Everything went black

Η ιστορία των Black Flag θα μπορούσε αυθαίρετα - αν και με μια κάπως λογική εξήγηση - να χωριστεί σε δύο περιόδους: την προ Rollins και την Rollins περίοδο. Άλλοι πάλι την χωρίζουν σε προ και μετά 'My War' εποχή. Όπως και να έχει το πράγμα μία εκτεταμένη αναφορά στην πολυτάραχη ιστορία τους έχει αξία και φαίνεται ενδιαφέρουσα.

Η πορεία τους ξεκινάει μακριά πίσω στις αρχές του 1977 στη Hermosa Beach μία τουριστική κωμόπολη λίγο έξω από το Los Angeles. Τα μεγάλα κύματα της παραλίας είναι ιδανικός τόπος αναψυχής για τους απανταχού surfers. Κάτω από αυτά τα κύματα σπαταλούσε την ώρα του και ο νεαρός τότε Keith Morris, δουλεύοντας παράλληλα και σ' ένα δισκάδικο της περιοχής. Εκεί θα γνωρίσει τον εικοσιτριάχρονο απόφοιτο οικονομικών σπουδών Gregory Ginn παθιασμένο μουσικόφιλο αλλά και ικανότατο κιθαρίστα. Το καλοκαίρι του 1977 το γκρουπ συμπληρώνεται με τον Brian Migdol στα ντραμς, ενώ το μπάσο χρησιμοποιείται για λίγο από τον Spot μετέπειτα παραγωγό και μηχανικό ήχου του γκρουπ, για να καταλήξει στον συνομήλικο του Greg τον Charles Dukowski (Gary McDaniel) μέλος των υποτιμημένων Wurm. Αυτοί θα φτιάξουν τους Panic, αλλά γρήγορα θα μετονομαστούν σε Black Flag από τον μικρότερο αδελφό του Greg τον Raymond (Pettibon) Ginn, γιατί το Panic χρησιμοποιούνταν ήδη από άλλο γκρουπ. Ο ίδιος σκαρφίζεται και το γνωστότατο πια logo του συγκροτήματος αυτό με τις τέσσερις μπάρες που θα τους ακολουθεί στα υπόλοιπα χρόνια της ύπαρξής τους, αλλά συνάμα επιμελείται με τις ζωγραφιές του τα περισσότερα από τα εξώφυλλα των δίσκων τους.

Με αυτή τη σύνθεση κυκλοφορούν τον Ιανουάριο του 1978 το πρώτο τους ιστορικό και ανεπανάληπτο single 'Nervous Breakdown' στη νεοσύστατη εταιρία των Ginn και Dukowski την SST Records (SST 001). Τα τέσσερα τραγούδια του single είναι το ομώνυμο στην πρώτη πλευρά, και τα 'Fix Me', 'I've Had It' και 'Wasted' στη δεύτερη. Γρήγορο με σύνολο χρόνου όλων των τραγουδιών μαζί μόλις τα τεσσεράμισι λεπτά, προκλητικό και οργισμένο, με την τρομερή εισαγωγή του 'Nervous Breakdown' τόσο απλή αλλά και τόσο εμπνευσμένη που ακόμη και σήμερα να παραμένει αξεπέραστη, αυτό το single ήταν για τους Καλιφορνέζους ότι ήταν το 'Anarchy In The U.K.' για τους Άγγλους. Οι συναυλίες που ακολουθούν σχεδόν πάντα διακόπτονται στα πρώτα λεπτά τους από την αστυνομία λόγω των ταραχών που δημιουργούν, και οι βιαιότητες που υπάρχουν δυσκολεύουν το γκρουπ στο να κλείσει χώρους για να παρουσιάσει τη δουλειά του.

Ξαφνικά ο Morris φεύγει από τους Black Flag για να ηγηθεί σε ένα εξίσου σημαντικό συγκρότημα τους θρυλικούς Circle Jerks, και τη θέση του παίρνει αμέσως ένας οπαδός του γκρουπ ο καταγόμενος από το Πουέρτο Ρίκο Ron Reyes γνωστός και ως Chavo Pederast. Επίσης ο με Κολομβιανές ρίζες Robo (Roberto Valverde) μπαίνει στη θέση του Migdol που χάνεται απότομα από τη μουσική σκηνή χωρίς ν' αφήσει ίχνη. Με αυτή τη σύνθεση φιλμάρονται για το ντοκιμαντέρ 'The Decline Of Western Civilization' και αυτοί που το έχουν δει σίγουρα θα έμειναν με κομμένη την ανάσα και ανοιχτό το στόμα παρακολουθώντας τη παρουσίασή τους τόσο στη συναυλία που κινηματογραφήθηκε, όσο και τη συνέντευξη που δόθηκε στην Ελληνίδα σκηνοθέτη.

