Not The Singer But The Song

An almost finished tribute to Alex Chilton

"IF HE DIED IN MEMPHIS, THEN THAT WOULD BE COOL BABY..."

O Alex Chilton "προτίμησε" να πεθάνει στην Νέα Ορλεάνη και πιστεύω βάσιμα ότι οι Replacements δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα με αυτό...

Το θανατικό που ξεκίνησε κάπου λίγο πριν τα Χριστούγεννα στο χώρο της μουσικής καλά κρατεί δυστυχώς. Ο Alex Chilton μπορεί τη στιγμή του θανάτου του να μην είχε τα πάθη του Vic Chesnutt (ίσως και να τα είχε...) τα ατίθασα χρόνια του Jay Reteard (ίσως και να τα διατήρησε μέχρι το τέλος...) ή την εύστοχη δημιουργική ωριμότητα του Mark Linkous (σίγουρα την κατέκτησε πολλάκις...), η απώλειά του καταγράφεται όμως ως η πλέον σημαντική των τελευταίων ετών και η απουσία άξιων διαδόχων είναι μάλλον τώρα που θα καταστεί πιο επιτακτική από ποτέ.

Μπορεί να είναι αυτός που έγραψε και τραγούδησε το έγκαιρα θρασύ 'rock 'n' roll is here to stay, come inside where it's ok,' κατ' ουσίαν όμως ο Chilton υπήρξε -και παραμένει ασφαλώς και μετά θάνατον- ο πρώτος μεγάλος indie ήρωας, που συνειδητά κατέστη τέτοιος πολλά χρόνια προτού εφευρεθεί, χρησιμοποιηθεί, κορεστεί και κουράσει ο εν λόγω όρος. Το γεγονός ότι αρκετές γενιές ακροατών τον γνώρισαν μέσα από τις διασκευές που επεφύλαξαν στα τραγούδια του οι This Mortal Coil καταδεικνύει του λόγου το αληθές. Τα τραγούδια του Chilton άλλωστε είτε λειτούργησαν στον σχετικά συμβατικό κόσμο των Box Tops, είτε προσπάθησαν να τον υπερβούν μέσα από τις ηχοαισθητικές καινοτομίες των Big Star, ήταν από καιρό έτοιμα για εναλλακτικές ηχητικές συνθήκες οι οποίες δεν είχαν καν δημιουργηθεί. Και όταν ήρθε ο καιρός, πήγαν και έδεσαν απολύτως αρμονικά με αυτές.

Λίγες ημέρες πριν από το θάνατο του Alex Chilton έτυχε να αγοράσω σε ετήσιο sales weekend γνωστού βινυλιάδικου των Αθηνών (του Rock 'n' Roll Circus, δηλαδή) ένα tribute στα τραγούδια του Chilton από το περίεργα μακρινό 1991, που κυκλοφόρησε η Μαδριλένικη Munster Records (ικανότατο label με ειδίκευση σε garage orientated rock'n' roll καταστάσεις και πολύ δυνατά reissues μεταξύ άλλων). Παραφράζοντας το τραγούδι του Chilton με τον τίτλο "The Singer Not The Song", οι υπεύθυνοι της συλλογής αναθέτουν το βαρύ έργο της αναπροσαρμογής σε 26 συνολικά συγκροτήματα, από τα οποία σήμερα τα πιο γνωστά παραμένουν... οι Young Fresh Fellows από το Seattle και οι power poppers The Popes από τη Νέα Υόρκη. Οι υπόλοιποι κάπου χάθηκαν στην πορεία κάποιοι δικαίως (99th Floor), κάποιοι αδίκως (Head Candy) και κάποιοι σχεδόν δεν χάθηκαν (Ben Vaughn)..., αλλά διέπρεψαν περισσότερο από διαφορετικό μετερίζι και όχι από αυτό του singer/songwriter, του οποίου τη δόξα φρόντισαν να τιμήσουν πολύ πριν χρειαστεί να τιμηθεί η μνήμη του.

Κατά τα ειωθότα λοιπόν εδώ στο Mic, παραθέτω 10 και ένα τραγούδια από όσα ακούγονται στην εν λόγω συλλογή (το ένα δεν ακούγεται), η οποία κατά τη γνώμη του υπογράφοντος, παρότι η ακρόαση καθυστέρησε 19 χρόνια, καταφέρνει και εστιάζει στην ουσία της συνθετικής ευφυίας του Chilton, η οποία δεν είναι τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από την αφοπλιστική απλότητα με την οποία αναπτύσσεται και υπάρχει κάθε τραγούδι του, μηδενών εξαιρουμένων, μήτε αυτών της ύστερης "μοναχικής" του περιόδου κάτω από το όνομα των Big Star. Ο Chilton ποτέ δεν έπεσε στην παγίδα του επιτηδευμένου και του εξεζετημένου και για αυτό ακόμη και σε κάποιες μεμονωμένα αδύναμες στιγμές του υπήρξε πάντοτε ουσιαστικός και ποτέ αναξιοπρεπής και τυχοδιώκτης μουσικών ευκαιριών.

