What else is old?

Συνάντησα τους Dinosaur Jr και τον Μπλακ Φράνσις στο Paradise Lounge, ένα μικρό συναυλιάδικο της λεωφόρου Κόμονγουελθ, που την ημέρα λειτουργεί ως καφέ. Το μαγαζί βρισκόταν υπό μερική ανακαίνιση, κι έτσι συχνά-πυκνά στο μάλλον ρετρό πρόγραμμα (ποιος σταθμός έπαιζε άραγε;) από indie rock επιτυχίες, παρεμβάλλονταν τρυπανισμοί, στριγκλιές τροχού και σφυροκόπημα. Πολύ ωραία.

Οι Dinosaur βρίσκονταν στη Βοστώνη για δύο συναυλίες στις 23 και 24 Νοέμβρη, ενώ ο κύριος Φράνσις έτυχε να είναι περαστικός από την παλιά του πόλη για κάποιες προσωπικές υποθέσεις. Κεφάτος και χαμογελαστός ο τελευταίος, ίσως όχι τόσο ευδιάθετοι οι πρώτοι, μα πάντα ευπροσήγοροι όλοι τους. Δεν είχαμε ιδωθεί για μεγάλο διάστημα και, απ' αφορμή την κυκλοφορία των νέων άλμπουμ τους, αποφασίσαμε να βρεθούμε για λίγο.

Είναι περίεργο, παρότι έχουν περάσει καιροί και ζαμάνια κι έχουν αλλάξει τόσα, θα έλεγες ότι κουβαλούν τα ίδια μυαλά που είχαν πριν από είκοσι χρόνια.
Ξεκινήσαμε με κάτι απλό μεν, βασικό δε:
Σήμερα, εν έτει σωτηρίω 2007, τι σημαίνει για σας η μουσική, το να παίζεις σε μια μπάντα; Θέλω να πω, είναι το καλύτερο πράγμα στη ζωή σας αυτήν τη στιγμή;
Μερφ: 'Μπα, μάλλον το χειρότερο.'
Λου: 'Είναι απλώς... το πράγμα. Εντάξει, είναι μέρος της ζωής μας.'
ΟΚ, τότε ποια θα ήταν η αγαπημένη σας ασχολία;
Μερφ: 'Κάποτε μ' άρεσε να κάνω σκι το χειμώνα.'
Λου: 'Εμένα κάποτε μ' άρεσε η μουσική. Χα-χα!'
Εσένα Τζέι;
'Είναι πολύ δύσκολο... να κάθεσαι... και να προσπαθείς να... να βγάλεις μια άκρη.'
Ο Μπλακ Φράνσις τι έχει να πει για όλ' αυτά;
'Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από την ένταση... και τα φώτα... και το μεθυσμένο κόσμο. Μ' αρέσει που ούτε εγώ ούτε οι υπόλοιποι Pixies ήμασταν ροκ εν ρολ τύποι, γενικά είμαστε πολύ αφελείς, οπότε είναι γνήσιο αυτό που βγαίνει. Δε μεσολαβεί πολλή σκέψη'.
Μάλιστα. Ας δοκιμάσουμε κάτι (φαινομενικά) πιο εύκολο. Ποιους θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως επιρροές σας;
Τζέι: 'Επιρροές υπάρχουν από πολύ παλιά... Ακολουθούν μια ψιλοστάνταρ χρονολογική ροκ σειρά - Beatles, Aerosmith, Sabbath, Ramones, Pistols, Eater, UK Subs...'
Ε... μισό λεπτό... Eater;!
'Ο αγαπημένος μου δίσκος όλων των εποχών.'
Αυτό θα πει να είσαι ψαγμένος πάνκης.
Μπλακ Φρανκ: 'Εμένα ακόμη και τώρα μ' αρέσει ο Ίγκι, ειδικά τα τραγούδια από τα ντέμο, το Sick of You, τέτοια πράγματα... Μπορώ επίσης να πω ότι έχω επηρεαστεί από μια προτεσταντική αίρεση, την οποία ακολουθούσε η οικογένειά μου όταν ήμουν μικρός και μέναμε στην Καλιφόρνια. Άκουγα όλο αυτό το κήρυγμα και την...ενάρετη οργή, ας πούμε, μεγαλώνοντας και παρόλο που απέρριψα το περιεχόμενό του αργότερα, το ύφος του άφησε έτσι... μιαν εντύπωση πάνω μου. Η αλήθεια είναι ότι μου γάμησε και τα μυαλά λιγάκι.'
Απ' αυτό ίσως να προέκυψαν και οι διάφορες θρησκευτικές αναφορές. Οι δικοί σας στίχοι έχουν κάποιο συγκεκριμένο νόημα, Τζέι;


