20 τραγούδια για τη Μαργαρίτα

Αμφιβάλλω αν υπάρχει άλλος πολιτικός που να έχει εξοργίσει αλλά και εμπνεύσει τόσο πολύ και τόσους πολλούς καλλιτέχνες της σύγχρονης μουσικής. H Μαργαρίτα Θάτσερ, που αρχικά σπούδασε Χημεία (τομέα στον οποίο εργάστηκε κιόλας), κυβέρνησε καθ' όλη τη δεκαετία του '80 το Ηνωμένο Βασίλειο και έμεινε στην ιστορία για την άτεγκτη στάση της, τη σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική της και τη βία που χρησιμοποίησε προκειμένου να καταστείλει τις διαφωνίες των πολιτών (αυτό βέβαια, είναι χαρακτηριστικό πολλών δημοκρατικά εκλεγμένων πρωθυπουργών...).

Από το γεγονός και μόνο που το επίθετό της έγινε λέξη με την κατάληξη -ισμός, μπορούμε να συμπεράνουμε την παγκόσμια επιρροή της πολιτικής της. Αν σε δυο γραμμές συνοψίζαμε το έργο της θα λέγαμε πως μετά τα έντεκα χρόνια πρωθυπουργίας της μειώθηκαν δραματικά οι κοινωνικές δαπάνες και ιδιωτικοποιήθηκαν σχεδόν τα πάντα.

Οι Βρετανοί γνώριζαν καλά τη Θάτσερ από το 1970, αφού ως Υπουργός Παιδείας τότε, είχε αποδεχτεί την κατάργηση της χορήγησης δωρεάν γάλακτος στους μαθητές. Έτσι, από νωρίς άρχισαν να γράφονται τραγούδια που την αφορούσαν. Το 1980, ένα μόλις χρόνο από την ορκωμοσία της ως πρωθυπουργού, οι English Beat τη συμβούλευαν να παραιτηθεί ( ) και οι Blues Band διασκευάζοντας το τραγούδι του Bob Dylan "Maggie's Farm" έλεγαν πως δεν έχουν σκοπό να εργαστούν πλέον για αυτή. ( )

Την ίδια χρονιά, οι Anti-Pasti φώναζαν: "No Maggie Thatcher and no government!" ( ) και οι Specials τραγουδούσαν για τις πόλεις που είχαν μετατραπεί σε φαντάσματα, λόγω της ανεργίας και των ταραχών. ( )

Η Θάτσερ κυβέρνησε για τρεις θητείες καθεμιά από τις οποίες χαρακτηρίστηκε από ένα τουλάχιστον μεγάλο γεγονός. Η πρώτη θητεία στιγματίστηκε από τον πόλεμο των νησιών Φώκλαντ. Toν Απρίλιο του 1982 η Αγγλία απαντώντας στην κατάληψη των νησιών από τη δικτατορική κυβέρνηση της Αργεντινής, έστειλε ισχυρή ναυτική δύναμη βομβαρδίζοντας τα πλοία τους. Ο πόλεμος διήρκησε 74 ημέρες και τελείωσε με νίκη των Άγγλων, οι οποίοι μέτρησαν 255 νεκρούς. Παρά τις ανθρώπινες απώλειες η Θάτσερ με αυτή την κίνηση κατάφερε να τονώσει το εθνικό συναίσθημα των Βρετανών (θυμίζοντας το αυτοκρατορικό παρελθόν τους) και να κερδίσει άνετα τις εκλογές της επόμενης χρονιάς (αυτός ήταν ουσιαστικά και ο λόγος του πολέμου).

Για τις εχθροπραξίες αυτές υπήρξαν πολλές μουσικές απαντήσεις. Αρχικά, το punk συγκρότημα των Crass έθεσε το ερώτημα στη Θάτσερ: "Πως αισθάνεται να είναι η μητέρα χιλιάδων νεκρών;". Μάλιστα, η κριτική των Crass ήταν τόσο σφοδρή, που προκάλεσε ερώτηση στη βουλή για το κατά πόσο πρέπει να μηνυθούν για άσεμνους στίχους. ( ) Στο ίδιο μήκος κύματος και οι Exploited, με το "Let's start a war". ( )

Χωρίς να κάνει σαφή αναφορά στον συγκεκριμένο πόλεμο, μίλησε και ο Elvis Costello στο τραγούδι του "Shipbuilding", που ερμήνευσε πρώτος ο Robert Wyatt. Ένα ιδιαίτερο τραγούδι, το οποίο μιλά για τους εργάτες στα ναυπηγία που έβγαζαν χρήματα φτιάχνοντας καράβια με τα οποία θα έστελναν τα παιδιά τους στη μάχη. ( )

Επίσης, με αφορμή τον πόλεμο οι Madness είχαν χαρακτηρίσει τη Θάτσερ: "Blue Skinned Beast" ( ) και οι Pink Floyd αναρωτιόνταν "Τι κάναμε στη Βρετανία Maggie" στο "The Post War Dream". ( )

Η δεύτερη θητεία χαρακτηρίστηκε από τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων. Από τo 1979, που ανέλαβε την εξουσία η Θάτσερ ήθελε να πολεμήσει τα πολύ ισχυρά εργατικά συνδικάτα της χώρας, με απώτερο στόχο την αλλαγή του εργατικού δικαίου και τη συρρίκνωση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Ένα παράδειγμα των μεταρρυθμίσεών της ήταν να μην δικαιούνται πλέον προνοιακά επιδόματα κατά τη διάρκεια της απεργίας τα τέκνα και οι σύζυγοι των απεργών.