Περίπου ενάμιση χρόνο μετά ο Chavo παρατάει τους Black Flag στη μέση μιας συναυλίας, αλλά θα επανέλθει χωρίς να είναι μέλος τους μόνο και μόνο για την ηχογράφηση του EP 'Jealous Again' (SST 003) το 1980. Τα τραγούδια που περιέχονται εδώ είναι τα 'Jealous Again' και 'Revenge' στην πρώτη πλευρά και 'White Minority', 'No Values' και 'You Bet We've Got Something Against You!' στη δεύτερη. Αυτό το EP έρχεται σαν συνέχεια του προηγούμενου single το ίδιο δυνατό και γρήγορο, ίσως λίγο πιο εκρηκτικό λόγω της ιδιαιτερότητας του τραγουδιστή (ακούστε τον στο Revenge ή στο 'No Values' για να δείτε πως ακούγεται όταν κάποιος πιστεύει αυτά που λέει). Το 'We Bet We've Got...' που κλείνει τον δίσκο είναι μία ευθεία επίθεση του Dukowski στον Morris που φεύγοντας από το γκρουπ για τους Circle Jerks χρησιμοποίησε στον πρώτο τους δίσκο τραγούδια των Black Flag σαν δικά του. Πολλά χρόνια αργότερα θα μαθευτεί πως ο Chavo ζει στο Βανκούβερ του Καναδά παντρεμένος με τέσσερα παιδιά και τον Χριστό πολύ κοντά του.


Για αρκετό καιρό το γκρουπ παραμένει χωρίς τραγουδιστή, αλλά και πάλι ένας οπαδός τους ο Dez Cadena που αν και κιθαρίστας, αναλαμβάνει χρέη στα μικρόφωνα για να γίνει ο τρίτος στη σειρά σε αυτό το πόστο. Με αυτόν κυκλοφορεί στο τέλος του 1980 το single 'Six Pack' (SST 005) με το κλασσικό πλέον ομώνυμο τραγούδι στην πρώτη πλευρά και τα 'I've Heard It Before' και 'American Waste' στη δεύτερη. Στην παραγωγή εκτός από τον Spot συμμετέχει και ο Geza X. Ο Dez είναι διαφορετικού στυλ τραγουδιστής από τους προηγούμενους δύο λίγο πιο βραχνός και αγριεμένος, αλλά πάντα μέσα στο μυαλό του υπάρχει μόνο ένα πράγμα: να παίξει κιθάρα και να αφήσει τα φωνητικά.

Στις αρχές του 1981 και με μία φήμη που είχε εξαπλωθεί πια σε όλη την Αμερική, το γκρουπ περιοδεύει για πρώτη φορά μακριά από την Δυτική Ακτή. Η συναυλία τους στη Νέα Υόρκη παρακολουθείται και από έναν εικοσάχρονο από την Ουάσιγκτον τον Henry Rollins υπάλληλος τότε στα Haagen - Dazs. Όταν τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς οι Black Flag επανέρχονται εκεί, ο Rollins ορμάει στη σκηνή παίρνοντας το μικρόφωνο από τον Dez (που δεν φάνηκε να νοιάζεται και πολύ για το γεγονός), τραγουδάει το 'Clocked In', και τον επόμενο μήνα είναι το πέμπτο μέλος του γκρουπ συνεχίζοντας την παράδοση που ήθελε κάποιον οπαδό του συγκροτήματος να γίνεται και τραγουδιστής του.

Το Νοέμβριο του 1981 κυκλοφορεί το πρώτο τους LP με τίτλο 'Damaged'. Ο Ginn αποφάσισε να ηχογραφήσει αυτόν τον δίσκο στην Unicorn Records παρακλάδι της πολυεθνικής MCA, για να πετύχει καλύτερη διανομή. Οι ιθύνοντες όμως της εν λόγω εταιρίας σταμάτησαν κάποια στιγμή την έκδοση καθώς διαπίστωσαν πως το άλμπουμ παραστρατεί τη νεολαία. Έτσι το γκρουπ έμεινε ξεκρέμαστο μπαίνοντας σ' ένα δικαστικό αγώνα που φαίνονταν να μην έχει τελειωμό. Η λύση δόθηκε όταν η Unicorn κήρυξε πτώχευση, και έτσι ο δίσκος επανεκδόθηκε από την SST (SST 007). Η Αμερικάνικη έκδοση του δίσκου περιείχε δεκαπέντε τραγούδια με τα μισά από αυτά φρέσκα ('Rise Above', 'Spray Paint', 'What I See', 'TV Party', 'Thirsty And Miserable', 'Life Of Pain' και 'Damaged I'), και τα υπόλοιπα παλαιότερα ('Six Pack', 'Police Story', 'Gimmie Gimmie Gimmie', 'Depression', 'Padded Cell', 'Room 13', 'No More' και 'Damaged II') τραγούδια γνώριμα στο κοινό, με μία μικρή διαφορά του γεγονότος δηλαδή της δεύτερη κιθάρας αυτή του Cadena για πρώτη και τελευταία φορά και... και με μια μεγάλη διαφορά στην συγκλονιστική ερμηνεία του Rollins. Αυτός ο δίσκος ψηφίστηκε στα 500 καλύτερα του Rolling Stone μόλις τριακόσιες σαράντα θέσεις χαμηλότερα από τη θέση που του αξίζει. Αυτός ο δίσκος σε ισοπεδώνει. Αυτός ο δίσκος σε διαλύει. Αυτός ο δίσκος ορίζει το Hardcore. Από τον μετέπειτα ύμνο 'Rise Above' (Try to stop us, it's not use), στο δυναμικό 'Spray Paint The Walls', στο μανιώδες 'Life Of Pain', στο ανατριχιαστικό 'What I See' (I wanna live I wish I was dead), στο, στο, στο... Είναι αδύνατο να περιγράψεις αυτό τον δίσκο, όποιος μπορεί ας το κάνει. Μία μόνο προτροπή: στο 'Damaged I' τελευταίο τραγούδι του δίσκου, μόλις ακούσετε την πρόταση My Name Is Henry ανάψτε τα φώτα και κρυφτείτε σε κάποια γωνιά.