Ο Τζέι στριφογυρίζει στη θέση του, ανασηκώνει τους ώμους, μοιάζει να πνίγεται και βγάζει ένα μικρό βογκητό.
Δε θες να τα σκέφτεσαι τέτοια πράγματα, ε;
'Όχι, αυτήν την εποχή, όχι. Μάλλον ποτέ. Δεν έχει σημασία.'
Λου: 'Δε βγάζεις άκρη.'
Μερφ: 'Κι ίσως να μη θες να βγάλεις άκρη'.
Λου: 'Και αναλώνεσαι πολύ όταν σκέφτεσαι κάτι τέτοια, οπότε για να αμυνθείς προτιμάς να μην ασχολείσαι.'
Τζέι: 'Τα πάντα είναι ανάμικτα αισθήματα που έχουν μπερδευτεί μεταξύ τους.'
Επιτέλους η συζήτηση παίρνει μπροστά. Από περιεχόμενο μπορεί να μη σκίζει, αλλά...
Και το αποτέλεσμα ποιο είναι; Σε ανεβάζει ή σε ρίχνει;
Ο Τζέι αναστενάζει και πάλι, όλο απροθυμία. 'Ανάλογα... το ένα ή το άλλο. Ή και τα δύο. Ή... τίποτα απ' τα δύο.'
Μπλακ: 'Στα δικά μου τραγούδια το 80% είναι αρλούμπες. Όπως έλεγαν και οι T-Rex "αν ακούγεται ΟΚ...". Γράφω τραγουδώντας διάφορες συλλαβές πάνω στο κομμάτι, καθώς εξελίσσεται, και σιγά σιγά γίνονται λέξεις. Μ' αρέσουν οι ταινίες του Λιντς κι η άποψή του ότι δε χρειάζεται να εξηγείς τα πάντα, απλά φτιάχνεις κάποια πράγματα που είναι ωραία, που φαίνονται και που ακούγονται ωραία... κι αυτό αρκεί. 'Ντάξει, πέντε λέξεις μαζί μπορεί να σημαίνουν κάτι, αλλά οι πέντε λέξεις που ακολουθούν ή που προηγούνται, στάνταρ δεν έχουν καμία σχέση'.
Ο Φρανκ Μπλακ ανέκαθεν είχε πολλά να πει. Και σίγουρα πολύ περισσότερα απ' όλους τους Dinosaur μαζί. Τον αφήνω λοιπόν να συνεχίσει ενώ διαπιστώνω ότι, ως συνομιλητής τουλάχιστον, διαθέτει ακόμα τη φλόγα:
'Ξέρεις, θες να διαφέρεις από τους άλλους, οπότε κάνεις διάφορες αυθαιρεσίες... αντί ας πούμε να φτιάξεις μια στροφή με τέσσερις στίχους, βάζεις τρεις. Ή όταν κάνεις μια παύση, δε σταματάς για οχτώ χτυπήματα που είναι το συνηθισμένο, αλλά για δέκα. Ή εκεί που μια ακολουθία από τέσσερις συγχορδίες θα ακουγόταν νορμάλ, παίζεις μόνο τις τρεις και κάπως σκοντάφτει το τραγούδι...'
Μερφ: 'Ο Τζέι στα πιο πολλά τραγούδια λέει "βάλε και τίποτα πιατίνια", για να γεμίσει ο ήχος.'
Τζέι: 'Είναι καλή φάση να χώνεις πιατίνια, έτσι δένει το όλο πράγμα, γίνεται πιο... μεστό.'
Με τον Λου είχατε ξεκινήσει να παίζετε σε χάρντκορ μπάντες... Πώς προέκυψε αυτή η αλά Νιλ Γιανγκ ερμηνεία;
'Ξέρω 'γω... όταν ξεκίνησα να τραγουδάω μάλλον... ίσως από τα ακούσματά μου... Τι να πω; Πώς περπατάς; Πώς χέζεις; Πώς τραγουδάς; Δεν μπορείς να τα εξηγήσεις αυτά τα πράγματα.'

