Ελευθερία ή Ίνσταγκραμ

«Για μας τα βιβλία έχουν γίνει φαστ φουντ, καταναλώνονται στα κενά διαστήματα της φρενίτιδας που κυριαρχεί στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Σε αεροδρόμια, σε τρένα, μισή ώρα πριν τον ύπνο, κάτι που συνοδεύει το σάντουιτς στο γραφείο – κι αυτός δεν είναι και ο ιδανικότερος τρόπος. Τουλάχιστον στο σινεμά, στο θέατρο ή σε μια συναυλία, ή ακόμα και σε μια γκαλερί. Αφιερώνουμε κάποιο χρόνο. Τα βιβλία έχουν στριμωχτεί στα ενδιάμεσα κενά, κι αυτό εν μέρει εξηγεί τον λόγο που η όρεξη μας για τη λογοτεχνία φθίνει και η αλλεργική αντίδραση μας σε οτιδήποτε απαιτητικό αυξάνεται.»

Από την εισαγωγή της Jeanette Winterson στην έκδοση του ‘Νυχτόδασους’ της Djuna Barnes το 2007 από την Faber and Faber και η οποία εμπεριέχεται και στην έκδοση των εκδόσεων Gutenberg το 2019 σε μετάφραση της Αργυρώς Μαντόγλου.

Πριν λίγες βδομάδες διάβαζα την ‘Ελευθερία’ του Jonathan Franzen, βιβλίο μεγάλο σε όγκο και πυκνογραμμένο, το οποίο ξεκίνησα με ανυπομονησία γιατί δεν είχα διαβάσει ξανά Franzen και πραγματικά με ενθουσίασε. Βάλθηκα να το τελειώσω σε λίγες μέρες σαν να με κυνηγούσε ο ιεροεξεταστής των αναγνωστών. Και σε κάποιο σημείο βάλτωσα διότι δεν ήταν τόσο απλό όσο φαινόταν. Ταυτίστηκα με προσωπικά μου ζητήματα ενώ άλλα ζητήματα που έθιγε το βιβλίο, πολιτική απόχρωσης, με προσπερνούσαν και άρχιζα να εκνευρίζομαι.

Που εστίασα το πρόβλημα τελικά; Ότι λειτουργούσα καταναλωτικά κι όχι αναγνωστικά. Να το τελειώσω, να ανεβάσω μια φωτογραφία στο ίνσταγκραμ και να πάω παρακάτω. Κι εκεί έρχονται τα λόγια της Winterson να περιγράψουν ακριβώς αυτό που μου συνέβη. Βέβαια η φρενίτιδα της εποχής που αναφέρει για το 2007 και πλέον μπορείς να την χαρακτηρίσει «τρέλα», μπορεί να συμφέρει τους εκδοτικούς οίκους διότι το αναγνωστικό κοινό στις μέρες μας καταναλώνει βιβλία.

Η ανάγνωση ενός βιβλίου «στο φτερό» είναι προτιμότερη από την καθόλου ανάγνωση. Ωστόσο η συνέπεια του φαινομένου είναι να χάνονται οι σημαντικές στιγμές. Μα αυτό δε συμβαίνει και σε άλλες εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής; Η αίσθηση του ανικανοποίητου, η εσωτερική προτροπή να γυρίσουμε γρήγορα σελίδα, να αλλάξουμε τον εαυτό μας, να ικανοποιηθούμε στα γρήγορα, να αποκτήσουμε μια άποψη χωρίς να εμβαθύνουμε, χωρίς να ψάξουμε και τελικά να καταλήξουμε στον καναπέ μας βλέποντας ακόμη ένα επεισόδιο της του πέμπτου κύκλου της τάδε σειράς για να χαλαρώσουμε.

Τελικά άφησα δύο μέρες κενό και έπιασα την ‘Ελευθερία’ να με παρασύρει ως το τέλος νομίζω με τον σωστό τρόπο. Το ίδιο συνέβη και με το ‘Νυχτόδασος’. Τελικά ο ελεύθερος χρόνος υπάρχει για να μας εξαντλεί ή να το εξαντλούμε όπως θέλουμε;