Η κυκλοφορία του 'Damaged' στην Ευρώπη έγινε από την Roadrunner Records με την προσθήκη μάλιστα σαν bonus track την διασκευή του 'Louie Louie', τραγουδιού που είχε χρησιμοποιηθεί στο single 'Louie Louie'/ 'Damaged I' και είχε κυκλοφορήσει στην αρχή από την Posh Boy Records αδελφική τότε στην SST (αλλά εχθρική με την πάροδο των χρόνων), και το 1988 από την SST (SST 175). Πολλά χρόνια αργότερα το Damaged επανακυκλοφόρησε σε CD με έξτρα κομμάτια αυτά από το EP 'Jealous Again'.

Αμέσως μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ το γκρουπ φεύγει για πρώτη φορά σε περιοδεία στην Αγγλία. Εκεί ξεκινάει την πρώτη του συναυλία του ανοίγοντας για τους Anti -Nowhere League, και για τους από χρόνια ήρωές του τους Damned. Τελειώνοντας την παρουσία τους, τα Αγγλάκια με τα περιποιημένα τους λοφία και τις καλογυαλισμένες τους μπότες που για πρώτη φορά έβλεπαν ένα τέτοιο σόου, βρίσκονται να κοιτούν αποχαυνωμένοι. Το σοκ τους ήταν τέτοιο που δεν είχαν τη δύναμη να κουνηθούν. Οι Black Flag στο εικοσαήμερο που πέρασαν στην Αγγλία μοίρασαν αρκετά τέτοια σοκ κάνοντας γκρουπ δήθεν άγρια σαν τους Exploited, τους Anti - Pasti και τους G.B.H. να μοιάζουν με σχολική εκδρομή.

Γυρίζοντας στην Αμερική χάνουν τον Robo που κάποια νομικά προβλήματα δεν του επιτρέπουν την επιστροφή και αναγκάζεται να μείνει στην Αγγλία, ενώ καιρό αργότερα μπαίνει στους Misfits. Προσλαμβάνεται στη θέση του στην αρχή για μία εβδομάδα ο Bill Stevenson των Descendents για να τους βοηθήσει στις προγραμματισμένες τους συναυλίες, και βγαίνει στην κυκλοφορία το single 'TV Party' / 'I've Got To Run' / 'My Rules' (SST 012). Ο Stevenson βρίσκεται στα ντραμς στα δύο τελευταία τραγούδια, ενώ στο ομώνυμο και αρκετά διαφορετικό από την εκτέλεση του 'Damaged' βρίσκεται ο Emil Johnson νέος ντράμερ του γκρουπ ως τον Ιούλιο του 1982. Τα τραγούδια στο flip side είναι επιπέδου 'Damaged', με την κιθάρα του Ginn για πρώτη φορά να προϊδεάζει το κοινό για τους διφορούμενους νέους δρόμους που θα ακολουθήσει το γκρουπ. Για το επόμενο εξάμηνο τα ντραμς θα εξυπηρετηθούν από τον Chuck Biscuits των Καναδών D.O.A. και αργότερα Danzing, ώσπου να ξανάρθει στη θέση του ο Stevenson.