BACK TO YOUR HEART

Όταν μια μπάντα λέγεται Dinosaur και επανεμφανίζεται μετά από δέκα χρόνια, σε μια εποχή μάλιστα που οι επανασυνδέσεις δίνουν και παίρνουν, σχόλια ή λογοπαίγνια θα έλεγες πως περιττεύουν. Αν σκεφτείς δε ότι με αυτή, την πρώτη, σύνθεσή της έχει να παίξει από το '88... Κι ωστόσο οι τρεις παππούδες-θαύματα του indie rock φαίνεται να προχώρησαν σε τούτη την κίνηση αδιαφορώντας και για τα πιθανά οικονομικά οφέλη και για τον κίνδυνο να καταντήσουν γραφικοί. Δεν έχω ιδέα, για να 'μαι ειλικρινής, τι ύψους (είδους;) έσοδα μπορούν να αποκομίσουν οι Dinosaur Jr ξαναπαίζοντας σήμερις. Υποψιάζομαι όμως ότι θα είναι πενιχρά εφόσον ήταν μάλλον μικρομεσαία μπάντα, ακόμη και στα νιάτα τους. Όσο για το ζήτημα της γραφικότητας... Πότε ακριβώς ήταν σύγχρονοι ή -ακόμη περισσότερο- πρωτοπόροι οι Dinosaur;

Μα έτσι κι αλλιώς παρόμοιες ενστάσεις αποτελούν λεπτομέρειες στην περίπτωσή τους, και δη όταν το Beyond σηματοδοτεί μια τόσο άξια επιστροφή. Όλες οι αρετές που αγαπήσαμε στους Dinosaur είναι παρούσες. Οι φουλ παραμορφωμένες κιθαριές που μάταια παλεύουν να κρύψουν το μελωδικό τους πυρήνα, η φασαριόζικη, ασουλούπωτη μα πάντα λειτουργική ριδμ σέξιον ή το άλλο ξέφτι κακόφωνης γλυκύτητας, η κουρασμένη ερμηνεία του Τζέι, ο οποίος μοιάζει να έχει παραιτηθεί προτού καν προσπαθήσει και ταυτόχρονα σου δίνει τόσο κουράγιο. Δεν ξέρω πώς τα καταφέρνουν, πάντως στο τέλος της μέρας ακούγοντας το This is All I Came to Do ή το It's Me ξέρεις ότι όλα θα πάνε καλά.

Ένα φίλος πρόσφατα υποστήριξε πως, ειδικά μ' αυτά τα σόλο, δεν υπάρχει πλέον χώρος για τους Dinosaur. Μα τα σόλο του Μάσις - ή μάλλον το σόλο, αφού το ίδιο πράγμα παίζει σε κάθε τραγούδι (λέτε να το σαμπλάρει;), ήταν ανέκαθεν απαίσιο. Αποκλειστικά δικό του μεν, αλλά απαίσιο, όπως και να το κάνουμε. Όσος χώρος υπάρχει για κάτι τέτοιο σήμερα, τόσος υπήρχε και το '95. Μάλλον δεν έχει όρεξη για παρόμοια ακούσματα αυτόν τον καιρό. Ή δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το σκόπελο του Pick Me Up, που μόλις τρίτο στη σειρά κομμάτι πράγματι γίνεται κουραστικό καθώς ο Τζέι σολάρει για πάνω από τρία λεπτά. Κρίμα όμως, γιατί από το επόμενο τραγούδι και μέχρι το τέλος του Beyond δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή μετριότητας.

