Ένα σύντομο ιστορικό πρώιμης παραμόρφωσης και fuzz 1946-1965

Χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις γύρω από τα ηλεκτρικά των μουσικών οργάνων, γίνεται εδώ μια προσπάθεια αναζήτησης και καταγραφής των δοκιμών και τυχαίων εκείνων γεγονότων που οδήγησαν τα ροκ έγχορδα στην παραμόρφωση και, πιο συγκεκριμένα, στο fuzz που ακούμε σήμερα κατά κανόνα στον ήχο heavy, stoner συγκροτημάτων αλλά όχι μόνο. Ξεκινώντας από τον ιδιαίτερο ήχο των πρώτων ηλεκτρικών blues κιθαριστών, οι οποίοι δυνάμωναν τους lo-fi ενισχυτές της εποχής τους ως εκεί που δεν έπαιρνε άλλο προκαλώντας τους μικροζημιές, φτάνουμε μέχρι τη μαζική παραγωγή των πρώτων πεταλιών εφέ για εκείνον τον ξεχωριστό τύπο παραμόρφωσης, το πολυαγαπημένο fuzz.

Η (ας την πούμε) πρώτη γύρα πειραματισμού

Το 1946 ο κιθαρίστας Lester Robert ‘Junior’ Barnard ήταν ίσως ο πρώτος που, με πολλά πειράματα και αλλαγές στους ενισχυτές και τους μαγνήτες της κιθάρας του, πέτυχε το λεγόμενο overdrive, έναν δυνατό, ελαφρώς παραμορφωμένο ήχο. Θεωρείται επίσης ένας από τους πρώτους που χρησιμοποιούσε δικά του πετάλια για να μπορεί να δίνει ένταση στα σόλο του. Τον ακούμε σε ηλικία 25 ετών στο Bob Wills Boogie των Bob Wills & His Texas Playboys. Δυστυχώς έζησε μόλις μέχρι τα 30 του χρόνια.

Ο Gorre Carter το 1949, σε ηλικία 18 ετών, ηχογράφησε το Rock Awhile το οποίο θεωρείται από τα πρώτα rock and roll κομμάτια (όπως και διάφορα άλλα βέβαια) κάνοντάς τον ξεχωριστό πρόγονο του Chuck Berry και των όσων ακολούθησαν στην ιστορία της μουσικής. Όπως και ο Berry μερικά χρόνια αργότερα, συγκεκριμένα το 1955 στο κομμάτι του Maybellene, έτσι και ο Carter δημιούργησε παραμόρφωση βάζοντας ψηλά την ένταση στον ενισχυτή του (στο 11 που έλεγαν και οι Spinal Tap). Ένα χρόνο αργότερα και μετά από μερικά ακόμα σινγκλάκια θα πήγαινε να πολεμήσει στον πόλεμο της Κορέας.

Το 1950 ο Joe Hill Louis, one-man band όπως αναφέρεται και μετέπειτα session μουσικός για την Sun Records του Sam Phillips, ηχογράφησε για την (προ Sun) Phillips Records το Boogie in the Park με την φυσαρμόνικά του, ένα μικρό drum kit που έπαιζε ο ίδιος και τον ενισχυτή της κιθάρας σε ακόμα υψηλότερη ένταση απ’ ό,τι είχε προϋπάρξει μέχρι τότε.

Το Rocket “88” του 1951 από τους Jackie Brenston and his Delta Cats (στην ουσία οι Kings of Rhythm του Ike Turner κι ένα ακόμα single που συχνά αναφέρεται ως η αρχή του rock and roll) περιλαμβάνει μια από τις πρώτες εκφάνσεις του fuzz ήχου. Προέκυψε τυχαία, από ατύχημα που είχε ο ενισχυτής του κιθαρίστα Willie Kizart κατά τη μεταφορά του (διάφοροι μύθοι γύρω από το περιστατικό, έπεσε από οροφή αυτοκινήτου, βράχηκε στο πορτ μπαγκάζ κ.ο.κ.), ο νέος παραμορφωμένος ήχος άρεσε, ηχογραφήθηκε για την Chess κι έμεινε στην ιστορία.

Αργότερα, μέσα στην ίδια χρονιά, και πάλι για την Chess, το How Many More Years του Howlin’ Wolf (ναι, ένα απ’ αυτά τα κομμάτια που είχε κατακλέψει ο Jimmy Page για τους Led Zeppelin) με τον κιθαρίστα Willie Johnson να δυναμώνει την ένταση του ενισχυτή με σκοπό να παράγει έναν «ζεστά» παραμορφωμένο ήχο.

Στο ίδιο μοτίβο το 1954 και η ηχογράφηση του Cotton Crop Blues του James Cotton (κατά κύριο λόγο τραγουδιστής, φυσαρμονικάς αλλά και ντράμερ με παρουσία στις μπάντες των Howlin’ Wolf και Muddy Waters και ηχογραφήσεις στην Sun Records) με τον κιθαρίστα της μπάντας Pat Hare να βάζει τον ενισχυτή του στο τέρμα, το ηχείο να ουρλιάζει και να παράγει άγριες, βρώμικα παραμορφωμένες συγχορδίες και σόλο.

Σ’ ένα περιστατικό αντίστοιχο με αυτό του Kizart, το 1956 ο Paul Burlison, κιθαρίστας στο Johnny Burnette Rock ‘N’ Roll Trio, πείραξε τον ενισχυτή του στην προσπάθεια να ξαναβρεί τον ήχο που τυχαία πέτυχε σε κάποιο live λόγω ζημιάς. Το αποτέλεσμα ήταν μια ηχογράφηση του Train Kept A Rollin’ όπου ο ήχος της κιθάρας μοιάζει με section πνευστών όπως είχε πει ο ίδιος ο Burnette.