Εν τω μεταξύ όντας ακόμη δεσμευμένοι με την Unicorn κυκλοφορούν τη διπλή συλλογή με τίτλο 'Everything Went Black' το 1982. Η πρώτη έκδοση του δίσκου δεν γράφει πουθενά το όνομα ή το logo του γκρουπ μιας και αυτό απαγορεύονταν, αλλά μόνο τα ονόματα των συντελεστών. Αργότερα κυκλοφόρησε κανονικά (SST 015). Ο δίσκος είναι μία αναδρομή στην ως τότε καριέρα τους, περιλαμβάνει ηχογραφήσεις από τον Ιανουάριο του 1978 ως τον Μάιο του 1981 που δεν είχαν κυκλοφορήσει πριν, και συνοδεύεται από μία αναλυτική αναδρομή στην ιστορία του γκρουπ από τον Spot. Τα τραγούδια είναι παιγμένα με χρονολογική σειρά, και ξεκινούν στην πρώτη πλευρά (Johnny "Bob" Goldstein Era) με εννέα του Keith Morris που εδώ αναφέρεται ως Johnny "Bob" Goldstein, συνεχίζουν στη δεύτερη (Jealous Again Era - Chavo) ο Chavo με πέντε και (Jealous Again - Era) ο Dez με τέσσερα, ενώ στην τρίτη (The Dez Continuum) υπάρχουν άλλα έξι με τον ίδιο στα φωνητικά. Η τέταρτη πλευρά ονομάζεται Crass Commercialism και περιέχει απολαυστικά σποτάκια από διαφημίσεις δίσκων και συναυλιών του γκρουπ. Ήταν κάτι πρωτοποριακό και συγχρόνως ένα κειμήλιο για αυτούς που έζησαν αυτές τις μέρες και αποτυπωμένο για να μην το ξεχάσουν ποτέ.

Τον Φεβρουάριο του 1983 ακριβώς δύο χρόνια μετά την πρώτη τους φορά, επιστρέφουν στην Ευρώπη και για έναν μήνα αλωνίζοντάς την σχεδόν ολόκληρη, έχοντας μαζί τους για άξιους συμπαραστάτες τους πολύ καλούς Minutemen. Κάπου εκεί κυκλοφορεί η κασέτα 'The First Four Years' (SST 021) που περιέχει όλα τα προηγούμενα singles, το EP, συν δύο τραγούδια από συλλογές το 'Clocked In' από τη συλλογή 'Cracks In The Sidewalk', και το 'Machine' από τη συλλογή 'Chunks'. Αργότερα θα εκδοθεί και σε LP, αλλά το παράξενο είναι πως προτείνεται από τον Rollins (όχι βέβαια άδικα) σαν την αγορά που πρέπει να κάνει κάποιος για να γνωρίσει τους Black Flag.

Τον Απρίλιο του 1983 ο Cadena φεύγει από τους Black Flag για να δημιουργήσει τους D.C.3 χωρίς ν' αντικατασταθεί ποτέ από κάποιον άλλον, ενώ τον Δεκέμβριο φεύγει και ο Dukowski, παραμένοντας όμως στην SST και συνεχίζοντας την καριέρα τους στους SWA.

Ενώ έχουν μείνει πλέον τρεις (Ginn, Rollins, Stevenson), βγαίνει σε κυκλοφορία το νέο τους άλμπουμ 'My War' (SST 023). Σαν μπασίστας στα credits του δίσκου αναγράφεται το όνομα Dale Nixon, αλλά το άτομο πίσω από αυτά είναι ο ίδιος ο Greg Ginn. Η παραγωγή είναι του ιδίου, του Spot και του Stevenson, ενώ για μία ακόμη φορά το θαυμάσιο εξώφυλλο είναι του Raymond Pettibon. Παρόλο που ο Dukowski δεν είναι πλέον μέλος, το ομώνυμο τραγούδι και το 'I Love You' είναι δικές του συνθέσεις, ενώ οι υπόλοιπες εφτά είναι του Ginn σε τέσσερις με τη βοήθεια του Rollins. Μετρήσατε καλά; Εννέα τραγούδια σε ένα LP διάρκειας περίπου σαράντα λεπτών, που κανονικά θα έπρεπε να έχει σύμφωνα με τα δεδομένα τους γύρω στα τριάντα. Τι έγινε λοιπόν; Κατ' αρχήν η δεύτερη πλευρά. Τρία μόλις τραγούδια 'Nothing Left Inside' 6:32, 'Three Nights' 6:12 και 'Scream' 6:48. Τα μονόλεπτα punk ξεσπάσματα ανήκουν πλέον στο παρελθόν.