Κατά τα άλλα, ο Μάσις ανέλαβε και την παραγωγή αυτήν τη φορά και φαίνεται να αγνοεί την ύπαρξη του κομπρέσορα: θα έπαιρνες όρκο ότι το υλικό είναι τελείως ακατέργαστο, στο πνεύμα αλλοτινών indie καιρών. Ο Μπάρλοου με τη σειρά του υπογράφει δύο από τα καλύτερα τραγούδια του άλμπουμ (μάλλον ήταν μέρος της συμφωνίας), τα οποία στο μεταξύ οδηγούν την Dinosaur κλάψα σε επίπεδα ασύλληπτα ακόμη και για τους ίδιους. Όσο για τον Μερφ, ε, είναι... ο Μερφ.

YOU CAN'T BREAK A HEART AND HAVE IT

Πόσο θα ήθελα να συναντούσαμε ανάλογα ανδραγαθήματα στο Bluefinger του Μπλακ Φράνσις. Ίσως περισσότερο κι από τον ίδιο. Και παρόλο που μας έχει φλομώσει στην μπούρδα για πάνω από μια δεκαετία, ας σημειωθεί ότι ξεκίνησα ν' ακούσω το καινούριο του άλμπουμ με την καλύτερη προδιάθεση. Έφταιγαν τα επαινετικά λόγια κάποιων ροκ κρίτιξ, που όπως αποδείχθηκε ήταν μάλλον πληρωμένοι οι γα... λαντόμοι. Ίσως κι η ανομολόγητη πεποίθησή μου ότι ο Φρανκ Μπλακ, προτού κρεμάσει οριστικά την κιθάρα του, θα καταφέρει να προσφέρει μια καλή δουλειά. Κάτι τέτοιο παρεμπιπτόντως έλπιζα μέχρι πρόσφατα και για τον Ντε Νίρο, αλλά είναι δεδομένο πια πως δεν υπάρχει περίπτωση. Για κανέναν απ' τους δύο.

Ότι ο Τσαρλς Μάικλ Κίτριτζ Τόμσον ο 4ος (ναι, ο Φρανκ Μπλακ) έψαχνε τρόπο να επανασυνδεθεί με το ένδοξο παρελθόν και την περσόνα του Μπλακ Φράνσις, είναι πρόδηλο. Φτάνει να σκεφτείς την περιοδεία με τους Pixies, που ευτυχώς δεν οδήγησε σε καινούρια κυκλοφορία τελικά, μα και το ξέθαμα ορισμένων αρχαίων ντέμο υπό τον τίτλο Frank Black Francis. Άλμπουμ το οποίο παρότι εντάσσεται στο γενικότερο κλίμα αρπαχτής και αναμασήματος, δεν παύει να έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Πέρα από το ακυκλοφόρητο υλικό, πολλά από τα τραγούδια των Pixies παρουσιάζονται γυμνά, δοσμένα μόνο με την κιθάρα και τη φωνή του Φράνσις, ενώ ο ίδιος ποζάρει αγνώριστος (ντυμένος, μην ανησυχείτε) ως πρωτοετής κολλεγιόπαις πιθανότατα, με εκατό κιλά λιγότερα.

Επρόκειτο ωστόσο για κινήσεις χωρίς περιεχόμενο. Αν ο Μπλακ θέλει να ξαναπλασαριστεί ως Φράνσις είναι για να δοκιμάσει κατά πόσο μπορεί να ψαρέψει -νεότερο ή παλιό, δεν έχει σημασία- κόσμο. Για τις ανάγκες της αγοράς έγινε δηλαδή αυτή η αλλαγή. Προπέτασμα είναι, και τίποτα παραπάνω.