Οι εναλλακτικοί (της εποχής) ακόλουθοι

Τέλη της δεκαετίας του ’50 ο κιθαρίστας Link Wray προχώρησε σε διάφορα πειράματα πειράζοντας τις λάμπες των ενισχυτών του, ανοίγοντας τρύπες με μολύβια στα ηχεία τους και χρησιμοποιώντας κάθε νέα στουντιακή ανακάλυψη της εποχής, echo chamber, feedback, για να πετύχει τον θορυβώδη, βρώμικο ήχο που είχε στο μυαλό του. Το αποτέλεσμα ακούγεται στο οργανικό Rumble του 1958, απαγορευμένο σε πολλά ραδιόφωνα της εποχής από φόβο της επίδρασης που θα είχε στους νέους ο σκληρός του ήχος σε συνδυασμό με τον όρο rumble που στην αργκό σήμαινε καβγάς μεταξύ συμμοριών.

Ένας από τους πρώτους κατόχους πεταλιού για παραμόρφωση, αυτοσχέδιας κατασκευής από έναν τεχνικό ραδιοφωνικού σταθμού, υπήρξε ο Lee Hazelwood. Ήταν αυτό το πετάλι που χρησιμοποιήθηκε το 1960 στην ηχογράφηση της κιθάρας στο Go On Home του Sanford Clark, μια από τις πρώτες τέτοιου είδους απόπειρες παρέμβασης σε κύκλωμα ηλεκτρικών οργάνων.

Η πρώτη εμφάνιση της ορολογίας fuzz προέκυψε το 1961 όταν ένα προβληματικό κανάλι στην κονσόλα ηχογράφησης του Don’t Worry, του country τραγουδιστή Marty Robbins, προκάλεσε έναν ιδιαίτερο, πιο ψεύτικα παραμορφωμένο ήχο πάνω στο παίξιμο του session μουσικού Grady Martin. Ακούγεται στο 1:25 του κομματιού. Ο ίδιος μουσικός κυκλοφόρησε λίγο αργότερα, κάτω από το όνομά του, το οργανικό The Fuzz χρησιμοποιώντας την ίδια «κατεστραμμένη» σύνδεση. Το αποτέλεσμα, ο Grady Martin να θεωρείται σήμερα ο νονός του fuzz εφέ.

Η προσπάθεια αντιγραφής του «λανθασμένου» κυκλώματος και αναπαραγωγής του συγκεκριμένου ήχου οδήγησε τον session μουσικό και φαν των ηλεκτρικών Orville ‘Red’ Rhodes στην κατασκευή ενός μικρού σπιτικού fuzz box. Όταν το έδειξε στον επίσης session κιθαρίστα Billy Strange, ο τελευταίος το χρησιμοποίησε στην ηχογράφηση του I Just Don’t Understand της Ann Margaret.

Την επόμενη χρονιά, το 1962, και οι Ventures δοκίμασαν το συγκεκριμένο γκατζετάκι στην ηχογράφηση του The 2000 Pound Bee, ένα surf κομμάτι χωρισμένο σε δύο μέρη. Ο τίτλος του κομματιού βασιζόταν ακριβώς στην περιγραφή του παραμορφωμένου ήχου, πως θα ακουγόταν μια μέλισσα 2000 λιβρών.

Ο Dave Davies των Kinks το 1964, παρόμοια βίαιος με τον Link Wray απέναντι στον ενισχυτή του, πήρε ένα ξυράφι κι άρχισε να διαλύει το ηχείο του χαράσσοντάς το. Αλλού ο μύθος λέει ότι κάρφωσε πάνω στο ηχείο και καρφίτσες προκειμένου να πετύχει την παραμόρφωση που ακούμε στο κλασσικό You Really Got Me. Τα πρώτα πετάλια μάλλον άργησαν να φτάσουν στο νησί.

Το 1965, στο πρώτο single του με τους Yardbirds, ο Jeff Beck χρησιμοποιούσε το πετάλι Tonebender MK I της Sola Sound στην προσπάθειά του να αποδώσει το επιθυμητό Ινδικό ριφ του Heart Full Of Soul, αντικαθιστώντας το αρχικά ηχογραφημένο σιτάρ που είχε αφήσει την μπάντα ανικανοποίητη.

Ήταν όμως οι Rolling Stones που, την ίδια εποχή, άλλαζαν την ιστορία του παραμορφωμένου ήχου με την πασίγνωστη επιτυχία τους (I Can’t Get No) Satisfaction. O Keith Richards χρησιμοποιούσε ένα από τα πρώτα εμπορικά πετάλια, το Maestro FZ-1 Fuzz-Τone της Gibson, κάνοντας την κιθάρα του να ακούγεται σαν κάτι πιο κοντινό σε τρομπόνι (ο ίδιος υποστήριζε ότι το ριφάκι τού ήρθε σε ένα όνειρο και ήθελε αρχικά να παιχτεί όντως από πνευστά). Από εκείνη τη στιγμή και μέχρι τα τέλη της χρονιάς η Gibson ξεπούλησε το στοκ της σε Fuzz-Tone, ενώ ταυτόχρονα δόθηκε μεγάλη ώθηση στην έρευνα για νέους ήχους και πειραματισμό.