Έχουν αντικατασταθεί από τα ακατάπαυστα, βαριά και αργά σόλα του Ginn, τα επαναλαμβανόμενα ρυθμικά περάσματα του μπάσου και των ντραμς και τα κακόηχα ουρλιαχτά του Rollins. Πειραματισμό θα το πείτε; Mετεξέλιξη; Η ουσία είναι πως οι φίλοι του γκρουπ διχάστηκαν. Πολλοί τους κατηγόρησαν για ξεπούλημα, άλλοι για αποξένωση από το παρελθόν τους και άλλοι απλώς εξοργίστηκαν περιμένοντας ένα καινούργιο 'Damaged'. Πάντως τυπικά είναι ένας δίσκος πολύ δύσκολος για κριτική, καθώς η αλλαγή που συντελείται εδώ είναι μεγάλη, και τα μονοπάτια που ακολουθούνται δύσκολα. Μια, ή καλύτερα πολλές και προσεχτικότερες ακροάσεις του δίσκου ξεδιαλύνουν την κατάσταση. Τα τραγούδια της πρώτης πλευράς ειδικά το ομώνυμο 'My War' και το επόμενο 'Can't Decide' είναι το ίδιο σκληρά και δυναμικά με αυτά του παρελθόντος και δείχνουν το πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον τους μουσικά. Στο 'Beat My Head Against The Wall' που ακολουθεί θα αρχίσει να γίνεται φανερό πως θα χρησιμοποιεί από εδώ και μπρος την κιθάρα του ο Ginn, ένα τραγούδι που όσο χαμηλώνουν οι στροφές του, τόσο ξεκινάει η γρηγοράδα του. Το 'I Love You' ακόμη ένα θαύμα του απόντα από το γκρουπ Dukowski. Ακολουθούν τα 'Forever Time' και 'The Swinging Man' με αυτή τη σειρά και όχι όπως αναγράφονται στο οπισθόφυλλο του δίσκου, δύο τραγούδια που σε προετοιμάζουν για αυτό που ακολουθήσει στη δεύτερη πλευρά.. Όλα αυτά μαζί κάνουν το 'My War' έναν δύσκολο, ενδιαφέροντα και τελικά σπουδαίο δίσκο.

Η Kira Roessler, αδελφή του Paul Roessler των 45 Grave γίνεται το νέο μέλος στους Black Flag στη θέση του Dukowski, και με αυτή στη σύνθεσή τους κυκλοφορεί το νέο τους άλμπουμ με τίτλο 'Family Man' (SST 026). Άντε τώρα ο παλιός οπαδός τους που έστω έχει ανεχτεί το 'My War', να δει με καλό μάτι αυτή την προσπάθεια. Η πρώτη πλευρά περιέχει έξι θέματα -μάλλον αδιάφορα - ('A Spoken Word' όπως αναφέρονται στο εξώφυλλο του δίσκου), που είναι κείμενα του Rollins χωρίς μουσική υπόκρουση, κάπως ποιητικά δοσμένα, που στη συνέχεια, και αφού θα μαζέψει και κάμποσα ακόμη, θα τον συνοδεύουν στις πρώτες σόλο περιοδείες του που γίνονταν παράλληλα με το ήδη βεβαρημένο πρόγραμμα των Black Flag. Τελευταίο κομμάτι της πρώτης πλευράς είναι ένα εννιάλεπτο ψυχωτικό τραγούδι με τίτλο 'Armageddon Man' που είναι και το μοναδικό με όλα τα μέλη παρόντα. Εδώ ο Rollins κυρίως απαγγέλλει παρά τραγουδάει πάνω στα συνεχόμενα σόλα του Ginn, ενώ στη δεύτερη πλευρά υπάρχουν τέσσερα instrumental rock κομμάτια από αυτά που ο Ginn θα μπορούσε να βγάλει με το κιλό. Στο οπισθόφυλλο ένας από τους παραγωγούς αυτού του δίσκου ο Harvey Kubernik μιλάει με θαυμαστά λόγια για το γκρουπ. Τίποτα περισσότερο.

Εκείνη την εποχή βγαίνει και σε κυκλοφορία ένα επίσημο video (πλέον και σε DVD) με τίτλο 'My War: Live In Leeds' με το γκρουπ σε φουλ φόρμα και το κοινό σε φουλ αποχαύνωση. Δείτε τους πως συμπεριφέρονται όταν τελείωνε κάποιο από τα λεγόμενα δύσκολα κομμάτια του 'My War' και θα καταλάβετε.

Και ενώ οι περιοδείες φαίνεται να μην έχουν τελειωμό, νέος δίσκος κυκλοφορεί λίγο καιρό μετά το 'My War', με οχτώ τραγούδια και τίτλο 'Slip It In' (SST 029) σε παραγωγή των Spot, Ginn και Stevenson. Ο δίσκος ξεκινάει με το ομώνυμο κομμάτι στο οποίο η κυρία που δεν θέλει στην αρχή να υποκύψει στις ορέξεις του Rollins, αλλά στο τέλος η χαρά της είναι μεγάλη, είναι η Suzanne Gardner των L7. Ακολουθεί το 'Black Coffee' ωδή στον καφέ του άκαπνου και ενάντια στο αλκοόλ Rollins. Το 'Wound Up' ένα δυναμικό punk κομμάτι μας επαναφέρει στην τάξη δείχνοντας ξανά ποιος είναι το μεγάλο αφεντικό στην σκηνή. Τραγούδι που ταίριαζε κυρίως στη δεύτερη πλευρά του 'My War' είναι το 'Rat's Eyes' που κλείνει την πρώτη πλευρά του δίσκου. Στη δεύτερη πλευρά υπάρχει το instrumental 'Obliteration' με τον Ginn να παραδίδει για μια ακόμη φορά μαθήματα κιθάρας, ενώ ακολουθεί το καλύτερο κομμάτι των Black Flag μετά από τρία χρόνια, το δυναμικό και γρήγορο 'The Bars' όπου η σκιά του Dukowski φαίνεται πως εξακολουθεί να τους συντροφεύει. 'My Ghetto' το επόμενο τραγούδι ιδανικό για να μένουν με ανοιχτό στόμα τα Αγγλάκια που έχουν την τύχη να τους δουν ζωντανά, για να κλείσει ο δίσκος με το 'You're Not Evil' και αυτό ταιριαστό περισσότερο για το 'My War'.