Πρέπει να βρίσκεσαι σε προκεχωρημένο στάδιο κώφωσης αν όχι ζαβλακωμάρας, λοιπόν, για να υποστηρίξεις ότι ο Φρανκ Μπλακ ξαναβρήκε τον παλιό του εαυτό και τη συνθετική φλέβα που έμοιαζε να έχει στερέψει έπειτα από τη διάλυση των Pixies. Πού ακριβώς εντοπίζονται όλα αυτά; Στα χαζο-ροκαμπιλάδικα θέματα; Στα δύο ακόρντα που ανακυκλώνει σ' όλο το άλμπουμ; Ή στον ένα και μοναδικό μιντ τέμπο ρυθμό που παίζει σχεδόν συνέχεια απ' την αρχή μέχρι το τέλος του Bluefinger; Είναι ζήτημα αν υπάρχουν 2-3 κομμάτια (Threshold Apprehension, Angels Come to Comfort You, Bluefinger) που θα μπορούσαν να χρησιμέψουν ως b-side εκείνης της εποχής.

Οι μόνοι συσχετισμοί που μπορεί να γίνουν με το παρελθόν αφορούν την ενορχήστρωση (είναι όντως πιο "χύμα" από τις πρόσφατες δουλειές του) και την παραγωγή (πιο "σγουρή"). Όμως εκείνη η μοναδική ικανότητα που διέθετε να προκαλεί τόσα ανάμικτα και πρωτόγνωρα καμιά φορά συναισθήματα τραγουδώντας μία στροφή, ένα ρεφρέν ή ένα και μόνο στίχο τον έχει εγκαταλείψει απ' ό,τι φαίνεται δια παντός. Δεν περιμέναμε φυσικά να γράψει το καινούριο Doolittle. Μα το Bluefinger δεν είναι πολύ καλύτερο κι από το χειρότερο δίσκο που έχει κυκλοφορήσει ως Μαύρος Φρανκ. Ο μαύρος.

I AM THEREFORE I PLAY

Δεν αρκεί δηλαδή που το ροκ... το ροκ... ΟΚ, η κιθαριστική μουσική πάει κατά διαόλου, πρέπει να τρώμε στη μάπα και λογής-λογής ξαναζεσταμένα αποφάγια. Βάλε λίγο με το νου σου, πόσες από τις σπουδαίες μπάντες της περασμένης εικοσαετίας δεν έχουν ακολουθήσει την ηλίθια μόδα της ανασύστασης, τα τελευταία 6-7 χρόνια. Από τους Pixies μέχρι τους Mecano. Θα φτάσουμε τελικά να... χαιρόμαστε που ο Μπάρετ το 'καψε ή που ο Κέρτις την έκανε νωρίς.

Αν και ούτε καν ο θάνατος ενός μέλους δε φαίνεται ανασταλτικός παράγων για ορισμένους. Οι Doors χωρίς δεύτερη σκέψη αντικατέστησαν το 'Βασιλιά Σαύρα', προκειμένου στα 60 τους να ξαναζήσουν το χά(λ)ι τού να βγαίνεις στο σανίδι. Οι Pistols απ' ό,τι φαίνεται είχαν ανάγκη κι αυτοί από Teenage Kicks -σε κάποιες περιπτώσεις τις εισπράξανε κιόλας, για να μπορεί μετά ο Λάιντον να κάνει σχόλια του στυλ "τίποτα δεν άλλαξε, είμαστε ακόμα anti-system". Οι Velvet πάλι... ναι, δεν έχει νόημα, ο κατάλογος είναι ατελείωτος, και τα ξέρετε κι εσείς καλύτερα από μένα.

