and Thieves” των Clash. Σε κάθε περίπτωση… “Better get a lawyer”, όπως λένε και οι The Cruel Sea. Και ακούστε τον, μην κάνετε του κεφαλιού σας, όπως οι Supergrass στο “Caught By The Fuzz”. Δεν είναι η φυλακή όπως αυτή του κατά Elvis Presley “Jailhouse Rock”.

Μια ακόμα πιο ουσιαστική δυσκολία της δικηγορίας είναι το ότι όταν αναλαμβάνεις μια υπόθεση, αυτό που λες ουσιαστικά στον πελάτη ή στην πελάτισσα είναι ότι «το άγχος σου είναι πλέον δικό μου, το παίρνω πάνω μου, πήγαινε σπίτι σου και ξέχνα το». Κι όλα αυτά τα μικρά άγχη συσσωρεύονται, μέχρι που να γίνουν ένα αβάσταχτο άχθος. Σαν το “Weight of the World”, όπως το εξήγησαν οι Black Rebel Motorcycle Club.

Εκτός αυτού, συχνά βρίσκεις τον εαυτό σου σε μια εξαιρετικά άχαρη θέση. Αισθάνεσαι βλάκας και όχι νομικός, όταν παίρνεις τηλέφωνο το δικηγόρο του αντιδίκου για να του πεις να πει στον πελάτη του να βάλει επιτέλους τη διατροφή στα παιδιά του ή να πει στην πελάτισσά του να σηκώνει το τηλέφωνο και να μην εμποδίζει τον πρώην σύζυγο να επικοινωνεί με τα παιδιά του, «μην ξεκινήσουμε μηνύσεις για παραβίαση δικαστικής απόφασης συνάδελφε, κρίμα είναι». Ή όταν κάνεις το μεσάζοντα σε σφαγμένους συναιτέρους που δεν μιλιούνται και μετράει ο ένας τα λεπτά του ευρώ μην τα πάρει ο άλλος, μπας και λυθεί η ρημαδοεταιρία και πάρει επιτέλους ο καθένας το δρόμο του. Συμπάσχω με τους δικηγόρους των Beatles, όπως τα περιγράφει ο George Harrison στο “Sue you, Sue Me Blues”. Πέραν της δικομανίας, με το «θα σε κάνω μήνυση» και το “Talk to my lawyer” του Chuck Brodsky να δίνει και να παίρνει.

Και μέσα σε όλα αυτά, άπαντες και άπασες να τρέχουν να σε παρακαλάνε να τους σώσεις, αφού έχουν χειριστεί μόνοι τους τις υποθέσεις τους «για να μην πληρώνουμε δικηγόρο» και φυσικά τα έχουν κάνει σαν τα μούτρα τους και τρέχεις εσύ να μαζέψεις τα ασυμμάζευτα (ναι, Fall Out Boy, σε εσένα απευθύνομαι, που γκρινιάζεις επειδή “Our Lawyer Made Us Change The Name Of This Song So We Wouldn't Get Sued”, για να σου το λέει κάτι ξέρει, να σε προστατέψει προσπαθεί, δεν είναι ότι δεν έχει κάτι καλύτερο να κάνει από το να σε προειδοποιεί να μην κάνεις κάτι που θα σε βλάψει!). Μόνο στο Θεό δεν μας έχουν βάλει να μεσολαβήσουμε μπας και σωθεί η κατάσταση – α, συγνώμη, το έχει κάνει η Kitty Wells στο “Will your lawyer talk to God for you?”. Ούτε ξέρουμε δικαστές και εισαγγελείς να μεσολαβήσουν για σας – ο “My Attorney Bernie” του Dave Frishberg είναι ήρωας τραγουδιού, όχι υπαρκτό πρόσωπο. Και παρ’ όλα αυτά να σε θεωρούν λαμόγιο που θέλεις να τους φας τα λεφτά τους. Αλλά τι λέω; Εδώ ο Tom Waits σε βάζει στην ίδια συνομοταξία με δολοφόνους και ληστές στο "God's Away On Business" από τη μια και από την άλλη ο Warren Zevon σε θεωρεί είδος πρώτης ανάγκης, μαζί με τα όπλα και τα λεφτά, στο “Lawyers, Guns and Money”. Για να μην αναφέρω το “One Million Lawyers” του Tom Paxton, που μας θεωρεί χειρότερους από τις πληγές του Φαραώ, τον Αττίλα και τον Τζένγκις Χαν μαζί. Πολύ πρωτότυπο, και κυρίως πολύ αστείο, βρε σατανάδες (εντάξει, το συγκεκριμένο τραγούδι είναι πετυχημένο, το παραδέχομαι).