Το λοιπόν:

1. BACK OF A CAR
BIG STAR, RADIO CITY, 1974
Cover by The Chevelles

Δεν αποτελεί κρυμμένο μυστικό το ότι ο Peter Buck ξεσήκωσε περισσότερα από τις κιθαριστικές γραμμές των Big Star από όσα αντέχει να παραδεχτεί ο μέσος οπαδός των R.E.M.. Χτυπητό παράδειγμα τούτο εδώ το τραγούδι με την τυπική ροκ ιστορία που διηγούνται οι στίχοι, την τυπική μελωδία να τη στηρίζει και την τυπική χαλαρότητα μιας ροκ μπαλάντας να το παραδίδει σε διαχρονικά όρια αντοχής, που κάθε άλλο παρά τυπικά μπορούν να θεωρηθούν. Δεν θυμάμαι για ποιο τραγούδι πρέπει να θυμόμαστε τους Αυστραλούς The Chevelles, πάντως σίγουρα όχι για αυτή τη διασκευή...

2. THIRTHEEN
BIG STAR, NO 1 RECORD, 1972
Cover by The Wishniaks

Ίσως η πιο βρετανική στιγμή στην ιστορία της αμερικάνικης μουσικής (ΟΚ τότε δεν υπήρχαν οι Pains Of Being Pure At Heart...). Τραγούδι αξίας μπητλικής, για κάποιους και λίγο παραπάνω από αυτό. Όχι άδικα μιας και αποτελεί ιδανική σύμπραξη του διδύμου Alex Chilton και Chris Bell, προτού διασπαστούν σε δύο ψυχές οι σάρκες τους. Μελωδία που θα ήταν άδικο να περιγραφεί σε γραπτό κείμενο και στίχοι ποιητικής αυταξίας που ακούγονται σαν να προετοιμάζουν το έδαφος για να βρεθεί κάποια μέρα ο άνθρωπος που θα γράψει επιτέλους το This Charming Man. Η ερμηνεία του Chilton στο πρωτότυπο στέκει ασφαλώς στη σφαίρα του αξεπέραστου, αλλά κανείς δεν θα μπορέσει να ισχυριστεί ότι οι Αμερικάνοι Wishniaks δεν φέρθηκαν όμορφα και απλά σε αυτό το ούτως ή άλλως οριακό τραγούδι.

3. I AM IN LOVE WITH A GIRL
BIG STAR, RADIO CITY 1974
Cover BY THE POPES

Έκλεινε με ιδανική λιτότητα το δεύτερο άλμπουμ του συγκροτήματος. Πολυδιασκευασμένο τραγούδι, ίσως γιατί είναι αυτό που εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την εμμονή του Chilton να μην φορτώνει τις συνθέσεις του με οτιδήποτε περιττό,. Ή καλύτερα να τις ξεφορτώνει και από κάποια στοιχεία που θα μπορούσαν να θεωρηθούν και απαραίτητα. Ούτε καν διηγείται την ιστορία της αγάπης του ο Chilton, παρά μόνο επισημαίνει εμφατικά αυτό που του συμβαίνει και αποχωρεί ευχαριστημένος. Οι Αμερικάνοι Popes θα έδιναν πολλά για να έχουν γράψει ένα τραγούδι σαν κι αυτό, φαντάζομαι, όπως σίγουρα θα το έκαναν και οι Βρετανοί Teenage Fanclub, των οποίων άλλωστε όλη η καριέρα δεν υπήρξε τίποτε περισσότερο από την προσπάθεια να αγγίξουν τη δεδομένη ανωτερότητα των Big Star. Άραγε να το έχουν διασκευάσει και αυτοί; Άραγε να πέτυχαν ποτέ τον σκοπό τους; (απάντηση: ναι, στο... Thirteen)