Τρεις δίσκοι λοιπόν μέσα σε λιγότερο από δώδεκα μήνες φαντάζει παραπανίσιο από το κανονικό. Δηλαδή όλο τον χρόνο τους το βγάζανε στο στούντιο; Λάθος. Οι Black Flag από τους δώδεκα μήνες του 1984 περιόδευσαν σχεδόν και τους δώδεκα. Αμερική, Ευρώπη, ξανά Αμερική και τέλος Καναδάς. Έχουν χαρακτηριστεί ως το πιο σκληρά εργαζόμενο συγκρότημα στον κόσμο. Απλώς η δικαστική τους διαμάχη με την Unicorn τους έριξε λίγο πίσω. Πολλά από τα κομμάτια των τριών τελευταίων άλμπουμ ήταν παλαιότερα που δεν είχαν την ευκαιρία να εκδοθούν, και έτσι πέσανε μαζεμένα.

Η φήμη που τους συνόδευε πως ήταν μία από τις καλύτερες live μπάντες δικαιώνονται με την κυκλοφορία της κασέτας με τίτλο 'Live 84' (SST 030) από μία συναυλία τους στο San Francisco τον Αύγουστο του 1984. Η κασέτα περιέχει οχτώ κομμάτια, που πολλά χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε και ως CD με την προσθήκη έντεκα ακόμη από την ίδια συναυλία. Η έκδοση του CD συνιστάται σε όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν ακουστικά τουλάχιστον την κατάσταση που επικρατούσε σε μια συναυλία των Black Flag. Επίσης είναι μια πολύ καλή γνωριμία με τα τραγούδια τους από όλες τις περιόδους της ύπαρξής τους, μιας και εδώ υπάρχουν από το 'Nervous Breakdown' και το 'Six Pack', μέχρι το 'My Ghetto' και το 'Rats Eyes', σχεδόν όλο το 'My War', και ένα νέο instrumental που είναι μάλιστα και το πρώτο κομμάτι του CD το 'The Process Of Weeding Out'. Η καθημερινή τριβή του συγκροτήματος στο δρόμο τους έχει κάνει συμπαγείς και τα τραγούδια βγαίνουν αβίαστα με φοβερό πάθος στο παίξιμο των μουσικών, ενώ η ερμηνεία του Rollins προσδίδει το κύρος που κάθε συγκρότημα πρέπει να παίρνει από τον frontman του.

Το 1985 οι Black Flag φρενάρουν λίγο τις εμφανίσεις τους το πρώτο τουλάχιστον τετράμηνο, και οι λιγοστές τους εμφανίσεις γίνονται χωρίς τον Rollins με την τριάδα των μουσικών μόνο, ενώ ο ίδιος κλείνει παραστάσεις για τις απαγγελίες των γραπτών του.

Στις αρχές της χρονιάς κυκλοφορεί το νέο τους LP με τίτλο 'Loose Nut' (SST 035), με εννέα νέα τραγούδια σε παραγωγή των Ginn, Stevenson και David Tarling. Αυτός ο δίσκος είναι πιο συλλογικός από τους προηγούμενους, από την άποψη πως όλα τα μέλη δεν εκτελούν απλώς αλλά συμμετέχουν ενεργά και στη σύνθεση αλλά ακόμη και στους στίχους. Στο ομώνυμο κομμάτι που ξεκινάει το δίσκο, καθώς και στο επόμενο 'Bastard In Love' ο Rollins τραγουδάει κανονικά, αφήνοντας κατά μέρος τις αγριάδες του παρελθόντος, ενώ το 'Annihilate This Week' που ακολουθεί είναι μια χαρά hard rock τραγουδάκι. Επιτέλους 'Best One Yet' για να δικαιολογήσουν και λίγο το όνομά τους. Το 'Modern Man' σύνθεση του Dukowski που κλείνει την πρώτη πλευρά είναι λίγο απ' όλα τα προηγούμενα. Στα τέσσερα τραγούδια της δεύτερης πλευράς βρίσκουμε τα 'This Is Good' και 'I' m The One' που θα χαροποιήσουν τους απανταχού φίλους των Deep Purple, και το 'Sinking' που δείχνει στο Rollins πως δεν πρόκειται να πεινάσει ακόμη και αν διαλυθούν οι Black Flag. Το καλύτερο κομμάτι του δίσκου είναι κρυμμένο στο τέλος και αυτό είναι το 'Now She's Black' τραγούδι του Stevenson όπου οι Black Flag συμπεριφέρονται σαν πραγματικοί Black Flag.