Η αφορμή για τη διαμάχη με τα συνδικάτα δόθηκε το Μάρτιο του 1984 όταν οι ανθρακωρύχοι ξεκίνησαν μια μεγάλη απεργία αντιδρώντας στο άμεσο κλείσιμο 20 ορυχείων και στις χιλιάδες απολύσεις τους. Μετά από σκληρές μάχες σε όλα τα μέτωπα η απεργία έληξε τελικά ένα χρόνο μετά, με νικήτρια την κυβέρνηση. Έχοντας διαλύσει και νικήσει το πιο ισχυρό συνδικάτο της χώρας η Θάτσερ χωρίς αντίπαλο πλέον ξεκίνησε ένα μπαράζ ιδιωτικοποιήσεων (ηλεκτρισμός, νερό, αέριο κ.α.)

Γι' αυτές τις κινητοποιήσεις ο Billy Bragg κυκλοφόρησε ένα EP με τίτλο "Between the wars", καταφέρνοντας όχι μόνο να φτάσει στο Νο. 15 των επιτυχιών, αλλά κυρίως να ακουστεί στη μεγάλης ακροαματικότητας εκπομπή "Top of the Pops". ( )

Στο δίσκο "Dig this", που ήταν αφιερωμένος στους απεργούς συμμετείχαν και οι Chumbawamba με το τραγούδι τους "The Police Have Been Wonderful", το οποίο περιελάμβανε λόγια από ομιλίες της Θάτσερ. ( )

Ακόμα, στο δίσκο με τίτλο "Here we go" τα έσοδα του οποίου πήγαν στις οικογένειες των απεργών, το πανκ συγκρότημα των Larks υιοθετώντας τη μελωδία του "Rock and Roll" των Led Zeppelin μελοποίησε το σύνθημα "Maggie out", που ακούγονταν τότε στις διαδηλώσεις. ( )

Δεν ήταν όμως μόνο οι πανκ και οι ροκ καλλιτέχνες που εξοργίστηκαν από την πολιτική της. Για την τελευταία μέρα της απεργίας τραγούδησαν και οι Pulp στο: "Last Day of the Miners' Strike". ( )

Επίσης, το 1987 λίγο πριν το τέλος της δεύτερης τετραετίας, οι Style Council τιτλοδότησαν σκωπτικά το δίσκο τους "She was only a grocer's daughter" αναφερόμενοι απαξιωτικά στον πατέρα της Θάτσερ, που ήταν μπακάλης και κυκλοφόρησαν το single "The Day After You (Celebrate)", που απευθυνόταν σ' αυτήν. Ένα τραγούδι που απαγορεύτηκε από το BBC, γιατί θεωρήθηκε ότι θα επηρέαζε τις επερχόμενες εκλογές (τις οποίες πάλι κέρδισε). ( )

Η τρίτη θητεία χαρακτηρίστηκε από έναν παγκόσμιας πρωτοτυπίας άδικο φόρο, που η επιβολή του επέφερε πρωτοφανή επεισόδια στο κέντρο του Λονδίνου. Η Θάτσερ είχε σκεφτεί να φορολογήσει κάθε οικογένεια ανάλογα με τον αριθμό των μελών της και όχι ανάλογα με την αξία του σπιτιού που κατείχε!

Για εκείνη την περίοδο της αστυνομικής βίας μιλά και η Sinead O'Connor στο "Black Boys on Mopeds". Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην υποκρισία της Θάτσερ, που από τη μία εκφράζει τον αποτροπιασμό της για τη σφαγή στην πλατεία Τιεν Αν Μεν από την Κινεζική κυβέρνηση και από την άλλη σιωπά για το θανάσιμο ατύχημα, μετά από κυνηγητό της Αγγλικής αστυνομίας, ενός μαύρου αγοριού που θεωρήθηκε ύποπτο για κλοπή μοτοποδηλάτου (που τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν δικό του). ( )

Ο θάνατος της Θάτσερ (8/4/13) προκάλεσε ξέφρενους πανηγυρισμούς σε όλη τη Βρετανία. Παρόλο που είχαν περάσει περισσότερα από είκοσι χρόνια από τότε που παραιτήθηκε, ο κόσμος δεν την είχε ξεχάσει και το μίσος του για το πρόσωπό της δεν είχε σβήσει.

Βέβαια πολλοί καλλιτέχνες νωρίτερα είχαν τραγουδήσει για τη χαρά που θα ένιωθαν όταν θα πέθαινε. Πιο συγκεκριμένα, οι Hefner υιοθετώντας τον τίτλο από το παλιό τραγούδι της ταινίας "Ο μάγος του Οζ" (ding dong the witch is dead) τραγουδούσαν: "The day the Thatcher dies". ( ) Τον ίδιο ακριβώς τίτλο χρησιμοποίησε και σε ένα άλλο τραγούδι ο Pete Wylie. ( )

Επίσης, ο John McCullagh μας έλεγε: "I'll Dance On Your Grave Mrs Thatcher" ( ) και τα ίδια περίπου είχε πει και ο Elvis Costello με το "Tramp the dirt down" ( )

Πιο γλαφυρός από όλους ο πάλαι ποτέ ηγέτης των Smiths, Morrissey, που τραγούδησε: "Οι ευγενικοί άνθρωποι έχουν ένα όνειρο: Η Μαργαρίτα στην Γκιλοτίνα". Μάλιστα, το τραγούδι αυτό τον οδήγησε στα ανακριτικά γραφεία της Scotland Υard γιατί θεωρήθηκε ότι θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της. ( )

Κλείνοντας έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί πως η μητέρα του νεοφιλελευθερισμού, η πολιτικός που εναντιώθηκε με μίσος σε οτιδήποτε σοσιαλιστικό και κρατικό, κηδεύτηκε -ενάντια στο πρωτόκολλο- δημοσία δαπάνη. Μια κηδεία που κόστισε 5 εκατομμύρια ευρώ.