Υπέροχοι Εφιάλτες

Εκείνοι πού έχουν αληθινή εμπειρία ζωής, λένε να μη δίνουμε σημασία στον πόνο. Πως ο μόνος τρόπος για να υπερισχύσουμε πάνω του, είναι να τον αγνοούμε. Να κάνουμε σα να μην υπάρχει. Εμείς, τώρα, που (συνήθως) η μοναδική εμπειρία ζωής που διαθέτουμε γράφεται "εμπυρία" και ανάγεται στις κατηγορίες lager και ale, είναι αμφίβολο αν μπορούμε να νιώσουμε τα λεγόμενά τους.

Σχεδόν πάντα, η τέχνη γεννιέται μέσα απ' τον πόνο. Η στάση του ανθρώπου απέναντι στον πόνο ή ακόμα και τον ίδιο το θάνατο, έχει να κάνει αποκλειστικά με τη στάση του απέναντι στη ζωή. Άλλοι μπορούν να τον διαχειριστούν έξυπνα, άλλοι πάλι όχι. Μερικοί εξαιτίας του γίνονται καλύτεροι άνθρωποι, ενώ οι περισσότεροι χειρότεροι. Βέβαια, υπάρχουν και εκείνοι που αντιμετωπίζουν τα αδιέξοδα και τους εφιάλτες με νότες και στίχους, κι όπου βγει.

Αυτοί οι τελευταίοι θα μας απασχολήσουν εδώ. Σκοπός μας δε θα μπορούσε εξ ορισμού να είναι ο σχολιασμός των προβλημάτων που περιγράφουν, ούτε φυσικά η κατηγοριοποίηση αναμεταξύ τους ως ηρώων, αντι-ηρώων ή ηττοπαθών. Μπορεί στην πράξη οι συνθέτες τους να μη βγήκαν από αυτά τα αδιέξοδα ποτέ. Μπορεί, ακόμα, αυτά να στοίχισαν την ίδια τους τη ζωή. Κάποιοι, όμως, μπορεί να λυτρώθηκαν μέσω των τραγουδιών τους.

Το μόνο που κάναμε εδώ ήταν η επιλογή κάποιων τραγουδιών που μιλούν για κλειστοφοβικά και αδιέξοδα συναισθήματα, για να υμνήσουμε το μεγαλείο της μουσικής. Πώς; Μα είναι απλό: φέρνοντας στην επιφάνεια δέκα από τα πολλά δείγματα καλλιτεχνικής ευαισθησίας και αρτιότητας, στα οποία οι δύσκολες καταστάσεις περιγράφονται με τόσο ευφυή και κάποιες φορές αντίθετο στη μιζέρια τρόπο, που καταλήγουν... ψυχαγωγικά (όχι, φυσικά, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης).

Για λόγους οικονομίας επέλεξα να μην παραθέσω στην ολότητά τους τούς στίχους των τραγουδιών, αλλά μόνο χαρακτηριστικά αποσπάσματα. Τα μειονεκτήματα αυτής της (επώδυνης και εκ των πραγμάτων) επιλογής ακυρώνονται εύκολα με μερικά κλικ από τον υπολογιστή σας. Παρακαλώ να μη δώσετε ιδιαίτερη σημασία στη σειρά καταγραφής. Την άλλαξα τόσες φορές, που αν είχα αφιερώσει το χρόνο που μου πήρε στη συγγραφή αυτή καθεαυτή, τότε το άρθρο που διαβάζετε θα ήταν σίγουρα καλύτερο.

10. Supertramp - Crime Of The Century

Μουσική: Roger Hodgson - Richard Davies

Στίχοι: Roger Hodgson - Richard Davies

Τι λέει: "...So roll up and see
How they rape the universe
How they gone from bad to worse
Who are these men of lust, greed and glory?
Rip off the masks and let's see
But that's not right, oh no, what's the story?
But there's you and there's me"

Τι κρύβει:
Την επώδυνη γνώση του ότι δε μπορείς να αποτρέψεις το επερχόμενο κακό. Την αίσθηση πως χάνονται τα πάντα, πως καταδιώκεσαι από Ερινύες. Κι έξαφνα την αποκάλυψη πως οι ρόλοι του θύματος και του θύτη δεν είναι διακριτοί. Υπό τους ήχους αληθινά εφιαλτικής progressive μουσικής, με το μπάσο και το πιάνο να βρυχώνται σαν μια απόκοσμη rhythm section, το μόνο που δεν περιμένεις είναι αυτό που τελικά γίνεται: να νιώσεις μια αλλόκοτη ελπίδα.

9. Pink Floyd - Brain Damage

Μουσική: Roger Waters

Στίχοι: Roger Waters

Τι λέει: "...The lunatic is in the hall
The lunatics are in my hall
The paper holds their folded faces to the floor
And every day the paper boy brings more...
...The lunatic is in my head
The lunatic is in my head
You raise the blade, you make the change
You re-arrange me 'til I'm sane
You lock the door
And throw away the key
There's someone in my head but it's not me..."