4. HOLOCAUST
BIG STAR, 3rd 1975
Cover by Los Bichos

Πιθανόν το τραγούδι να έχει στοιχειώσει στο παρελθόν πολλούς από όσους διαβάζετε, μέσα από το πρίσμα που του έδωσαν οι This Mortal Coil με τη σύμπραξη του Howard Devotto. To αυτό συνέβη και με εμάς. Πιθανόν να μην το προσέξατε όσο θα έπρεπε παρασυρόμενοι από τις κομμένες ανάσες του Gordon Sharp (γεια σου, ρε άρχοντα!) στο Κangaroo... (από το ίδιο άλμπουμ των Big Star). Ελπίζω ότι είναι απίθανο να μην έχετε ανατρέξει ήδη στην αυθεντική εκτέλεση, που βρίσκει τον Chilton σε μία απόλυτα προσωπική/ κλειστοφοβική φάση να παραδίδεται στον μηδενισμό και όχι να εξυμνεί αυτόν, όπως λαθεμένα νομίσαμε οι όψιμοι τιμητές της goth παράδοσης. Οι παραδοσιακοί punksters Los Bichos από το San Francisco δίνουν στο τραγούδι μία θεμιτή και κάθε άλλο παρά μίζερη no future διάσταση, παρότι δεν πείθουν ότι άκουσαν πρώτα το πρωτότυπο και κατόπιν την εκτέλεση των αστέρων της 4AD.

5. ST 100/6
BIG STAR, #1 RECORD, 1972
Cover by The Dambuilders

Προφανώς το ημιτελές κλείσιμο του πρώτου δίσκου των Big Star έμοιαζε όχι ιδιαίτερα σημαντικό στον πραγματικό χρόνο κατά τον οποίο το συγκρότημα δημιουργούσε το μύθο του. Σήμερα μπορείς να το αντιμετωπίσεις και ως μία ασυνείδητη προετοιμασία για το εναλλακτικό θαύμα του Third και του Sisters Lovers, του τελικά ενωμένου χαμένου αριστουργήματος που πρόσφερε τα μέγιστα σε αυτό το μύθο. Οι Αμερικάνοι Dambuilders εμφανίζονται απολύτως ικανοί καθώς πηγαίνουν το τραγούδι λίγο παραπέρα από εκεί που το είχαν παρατήσει οι δημιουργοί του.

6. SHE MIGHT LOOK MY WAY
ALEX CHILTON, DUSTED IN MEMPHIS, 1980
Cover by The Young Fresh Fellows

Πλέον αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά άλμπουμ με outtakes του Chilton, τον καιρό που κυκλοφόρησε η συλλογή δεν νομίζω να ήταν τόσο εύκολο να το βρει κανείς. Άλλωστε στα (εκτενέστατα) liner notes αναφέρεται ως το πιο σπάνιο τραγούδι της συλλογής. Ο τίτλος του προφανώς αποτελεί ειρωνική παραλλαγή στην γκλάμορους εκδοχή του Memphis, όπως αυτή στιγματίστηκε από την Dusty Springfield, και το συγκεκριμένο τραγούδι αποτελεί μίας πρώτης τάξεως εισαγωγή στον κόσμο των χαμηλότονων τραγουδιών απομόνωσης και απόρριψης, που θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον εκατομμυρίων ακροατών τις επόμενες δεκαετίες, πολλοί από τους οποίους ακόμη αρνούνται να στρέψουν το βλέμμα τους στη μουσική του Chilton. Πανάξιοι τιμητές και συνεχιστές οι Young Fresh Fellows, στην καλύτερη μάλλον στιγμή της συλλογής, μια ιδανική συνδιαλλαγή μεταξύ του ευδιάθετου της power pop και της απόγνωσης που παραμονεύει στο θυμικό του Chilton.

7. JESUS CHRIST
BIG STAR 3rd 1975
Cover by Happy Hate Me Nots

Το τρίτο "ορφανό" άλμπουμ των Big Star ή μήπως το πρώτο προσωπικό άλμπουμ του Alex Chilton; Ή μήπως για ακόμη μια φορά ο προάγγελος του morrisey-κού μύθου που θα ακολουθήσει τα χνάρια με το αντίστοιχων προβληματισμών Strangeways Here We Come; Όπως και να έχει τούτο εδώ το "διαφορετικό" αριστούργημα (που αργότερα θα συμπληρωθεί ιδανικά ως third /sister lovers) περιλαμβάνει και αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί το πρώτο alternative rock χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Το οποίο βέβαια κάθε άλλο παρά υποκύπτει στις ανάγκες της εορταστικής περιόδου, αλλά αντίθετα εμπεριέχει στο μέγιστο βαθμό όλες τις αρετές των Big Star. Οι Αυστραλοί το ερμηνεύουν με τον ίδιοι τρόπο που θα το έκαναν και οι Replacements και αυτό δεν είναι καθόλου κακό ως ιδέα.

