Αλληλεγγύη στην Ουκρανία - Οι άνθρωποι του πολιτισμού μπροστά στην ιστορία

Ο πόλεμος λοιπόν επέστρεψε, κι αυτή τη φορά δεν χρεώνεται στη Δύση αλλά στην παραδοσιακή αντίπαλο Ρωσία, όμως οι εικόνες του ολέθρου, της δυστυχίας και της προσφυγιάς πληγώνουν πάντα το ίδιο. Έχετε δει τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του ρώσου φωτογράφου Alexei Titarenko από τη σειρά “City Of Shadows”; Είναι φωτογραφίες ανθρώπων - σκιών, σε σύγχυση και απόγνωση, που έχασαν ξαφνικά τη γη κάτω από τα πόδια τους, τη ζωή όπως την ήξεραν, την δεδομένη καθημερινότητά τους. Ανθρώπων του τότε Λένινγκραντ (της νυν Αγίας Πετρούπολης), μετά το 1991 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι αιωρούνται και οι εικόνες μνήμης του πολέμου, σαν τις εξαχνωμένες φιγούρες που αιχμαλώτισε με τον φακό του ο Titarenko. Σαν σκιώδεις φωνές για το αναπόδραστο της ιστορίας, ότι δεν επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, ούτε σαν τραγωδία, αλλά σαν κυνική παραδοχή ότι οι άνθρωποι πάντα θα πληρώνουν την αλαζονεία των ισχυρών.

Παρά τις αρχικές μουδιασμένες αντιδράσεις στην εντελώς απροσδόκητη άλλωστε στρατιωτική εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η αντίσταση του ουκρανικού λαού συμπαρέσυρε γρήγορα την κοινωνία των πολιτών σε μαζικό κύμα αλληλεγγύης για τους αμυνόμενους. Τα κράτη βαδίζουν στο δρόμο των κυρώσεων, με καταιγίδα επιπτώσεων όχι μόνο για την ρωσική οικονομία αλλά και την εικόνα του ρωσικού λαού, που δέχεται σφοδρό #cancel για τις εγκληματικές πολιτικές της ηγεσίας. Ωστόσο, Ρώσοι και Ρωσίδες ακολουθούν καθημερινά τον δρόμο της αλληλεγγύης των λαών, διαδηλώνοντας εναντίον των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Και μπορεί τα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, ή ο αυθόρμητος ατομικός ή μαζικός διαδικτυακός ακτιβισμός να μην αλλάξουν τον κόσμο, αλλά η απουσία τους θα τον τελειώσει, γιατί τίποτα δεν έχει νόημα χωρίς ελπίδα. Ο μουσικός και καλλιτεχνικός κόσμος δεν θα μπορούσε να απέχει. Μπροστά στην εφιαλτική προοπτική μιας νέας ψυχροπολεμικής εποχής οι καλλιτέχνες καταδικάζουν την εισβολή στην Ουκρανία και ζητούν άμεση κατάπαυση του πυρός.

Πρώτοι στον αγώνα, παρά τα όσα διακυβεύονται σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, οι Ρώσοι. Μουσικοί, επιμελητές, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, κριτικοί τέχνης, καλλιτεχνικοί διευθυντές και γενικότερα εκπρόσωποι του πολιτισμού και της τέχνης υπογράφουν επώνυμα και μαζικά ψήφισμα (το οποίο στις 4 Μαρτίου είδα ότι έφερε 18.000 υπογραφές και μια μέρα αργότερα εξαφανίστηκε, οπότε παραθέτω και την αρχική πηγή μου) να αποχωρήσει ο στρατός από την ξένη χώρα. Πολλοί από αυτούς έχουν ήδη απολυθεί, όπως η Katya Dolinina, υπεύθυνη διεύθυνσης δύο θεάτρων στη Μόσχα, που εκβιάστηκε να δηλώσει ότι το όνομά της μπήκε εκ παραδρομής και αρνήθηκε. Και τα ίδια τα ψηφίσματα όμως λογοκρίνονται, καθώς με ειδικό νόμο της Δούμας, η αναφορά στην εισβολή τιμωρείται με πρόστιμα ή/και φυλάκιση ως διασπορά fake news. Πχ στο επίσης εξαφανισμένο πλέον ψήφισμα οικοδόμων και αρχιτεκτόνων, η αρχική λέξη “πόλεμος” ή “εισβολή” (ποιος ξέρει..) αντικαταστάθηκε από το αποδεκτό “special operation”. Οι υπογράφοντες ανέβασαν εκ νέου το κείμενο με τη διευκρίνιση ότι έχει λογοκριθεί και ότι οι υπογραφές έχουν αφαιρεθεί. Το παραθέτω μέσω archive.is εδώ, πριν κατέβει κι αυτό.