Ταυτόχρονα με το 'Loose Nut' σχεδόν, βγαίνει και ένα instrumental mini LP με τίτλο 'The Process Of Weeding Out' (SST 037). Τώρα τι δουλειά είχε και κυκλοφόρησε αυτό το άλμπουμ δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί. Το ότι κάποιος έχει μια εταιρία δίσκων και μπορεί να κυκλοφορεί ότι θέλει είναι θεμιτό, αλλά στην προκειμένη περίπτωση δεν φαίνεται να εξυπηρετεί και τίποτε. Εικοσιέξι περίπου λεπτά παρανοϊκής ηλεκτρικής μουσικής με δύο σχεδόν δεκάλεπτα θέματα δεν είναι ότι καλύτερο μπορεί ν' ακούσει κανείς. Στο κάτω-κάτω υπήρξε και το 'Family Man' ας έμεναν σ' αυτό. Είπαμε ο Ginn βγάζει με το κιλό τέτοια πράγματα αλλά θα πρέπει να τα κυκλοφορεί κιόλας;


Παράλληλα με τους Black Flag o αεικίνητος Ginn μαζί με άλλες ιδιοφυΐες του χώρου όπως τον ντράμερ Greg Cameron μετέπειτα SWA, τον κιθαρίστα Joe Baiza των Saccharine Trust, τον Tom Troccoli από τους Tom Troccoli's Dog και φυσικά τον πανταχού παρόντα Dukowski, φτιάχνουν το (Super) γκρουπ των October Faction, περιοδεύουν, και φυσικά κυκλοφορούν και δύο δίσκους έτσι για την πλάκα τους (είπαμε έχουμε και δισκογραφική). Το θέμα είναι όμως πως ειδικά ο πρώτος είναι ένας καταπληκτικός ζωντανά ηχογραφημένος δίσκος από μία συναυλία τους στο San Francisco. Στα credits του οπισθόφυλλου συμπεριλαμβάνεται ο Stevenson στα ντραμς και ο Rollins στα κρουστά!

Λίγους μόλις μήνες μετά την κυκλοφορία του Loose Nut κυκλοφορεί το νέο LP των Black Flag που έμελλε να είναι και το τελευταίο τους. Λέγεται 'In My Head' (SST 045), και περιέχει εννέα τραγούδια σε παραγωγή του Greg Ginn, ενώ η έκδοση του δίσκου σε κασέτα περιέχει τρία ακόμη κομμάτια. Όπως το 'Slip It In' είναι μία συνέχεια του 'My War', έτσι και το 'In My Head' είναι κάτι σαν το τελείωμα του 'Loose Nut'. Στα τέσσερα πρώτα κομμάτια της πρώτης πλευράς στο μόνο που φαίνεται να δίνεται ενδιαφέρον είναι στο πως θα χωρέσει τόσα πολλά σόλα ο Ginn, ενώ ευτυχώς η πλευρά κλείνει με το ομώνυμο κομμάτι το καταπληκτικό 'In My Head' που επιτέλους θυμίζουν Black Flag. Η δεύτερη πλευρά ξεκινάει με το χεβυμεταλίζoν (και λόγω της περίστασης) τραγούδι 'Drinking And Driving' που επιτίθεται στον Vince Neil των Motley Crue που οδηγώντας μεθυσμένος έστειλε στον θάνατο τον ντράμερ των Hanoi Rocks Nicholas Dingley. Τα υπόλοιπα τρία είναι το (θα μπορούσα να γίνω alternative hit) 'Retired At 21', το 'Society's Tease' και το 'It's All Up To You' και τα δύο να παίζουν ανάμεσα στο hard rock και την punk χωρίς να είναι τίποτα ξεκάθαρα από τα δύο.

Τα τρία έξτρα τραγούδια της κασέτας του 'In My Head' είναι τα 'Out Of This World', 'I Can See You' και 'You Let Me Down'. Αυτά μαζί με το 'Kickin' & Stickin'' που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή 'Lovedolls Superstar' αποτέλεσαν ένα EP με τίτλο 'I Can See You' (SST 226) που κυκλοφόρησε το 1989 όταν πλέον το γκρουπ ήταν ήδη διαλυμένο.