8. HEY LITTLE CHILD
ALEX CHILTON Like Flies On Sheperd, 1980
Cover by Vancouvers

1980... και ο Chilton προσπαθεί μάλλον πρόωρα και σίγουρα κάπως άκομψα να ακολουθήσει την illustrated διαδρομή στην οποία θα ολισθήσουν ακόμη και οι πιο έγκριτοι ροκ ήρωες εντός της επόμενης δεκαετίας, άλλος λιγότερο (Neil Young), άλλος περισσότερο (David Bowie), άλλος αποδεκτά (Iggy Pop). Όπως έγκαιρα μας έχουν επισημάνει και οι These Immortal Souls με τη δική τους εκδοχή στο ίδιο κομμάτι, το Hey Little Child διασώζεται από μία περίοδο σύγχυσης και αβεβαιότητας, όχι μόνο για τον Chilton, όπως και αμέσως πιο πάνω ήδη σπεύσαμε να σημειώσουμε. Οι Ισπανοί Vancouvers έχουν στα φωνητικά κάποιον Juan ο οποίος τραγουδάει σαν την Patti Smith της εποχής του People Have The Power. Αν σας λέει κάτι αυτό...

9. LIKE FLIES ON SHEBERT
ALEX CHILTON, LIKE FLIES ON SHEBERT, 1980
Cover by Interstellar Villains

Πριν προλάβω να τελειώσω τη φράση μου, μου το βουλώνουν το στόμα οι τρεις Αυστραλοί και μου επισημαίνουν ότι από τον ίδιο "αδιάφορο" δίσκο ξεπηδάει και τούτο εδώ το μικρό διαμαντάκι, που με την ίδια άνεση θα μπορούσε να ξεπηδήσει και μέσα από το Painted Word των Television Personalities. Υπάρχει τελικά κάποιο alternative rock ιδίωμα το οποίο δεν προϋπήρξε μέσα στο μυαλό και το έργο του Alex Chilton; Ναι, το grunge, θα απαντήσεις και θα έχεις μόλις υποπέσει σε ολέθριο λάθος!

10. PARADISE
ALEX CHILTON, FEUDALIST TARTS EP, 1985
Cover by BEN VAUGHN

Πέντε χρόνια σιωπής μετά την απογοήτευση - εμπορική αποτυχία του Flies και ο Chilton επιστρέφει για να καλύψει τον κενό χώρο του από τότε πεθαμένου δημιουργικά Lou Reed (και ακόμη να αναστηθεί..) με ένα EP στο οποίο περιλαμβάνεται και το εν λόγω απόλυτα βελβετικό τραγούδι, που προσαρμόζει με περισσή ευκολία ο Vaughn στον πατενταρισμένο εδώ και αιώνες ψευδοηλεκτρονικοασκουστικό ήχο του. Στο ίδιο EP πάντως ο Chilton είχε διασκευάσει με τη σειρά του ένα soul ημιστανταράκι της Carla Thomas, γραμμένο από τον επίσης σχετικά πρόσφατα χαμένο Isaac Hayes σε σύμπραξη με τον David Porter, που κάποτε του έμελε να κάνει καριέρα και ως εμετικό deep house soulful χιτάκι της οκάς και του beach bar. Ξεφύγαμε από το θέμα μας όμως..

+ 1 ΤΗΕ LETTER
BOX TOPS , 1967
Cover by Joe Cocker

To The Letter είναι αλάνθαστο κομμάτι. Από το drumstick της εκκίνησης, στην σοφή συγχορδία της κιθάρας και από εκεί γραμμή στην έμμετρη αγωνία των στίχων, που αποθεώνεται στο στιγμιαίο γκρουβάρισμα του ρεφρέν. Ο Joe Cocker το μεταφέρει τρία χρόνια μετά την θριαμβική πρώτη του κυκλοφορία, στον δικό του πολυδιάστατο κόσμο, όπου πρώτη επιλογή αποτελεί το "φόρτωμα" των τραγουδιών με άπειρα στολίδια και φτιασιδώματα, χίπικα χαϊμαλια και τριπαριστούς καπνούς (στοπ, θα κάνω εμετό!). Το Mad dogs And Englishmen πάντως είναι ένας εξαιρετικός δίσκος, κι ας έσπευσε να τον ειρωνευτεί κάποτε ο Captain Sensible ανταλλάσσοντας σκυλιά με αγελάδες. Αν ψάξετε στο You Tube θα βρείτε και μία σχεδόν αυθαίρετα cabaret live εκδοχή του 2007. Η αυθεντική πιανόμπασόγραμμή πάντως που προστέθηκε στο κομμάτι στην εκτέλεση του 1970, μπορεί πλέον μετά την πτώση κάθε μουσικού τείχους να εκτιμηθεί όπως της αξίζει από όσους "ψαρεύουν" λούπες και σούπες από παντού, καθότι ως γνωστόν όλοι πλέον βαριούνται να κάτσουν και να γράψουν το δικό τους "Γράμμα" προς αυτό που αποκαλείται αυθεντική έμπνευση και θα έπρεπε κατά μία άποψη να αποτελεί τον κυρίαρχο μοχλό της μουσικής δημιουργίας.