Την ίδια στιγμή, στα μεγαλύτερα μουσεία και πολιτιστικά ιδρύματα του χώρας παρατηρείται κύμα παραιτήσεων, όπως αυτή του Vladimir Opredelenov του επί μακρόν αναπληρωτή διευθυντή του Μουσείου Πούσκιν και της Elena Kovalskaya, διευθύντριας του θεάτρου Meyerhold. Ρώσοι διευθυντές ορχήστρας και τραγουδιστές της όπερας καταδικάζουν δημόσια την εισβολή. Ακόμα και το ιστορικό Ρωσικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Βενετίας, μια παράδοση εκατό χρόνων, δεν θα λειτουργήσει σε ένδειξη διαμαρτυρίας των ρώσων συντελεστών. Δεν είναι δυνατόν να είμαι εξαντλητική, το διαδίκτυο βρίθει τέτοιων περιπτώσεων, όπως και καταγγελιών για απολύσεις που “έρχονται από πολύ ψηλά”. Ενδεικτική του πλήγματος που έχει επιφέρει ο πόλεμος στο εργατικό δυναμικό των τεχνών της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι η έκτακτη πρόσκληση του ιδρύματος Fabrika που απευθύνεται σε εργαζόμενους του πολιτισμού που έχουν μείνει άνεργοι λόγω των απόψεών τους για τις.. “special operations” στην Ουκρανία. Έχουμε λοιπόν μαζική αντίδραση του κόσμου των τεχνών στον πόλεμο, όπως ισχύει και γενικότερα στη ρωσική κοινωνία με τα συλλαλητήρια που ανέφερα νωρίτερα και που, με βάση τα στοιχεία της 1ης Μαρτίου 2022 του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, οδήγησαν 6.400 ειρηνικούς διαδηλωτές στα κρατητήρια. Μόνο την Κυριακή 5 Μαρτίου 2022, η αστυνομία προχώρησε σε άλλες τουλάχιστον 4.300 προσαγωγές. Δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει το θάρρος και το ηθικό ανάστημα αυτών των ανθρώπων, που παρά την απειλή κυρώσεων από ένα μιλιταριστικό, αυταρχικό καθεστώς, διαχωρίζουν τη θέση τους και εκφράζουν την αλληλεγγύη τους στον ουκρανικό λαό.

Στον underground μουσικό χώρο, κάθε άλλο παρά εκπλήσσει η κινητοποίηση της αναρχικής φεμινιστικής μοσχοβίτικης κολεκτίβας των Pussy Riot. Τα κορίτσια έχουν βάλει το καθεστώς Πούτιν στην καρδιά της καταγγελτικής ύπαρξής τους before it was cool, κάτι που βέβαια έχουν πληρώσει με φυλακίσεις, απεργίες πείνας, επιθέσεις εναντίον τους εδώ και χρόνια. Πλέον, φέρουν και το νεαποκτηθέν status του “ξένου πράκτορα”! Η Nadya Tolokonnikova συγκεντρώνει χρήματα για τους Ουκρανούς μέσω NFT και εξαίρει(ουν) στο twitter την τόλμη όσων κότσαραν ένα τεράστιο “Όχι στον πόλεμο” στην πόρτα του ρωσικού Κοινοβουλίου (μια και γνωρίζει από πρώτο χέρι τις συνέπειες του αντικαθεστωτικού ακτιβισμού αυτού του τύπου στη χώρα της). Ως απάντηση, οι ρωσικές αρχές έκλεισαν το MediaZona, το δίκτυο ενημέρωσης της κολεκτίβας, για λόγους “δημόσιας τάξης και ασφάλειας”. Αλίμονο.

H ρωσική Gost Zvuk, από τα σημαντικότερα ανερχόμενα labels στο τοπίο της ambient / lo-fi electronica δίνει δωρεάν τη συλλογή “STOP THE WAR” με δυνατότητα δωρεάς για ανθρωπιστική βοήθεια. Στη σελίδα της συλλογής στο bandcamp έχει συμπεριληφθεί και εύγλωττο disclaimer απερίφραστης καταδίκης του πολέμου και αλληλεγγύης προς τον ουκρανικό λαό.

Αντίστοιχες πρωτοβουλίες έχουν αναλάβει μουσικές ετικέτες στην πληττόμενη Ουκρανία αλλά και σε άλλες χώρες. Ξεχωρίζει η μίξη στο soundcloud “Support Ukraine!” από το label του Κιέβου ШЩЦ, στην οποία συμμετέχουν καλλιτέχνες την ηλεκτρονικής σκηνής της Ουκρανίας με σκοπό την υποστήριξη των ανθρώπων στα καταφύγια, της πολιτικής προστασίας και των στρατιωτών στο πεδίο. Η συλλογή διατίθεται δωρεάν και δωρεές μπορούν να γίνουν μέσω bandcamp στη σελίδα του label. Η συλλογή θα παιχτεί και ραδιοφωνικά / ιντερνετικά σε συνεννόηση με διάφορους ραδιοσταθμούς. Αντίστοιχη δράση πάλι στο Κίεβο είναι αυτή της Standard Deviation από κοινού με την Mystictrax με την κυκλοφορία “РАЗОМ ЗА УКРАЇНУ / TOGETHER FOR UKRAINE” που συγκεντρώνει ουκρανούς και διεθνείς καλλιτέχνες όπως ο Bjarki, ο Kangding Ray, ο Phase Fatale, ο Laurent Garnier κ.α συγκεντρώνοντας χρήματα για τους πληγέντες με ειδική πρόβλεψη για τα παιδιά και την LGBTQIA+ κοινότητα.