Τι κρύβει:
Μυρωδιά κλεισούρας. Την κυριαρχία της παράνοιας, που μέσα από απλές καθημερινές εικόνες καταδεικνύει την απόγνωση από την έλλειψη επικοινωνίας. Τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού που είναι καλό να μη γνωρίσεις εν ζωή. Το εφιαλτικό γέλιο στο τέλος, που σβήνει αργά στη γαλήνη που ακολουθεί, δημιουργώντας ψευδαίσθηση διαφυγής.

8. Tom Rapp - The Swimmer

Μουσική: Tom Rapp

Στίχοι: Tom Rapp

Τι λέει: "...And we all passed by so silently
Like swimmers in the dark
Lost inside the pull of tides
That keep us all apart
People drowning all around us
If only we could see
And they're all lost
Just like the fishes that can never find the sea
Fair thee well
Gone without a sound
Swimming where the air is pure
And all the fishes drowned"

Τι κρύβει:
Υποτονικές μελωδίες θλίψης να κυνηγιούνται στους διαδρόμους του μυαλού, πλάθοντας το πρόσωπο της βροχής. Ένα στιχουργικό επικήδειο για ζωές που χάθηκαν στις επώδυνες σιωπές της νύχτας. Μια αφοπλιστική ελεγεία για την αγάπη που αφήσαμε να προσπεράσει και για τα λόγια που θέλαμε να 'χαμε πει, αλλά δεν τολμήσαμε. Pearls Before Swine...

7. Echo And The Bunnymen - The Disease

Μουσική: Will Sergeant, Ian Mc Culloch, Les Pattinson, Pete de Freitas

Στίχοι: Will Sergeant, Ian Mc Culloch, Les Pattinson, Pete de Freitas

Τι λέει: "My life's the disease that could always change
With comparative ease, just given the chance...
As prospects diminish, as nightmares swell
Some pray for Heaven while we live in Hell
My life's the disease, my life's the disease.
If you get yours from Heaven don't waste them..."

Τι κρύβει:
Μια ηχώ που δε σβήνει. Εδώ η λιτή μουσική έκφραση είναι καθηλωτική. Εντυπώνεται αβίαστα στο μυαλό και στρογγυλοκάθεται σαν αυτόκλητο σάουντρακ κάθε σκέψης. Σαν παρανοϊκή ερωμένη που εκβιάζει την αγάπη. Ο φόβος του τέλους ντύνει τον επίλογο με εφιαλτικά κρουστά, που μοιάζουν να θέλουν να σπάσουν τα σίδερα της φυλακής του νου.

6. The Cure - 100 Years

Μουσική: Robert Smith, Lol Tolhurst, Simon Gallup

Στίχοι: Robert Smith, Lol Tolhurst, Simon Gallup

Τι λέει: "...But the fear takes hold
Creeping up the stairs in the dark
Waiting for the death blow...
...The pain
And the creeping feeling
A little black haired girl
Waiting for Saturday
The death of her father pushing her
Pushing her white face into the mirror
Aching inside me
And turn me round
Just like the old days...
...I open my mouth
And my head bursts open
A sound like a tiger thrashing in the water
Thrashing in the water
Over and over
We die one after the other"

Τι κρύβει:
Θορύβους πόκοσμους. Σκιάχτρα ολόφωτα στο σκοτάδι. Σκιές που τρέφουν φόβους, που φωλιάζουν σε αθέατες γωνιές του μυαλού. Η συνταρακτική μουσική έρχεται ως ασπίδα σε όλα αυτά, αποσκοπώντας να κρατήσει την ψυχή ανέπαφη. Μια μάχη έχει μόλις ξεκινήσει, ξέρεις καλά πως θα έχει νικητή, όποιον μείνει ξάγρυπνος.

5. Joy Division - 24 Hours

Μουσική: Ian Curtis, Bernard Sumner, Peter Hook, Stephen Morris

Στίχοι: Ian Curtis, Bernard Sumner, Peter Hook, Stephen Morris

Τι λέει: "...Just for one moment, I thought I'd found my way
Destiny unfolded, I watched it slip away...
...Let's take a ride out, see what we can find
Valueless collection of hopes and past desires...
...Now that I've realized how it's all gone wrong
Got to find some therapy, this treatment takes too long
Deep in the heart of where sympathy held sway
Got to find my destiny before it gets too late"

Τι κρύβει:
Όνειρα που έδυσαν μαζί με τον ήλιο. Ζωή χωρίς παρόν. Μάτια γεμάτα ερημιά, που κοιτάζουν τη ζωή. Βήματα που σέρνονται αργά σε τόπο αδιέξοδο. Μια κόλαση που δε σ' αφήνει να δεις το πρόσωπο κανενός. Και μια, τόση δα, ελπίδα για θεραπεία.