Τον Μάιο του 1985 ο Stevenson αποχωρεί από τους Black Flag για να επιστρέψει στους αγαπημένους του (μας) Descendents. Στη θέση του προσλαμβάνεται ο Anthony Martinez, και μαζί του ξεκινάει και πάλι μία νέα μεγάλη περιοδεία στην Αμερική. Από μία συναυλία τους στο Portland τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς βγαίνει το ζωντανό LP 'Who's Got The 10 And The Half?' Άψογος ο Martinez αντικαθιστά επάξια τον Stevenson, σε μεγάλη φόρμα το γκρουπ, πολύ καλός ο ήχος, ενώ το κομμάτι που κλέβει καρδιές είναι το σχεδόν δεκαπεντάλεπτο 'Slip It In/Gimmie, Gimmie, Gimmie' όπου ο Rollins παρουσιάζει τα μέλη με τον δικό του τρόπο αποκαλύπτοντας στο τέλος ποιος έχει το ten and the half (το έχει η Kira). Όλα τα υπόλοιπα κομμάτια είναι της μετά 'My War' εποχής με περισσότερη έμφαση σε αυτά του 'Loose Nut' με πέντε συνολικά και είναι αυτά που παιζόντουσαν συνήθως αφήνοντας το παρελθόν στην ησυχία του. Η έκδοση του CD περιέχει ακόμη περισσότερη δράση και ενέργεια και συνίσταται ανεπιφύλακτα.

Τρία από τα κομμάτια της προαναφερθείσης συναυλίας που βρίσκονται μόνο στο CD κυκλοφόρησαν ως EP με τίτλο 'Annihilate This Week' (SST 081). Είναι το ομώνυμο, το 'Best One Yet' και το 'Sinking'. Το εξώφυλλο του συγκεκριμένου δίσκου προκάλεσε αρκετά προβλήματα διανομής καθώς δείχνει τα εξαρτήματα ενός χρήστη ηρωίνης.

Η περιοδεία του 1985 τελειώνει τον Σεπτέμβριο και κατευθείαν διώχνεται κακήν κακώς η Kira από το συγκρότημα καθώς τους είχε σπάσει τα νεύρα τόσο καιρό και τώρα βρέθηκε η κατάλληλη ευκαιρία για να πάρει τον δρόμο της. Η κοπέλα παντρεύεται τον Mike Watt των μοναδικών Minutemen, και μαζί του φτιάχνουν τους Dos. Στη θέση της έρχεται ένας τύπος ονόματι C'el Revuelta και ξανα προς περιοδεία τραβούν.

Τον Ιούνιο του 1986 οι Black Flag δίνουν την τελευταία τους συναυλία στο Detroit. Τον Αύγουστο είναι πλέον παρελθόν. Ο Ginn αγοράζει και την δισκογραφική των Minutemen New Alliance Records, δημιουργεί και διαλύει καμιά δεκαριά γκρουπ, με καλύτερους τους Gone που τους είχε και παράλληλα με την ενασχόλησή του με τους Black Flag. Ο Rollins δημιουργεί τους Rollins Band, αποκτά τη δική του εταιρία έκδοσης δίσκων και CD, παίζει σε ταινίες, είναι τηλεπαρουσιαστής, ενώ πέρασε και το δικό του δράμα όταν ληστές μπήκαν στο σπίτι του, σκότωσαν τον καλύτερό του φίλο και συγκάτοικο Joe Cole πρώην roadie των Black Flag, ενώ και αυτός φτηνά τη γλίτωσε.

Μετά τη διάλυσή τους η SST κυκλοφόρησε το 1987 τη συλλογή 'Wasted... Again' (SST 166) που κάνει μία αναδρομή από την πρώτη μέρα τους ('Wasted') ως την τελευταία ('Drinking And Driving'). Αυτός ο δίσκος φυσικά δεν είναι αυτό που λέμε το the best of του συγκροτήματος καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν ανώφελο. Ίσως ένα τετραπλό box set που είναι και της μόδας θα κάλυπτε την κατάσταση. Πάντως ο καθένας θα μπορούσε να έχει τις αντιρρήσεις του για αυτά που λείπουν ('Nervous Breakdown'), ή για αυτά που συμπεριλαμβάνονται. Είναι όπως συνηθίζεται να λέγεται από τους μουσικοκριτικούς γι' αυτές τις περιπτώσεις ένας άνισος δίσκος. Είναι όμως μια καλή ευκαιρία για γνωριμία αυτών που δεν γνωρίζουν το γκρουπ για να τους μάθουν.

Τον Σεπτέμβριο του 2003 ο Ginn έκανε μια απόπειρα να φέρει σε δύο συναυλίες με τον ατυχή τίτλο 'The First Four Years' όλα τα πρώην μέλη των Black Flag. Οι συναυλίες γίνανε τελικά μόνο με την παρουσία του ίδιου, του Robo, του Dez Cadena,, και του C'el, ενώ τραγουδούσε και ένα μη μέλος κάποιος Mike Vallely. Η απουσία των υπολοίπων και ειδικά του Chavo και του Keith Morris έκανε αυτή την επανασύνδεση μάλλον αποτυχημένη. Ίσως σε μερικά χρόνια μαζευτούν αυτή τη φορά όλοι, ανέβουν στο βασίλειό τους, και κάνουν την νέα επανασύνδεσή τους στη Θεσσαλονίκη. Ή έστω κάπου αλλού στην Ελλάδα. Ή έστω στην Ευρώπη. Ή έστω...