Στο Μάντσεστερ, λειτουργεί η black / death metal πρωτοβουλία Underground Resistance: In Aid of Ukraine, η λονδρέζικη House of Mythology έχει ξεκινήσει το fundraiser “Slava Ukraini!” με συμμετοχές από τους Current 93, Ulver, Daniel O'Sullivan κ.α, η We Jazz Records στο Ελσίνκι τρέχει το “Music For Ukraine”, η στοκχολμέζικη Northern Electronics συγκεντρώνει τους Varg2™, Svreca, Donato Dozzy κ.α. στην ambient techno συλλογή “A Dove Has Spread Her Wings: Relief for Ukraine” και η βελγική U4E (United For Equity) που είχε χρηματοδοτήσει και το κίνημα Black Lives Matter, συγκεντρώνει δωρεές μέσω του compilation “Support Ukraine”.

Επιπλέον, με πρωτοβουλία της πορτογαλέζας παραγωγού Violet και της Dark Entries Records στο Σαν Φρανσίσκο κυκλοφορεί μία δυναμική open source βάση δεδομένων ουκρανικών labels και καλλιτεχνών που μπορεί κανείς να υποστηρίξει απευθείας, με πληροφόρηση και για διεθνείς φορείς που συγκεντρώνουν δωρεές.

Στα εγχώρια, με την κίνηση “In Peace We Trust!” που ξεκίνησε από τον Στυλιανό Τζιρίτα, περισσότεροι από 120 μουσικοί/καλλιτέχνες της ελληνικής underground σκηνής δηλώνουν την αντίθεσή τους στον πόλεμο και ζητούν τη χωρίς όριο ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες και τους πολίτες της Ουκρανίας αλλά καμία εμπλοκή της χώρας σε στρατιωτική επιχείρηση.

Επίσης, με πρωτοβουλία και τον συντονισμό του Spyweirdos (Σπύρου Πολυχρονόπουλου) δημιουργήθηκε η συλλογή “Sounds Against War”, με συμμετέχοντες του εγχώριου και διεθνούς electro-acoustic, experimental χώρου όπως ο ίδιος ο Spyweirdos σε συνεργασία με τον Murcof, ο Νίκος Βελιώτης, o Στέφανος Συμινελάκης, η Φανή Κωνσταντινίδου, ο Στυλιανός Τζιρίτας, ο Κωστής Δρυγιανάκης, ο Γιάννης Αναστασάκης και άλλοι. Στη συλλογή συμμετέχουν επίσης ρώσοι και ουκρανοί δημιουργοί, όλες και όλοι υπό την κοινή ονομασία PONAO, που ξεκίνησε ως πρωτοβουλία μουσικών εναντίον της αστυνομικής βίας στη χώρα μας, με αφορμή τα γεγονότα της Νέας Σμύρνης το 2021. Όλα τα έσοδα θα διατεθούν για την ενίσχυση των νοσοκομείων της Ουκρανίας μέσω του project C.U.R.E.

Αυτές είναι μερικές μόνο χαρακτηριστικές περιπτώσεις της πλατειάς αλληλεγγύης της underground σκηνής προς τους αμυνόμενους. Ρώσοι, Ουκρανοί, Έλληνες, Ιταλοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Ισπανοί, Γερμανοί, Σκανδιναβοί (για να μιλήσουμε για τη γειτονιά μας την Ευρώπη - τρομάρα της), όλες και όλοι είμαστε με την ειρήνη, γιατί όταν ηχούν οι σειρήνες του πολέμου δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Μόνο πάντα οι ίδιες εικόνες θανάτου, πόνου και προσφυγιάς.

Άλλοι τρόποι οικονομικής συνεισφοράς στον ουκρανικό λαό:

Ηνωμένα Έθνη: https://crisisrelief.un.org/ukraine-crisis

Stand for Ukraine: https://standforukraine.com

Κατάλογος ουκρανικών φεμινιστικών οργανώσεων, κοινοτήτων queer, νέων, αναπήρων και ρομά για απευθείας δωρεά:

https://docs.google.com/document/d/17YU5_GHd2_jPddqbstlLFzy-KGJoSJio1GTO6D6j6K8