4. Nine Inch Nails - Hurt

Mουσική: Trent Reznor

Στίχοι: Trent Reznor

Τι λέει: "I hurt myself today
To see if I still feel
I focus on the pain
The only thing that's real...
...What have I become
My sweetest friend
Everyone I know
Goes away in the end...
...I wear this crown of thorns
Upon my liars chair
Full of broken thoughts
I cannot repair
Beneath the stains of time
The feelings disappear
You are someone else
I am still right here..."

Τι κρύβει:
Ακροβάτες πάνω απ' το χάος. Υποσχέσεις που δε θα 'θελες ν' ακούσεις. Τον ύπουλο εχθρό της παραίτησης, αλλά και την άτρωτη πανοπλία της αυτογνωσίας. Ένα διαπεραστικό βλέμμα προς τις αισθήσεις κι από 'κει προς το νου, με τελικό προορισμό την καρδιά, που ανάβει μια σπίθα. Και την καταληκτική ελπίδα, η υγρασία της απόγνωσης να μη μπορέσει να τη σβήσει.

3. King Crimson - Epitaph

Μουσική: Robert Fripp, Ian Mc Donald, Greg Lake, Michael Giles, Peter Sinfield

Στίχοι: Robert Fripp, Ian Mc Donald, Greg Lake, Michael Giles, Peter Sinfield

Τι λέει: "...Confusion will be my epitaph
As I crawl a cracked and broken path
If we make it we can all sit back and laugh
But I fear tomorrow I'll be crying...
...Knowledge is a deadly friend
If no one sets the rules
The fate of all mankind I see
Is in the hands of fools..."

Τι κρύβει:
Τον ανίερο συμβιβασμό με την πικρία που έκαναν καρδιές ώριμες απ' τον πόνο. Τον κίνδυνο να χαθούν όλα - ακόμα και οι ίδιες οι απουσίες. Τις διαμαρτυρίες κατά της πείνας και του πολέμου. Το προδιαγεγραμμένο τέλος της ανθρωπότητας εκφρασμένο μέσα από υπόκωφες φοβίες. Μέσω πομπώδους μουσικής, που φέρει την υπογραφή σπουδαίων δημιουργών, ανοίγει ένα ανεπαίσθητο ρήγμα στο σκοτάδι.

2. Sound - I Can't Escape Myself

Μουσική: Adrian Borland

Στίχοι: Adrian Borland

Τι λέει: "So many feelings
pent up in here
Left alone I?m with
the one I most fear
I?m sick and I?m tired
of reasoning
Just want to break out
Shake off this skin
I can?t escape myself
All my problems
loom larger than life
I can?t swallow
another slice
Seems like my shadow
marks every stride
And I learn to live with
what?s trapped inside..."

Τι κρύβει:
Αλήθεια που μοιάζει αφύσικη για να την πεις όνειρο. Χιλιάδες σκέψεις λιωμένες σαν το παλιό κερί στο κομοδίνο. Εκείνον, δεμένο σ' έναν κόσμο λύπης. Φοβισμένο, να μιλά μονάχα μέσα από τους στίχους του, μπας και ξορκίσει το μελλούμενο και λυτρωθεί. Τα παρείσακτα συναισθήματα, για τα οποία δεν υπάρχει διέξοδος. Κι ένα λυτρωτικό κιθαριστικό ριφ, παράταιρο στον πόνο, να αποδιώχνει τη λύπη.

1. Godspeed You! Black Emperor - The Dead Flag Blues

Μουσική: G.Y!B.E.

Στίχοι: G.Y!B.E.

Τι λέει: "The car is on fire, and there's no driver at the wheel
And the sewers are all muddied with a thousand lonely suicides
And a dark wind blows...
...we're on so many drugs
With the radio on and the curtains drawn...
...We're trapped in the belly of this horrible machine
And the machine is bleeding to death...
...the flags are all dead at the top of their poles...
...Mothers clutching babies
Picked through the rubble
And pulled out their hair...
...I said, "Kiss me, you're beautiful -
These are truly the last days...
...I open up my wallet
And it's full of blood"

Τι κρύβει:
Ακραία συναισθηματική ποίηση χτισμένη σε ασπρόμαυρα τοπία καταστροφής. Ένα νεκρό βάρος να επικρέμαται, που εμποδίζει κάθε "γέννηση". Μουσική που σφίγγει το μυαλό και κρατά τα μάτια ανοιχτά για να έχει όλη την προσοχή σου. Μουσική που δε σ' αφήνει να πάρεις ανάσα, που σου ουρλιάζει πως δεν είσαι σήμερα όπως ήσουν χτες. Σκηνές Αποκάλυψης. Θάνατο. Μια προσευχή που σοκάρει. Κι ύστερα τι; Godspeed You Black Emperor! Με το θαυμαστικό, όμως, στο τέλος.