Και με τους Dinosaur Jr τελικά τι γίνεται; Δεν είναι μεγάλο όνομα, δεν είναι μύθος, δεν είναι Floyd φερ' ειπείν, να τους προσφέρουν 250.000.000 -και ολογράφως: διακόσια πενήντα εκατομμύρια- λίρες για να επανασυνδεθούν (εδώ δεν μπορώ να μη σημειώσω: τη στιγμή που όλοι μιλούν για ενεργειακή και οικονομική και δεν ξέρω-'γω-τι-άλλο κρίση άνευ προηγουμένου, και το "3/4 of the world are starving" των Rudimentary Peni εξακολουθεί να είναι πέρα για πέρα αληθινό).

Άρα οι Dinosaur παίζουν για την πάρτη τους. Κυρίως. Γιατί μάλλον δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Γιατί γι' αυτούς ισχύει το 'όσο παίζω αναπνέω', και όχι το αντίστροφο. Αν και για τον Μάσις το 'αναπνέω' θα 'πρεπε να γίνει 'αναστενάζω', εδώ που τα λέμε.

Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο αποτελεί καλή δικαιολογία. Το ίδιο μπορούν να υποστηρίξουν και οι Sonic Youth και οι Metallica και οι Public Enemy και όλοι οι προαναφερθέντες πουρόκερ. 'Έτσι έχουμε μάθει'. 'Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας'. 'Η απόλυτη φτιάξη'. 'Για τον κόσμο μας το κάνουμε'. 'Είναι σαν δεύτερη οικογένεια'. 'Τίποτα δε συγκρίνεται με το να είσαι στο δρόμο'. Και τα λοιπά. Έπειτα, σε μια εποχή όπου σχεδόν καμία σοβαρή νέα πρόταση δεν προκύπτει στον κιθαριστικό χώρο, με το δίκιο τους ίσως σκέφτονται ότι δεν είναι δυνατόν το κάθε τσουτσέκι να κάνει καριέρα με τα ριφ τους κι εκείνοι να μένουν στην αφάνεια.

Ενδέχεται άλλωστε να ζητάμε μια σοβαρότητα και μια συνέπεια που δεν προσιδιάζουν σε ροκ μουσικούς. Λάβε υπόψη επίσης το δεδομένο ότι ένας επαγγελματίας συχνά είναι αναγκασμένος να αντεπεξέλθει σε πολύ διαφορετικές απαιτήσεις από τους Χ, Ψ πιτσιρικάδες που πριν από λίγο καιρό ανακαλύψανε το D-I-Y.

Τέλος, ας προσθέσουμε και τη ρομαντική θεώρηση του θέματος: ως λάτρεις του ροκ εν ρολ, ως ερασιτέχνες κατά βάθος, εγκλωβισμένοι σ' ένα παρόν όπου ροκ δεν υπάρχει, είναι θεμιτό να στρέφουν το βλέμμα στο παρελθόν, το δικό τους και των άλλων.

Έγινε. Ποιος είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Στο κάτω-κάτω, οφείλουμε μόνο να σκοτώσουμε τα είδωλά μας. Όχι να τα κρίνουμε.
- - -
Σημ. Αν και η συνάντηση με τους Dinosaur Jr και τον Μπλακ Φράνσις είναι φανταστική, η συζήτησή μας βασίστηκε σε δύο απολύτως πραγματικές συνεντεύξεις που είχε πάρει ο Σάιμον Ρέινολντς για το Μέλοντι Μέικερ. Η πρώτη, των Dinosaur, δημοσιεύτηκε στις 12/12/87. Η των Pixies, λίγους μήνες αργότερα, στις 19/03/88. Επέλεξα να τις μιξάρω διαπιστώνοντας ότι το περιεχόμενό τους συγγενεύει, και θα μπορούσε κάλλιστα να είχαν διεξαχθεί σε κοινό χρόνο και τόπο. Εξάλλου έχω την εντύπωση ότι, λόγω ιδιοσυγκρασίας, παρόμοιες απαντήσεις θα έδιναν και σήμερα.