Ας αναφέρω και το εξής, ειρήσθω εν παρόδω: και οι δικηγόροι άνθρωποι είμαστε και ερωτευόμαστε, οι “Lawyers in love” υπάρχουμε στην πραγματικότητα, όχι μόνο στο τραγούδι του Jackson Browne. Αν δεν με πιστεύετε, ακούστε και το “Philadelphia Lawyer” του Woody Guthrie. Και ναι, μπορεί να γίνουμε πολύ κουραστικές και κουραστικοί, έτσι που αναλύουμε τα πάντα μέχρι κεραίας. Δε φταίμε εμείς, έτσι έχουμε μάθει. Ο διάβολος κάθε υπόθεσης κρύβεται στις λεπτομέρειες της, κι αν δεν τις ξεψειρίσεις όσο δεν πάει, μπορεί και να τη χάσουμε. Πείτε μας το αν σας ενοχλεί, θα το καταλάβουμε και θα προσπαθήσουμε να μαζευτούμε. Και αν θέλετε να φλερτάρετε δικηγόρο, στο Θεό που πιστεύετε, μην πείτε «από τα χεράκια σου ας πάω και ισόβια» ή το ακόμα χειρότερο «άμα μπω φυλακή, θα έρθεις να με βγάλεις;». Βάλτε καλύτερα να ακούσει το “We love our lawyers” των Cibo Matto ή το “Legal Man” των Belle and Sebastian, ανάλογα το φύλο που σας ενδιαφέρει. Ή ακόμα καλύτερα, ρωτήστε την αν προτιμά το “Jailbreak” των Thin Lizzy ή το “Jailbreak” των AC/DC. Κάτι θα πιάσει από τα δυο.

Για να μην αναφερθώ στο πόσο δύσκολο είναι να είσαι γυναίκα και μάλιστα νέα σε αυτή τη δουλειά, όσο κι αν τραγουδάνε οι Eurythmics “we got doctors, lawyers, and politicians, too” μαζί με την Aretha Franklin στο “Sisters Are Doin' It for Themselves”. Κανέναν άντρα συνάδελφο στην ηλικία μου δεν θα τον αποκαλέσουν «ψιτ, παιδί» και δεν θα του μιλήσουν στον ενικό. Αντίθετα, εγώ σίγουρα θα ακούσω το «τι θες κοπελιά;» και θα ακούσω υποτιμητικά σχόλια του τύπου: «με αυτή τη δικηγόρο θα πας μωρέ, αυτή είναι κοριτσάκι». Άσχετα που το κοριτσάκι μπορεί να έχει και διδακτορικό και να κάνει τη δουλειά του εξαιρετικά.

Καμιά φορά, όταν τελειώνει μια υπόθεση και τακτοποιώ το φάκελό της, σκέφτομαι πόσα γρανάζια αλληλολειτουργούν για να κλείσει. Πολεοδομίες, υποθηκοφυλακεία, εφορίες, κτηματολόγια, συμβολαιογράφοι, αστυνομία, μηχανικοί, λογιστές, υπάλληλοι, δικηγόροι, δικαστές. Και πάντα ο Νόμος θα είναι υπεράνω όλων αυτών. “I fought the law and the law won”, όπως τραγούδησαν οι Bobby Fuller Four. Πάντα θα νικάει, ακόμα και το διάβολο. Δεν έγραψε τυχαία ο Tony Joe White το “They caught the Devil and put him in jail in Eudora, Arkansas”. Dura lex, sed lex, με άλλα λόγια – et semper victor.