Ιχνηλατώντας τον Tim Buckley

(Ο Άγνωστος Πόλεμος του Τιμόθεου Καρόλου Μπάκλευ του Τρίτου)

«Just like a soldier boy,
I been out fighting wars that the world
never knows about, but I never win them
loud, there's no crowds around me»
Dream Letter, Tim Buckley

«Τι φοβερός ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός διώχνει αδιάκοπα μακριά μας αυτούς που δέχονται τη ζωντανή αγάπη»
Χαίλντερλιν

Αφιερωμένο σ' όλα τα πολυαγαπημένα πρόσωπα των οποίων τη μορφή έχουμε χάσει.

Λόγον διδόναι - θραύσματα μιας σχέσης

Συχνά ξαστοχούμε προσπαθώντας να καθορίσουμε τι ήταν ο Tim Buckley, παραθέτοντας χιλιάδες πληροφορίες γύρω απ' αυτόν και το έργο του. Πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα καλλιτέχνη που διαφεύγει αυτή τη «σύλληψη».

Προσπαθώντας να περιγράψω ποιος ήταν ο Tim Buckley ως πρόσωπο, αναπόφευκτα θα μιλήσω προσωπικά, δηλαδή «υποκειμενικά», αφήνοντας σε άλλους να μιλήσουν «αντικειμενικά» για το τι ήταν ο Tim Buckley ως αντικείμενο γνώσης. Η βλέψη αυτή παραπέμπει πάντοτε σε μια σχέση με τον Tim Buckley ως πρόσωπο. μέσα από τις διαφορετικές βλέψεις - προσεγγίσεις - ερμηνείες του καθένα από εμάς, δημιουργείται ένας κοινός λόγος - κοινός κόσμος κοινωνίας περί τον Tim Buckley, όπου όλοι μας ομονοούμε και ο καθένας ξεχωριστά επιμαρτυρεί την προσωπική του σχέση με αυτόν.

Συχνά συμβαίνει να τρέχει ο νους μου στον Tim Buckley διαβάζοντας κείμενα «άσχετα» με τον ίδιο. Αυτούς τους συνειρμούς θέλησα να καταγράψω ως την προσωπική μου μαρτυρία γι' αυτόν. Μιλώντας δηλαδή όσο το δυνατόν λιγότερο γι' αυτόν... εμμέσως πλην σαφώς... Θραύσματα μιας σχέσης που κρατά εδώ και πολλά χρόνια και συνεχώς ανανεώνεται. Προσπαθώντας μέσα από αυτήν την σχέση να ανακτήσω μια ενότητα ψυχής για πάντα χαμένη. Όπως έγραψε και ο Κορνήλιος Καστοριάδης, «η ψυχή είναι η χαμένη ενότητά της».
Θραύσματα: θάνατος, ζωή, ενέργεια - καύσιμος ύλη.

Θάνατος (Η πάλη με το σκοτεινό αίνιγμα)

Ο Tim Buckley πέθανε στις 29 Ιουνίου του 1975 σε ηλικία 28 χρονών. Τι σημαίνει όμως θάνατος, ποιο το νόημα του θανάτου. Πολλοί άνθρωποι ζούνε λες και είναι νεκροί, χωρίς να γευθούν έστω και το παραμικρό από το τι σημαίνει ζωή, μέσα στην ηδονική απουσία γνησιότητας, όπως έγραψε ο Χρήστος Γιανναράς. Άλλοι πάλι, όπως ο Tim Buckley, ζούνε γνήσια, αυθεντικά, με το προσωπικό τους στίγμα μέσα στη μοναξιά που τους επιφυλάσσει η κυρίαρχη άποψη περί ζωής και τελικά, όταν πεθάνουν, λες και ανασταίνονται, αποκτούν μια άλλη ζωή πέρα από τη βιολογική τους ύπαρξη, μια ζωή αθάνατη στις καρδιές αρκετών ανθρώπων. Όπως είπε και ο ίδιος ο Tim Buckley «when something is true, it's true for a long time», για πάντα θα συμπλήρωνα. Μην ξεχνάμε ότι γνησιότητα, αυθεντικότητα είναι κατά κάποιο τρόπο η αέναη μάχη ενάντια στη λήθη, δηλαδή η α-λήθεια.

Σύμφωνα με την καθ' ημάς παράδοση, «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος». Ή σύμφωνα με την εξ Εσπερίας «Νεκροζώντανοι που με τριγυρίζετε και με φυλακίζετε σε μια καταχθόνια μοναξιά, μέσα στην αφασία και την παγωνιά του τάφου και που με καταδικάζετε να ζήσω μια ζωή που καλύτερα θάταν να την ονόμαζα θάνατο, θα με ξαναδείτε μια μέρα. Νεκρός θα πάρω την εκδίκησή μου, γιατί μπορούμε και ξαναγυρίζουμε εμείς οι νεκροί, οι οψίγονοι. Αυτό είναι ένα από τα μυστικά μας. Θα ξαναγυρίσω ζωντανός, και πόσο ζωντανός!» (Nietsche)

Η ζωή, το έργο

Πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν για τη ζωή και το έργο του Tim Buckley, ο πυρήνας όμως όλων αυτών θα είναι πάντοτε δύο-τρεις λέξεις: δημιουργία, συνεχής αναζήτηση. Ο αγαπημένος δίσκος του Tim Buckley ήταν ο Starsailor. Τον θεωρούσε ως το αποκορύφωμα της μουσικής δημιουργίας του. Starsailor λοιπόν ... ένας αστροναύτης που περιπλανιέται στο σύμπαν, εκτός γης, μιλώντας για τα ανθρώπινα, ένας άοκνος αναζητητής της α-λήθειας, ένας αιώνιος ταξιδευτής, τόσο μακριά - τόσο κοντά.

Τι δεν ήταν ο Tim Buckley; Μια καλή περιγραφή του τι δεν ήταν θα μπορούσε νομίζω να αποτελούν τα λόγια του Χρήστου Γιανναρά: «Ο εξασφαλισμένος άνθρωπος είναι ο πιο στερημένος, μόνο που δεν υποψιάζεται τι ακριβώς στερείται. Η πλησμονή των εξασφαλίσεων διαμορφώνει ανεπαίσθητα ανέραστο ψυχισμό, ανικανότητα να μοιραστούμε τη ζωή, να αγκαλιάσουμε τον άλλο στις πιο αδύναμες και εύθραυστες πτυχές του, στις αποτυχίες του. Ο σίγουρος σύντροφος, η μόνιμη δουλειά, τα σταθερά χρήματα δίνουν την ψευδαίσθηση ιδιοκτησίας της ζωής, ότι η ζωή είναι ένα 'ζάπιγκ' ατομικών επιλογών με τηλεχειριστήριο».

Ποιος ήταν ο Tim Buckley; Στον τάφο του Κορνήλιου Καστοριάδη υπάρχει το εξής απόσπασμα του Ηράκλειτου: «Ψυχής πείρατα ουκ αν εξεύροιο πάσαν επιπορευόμενος οδόν. ούτω βαθύν λόγον έχει». Τα σύνορα-πέρατα της δημιουργίας του Tim Buckley δεν πρόκειται να τα βρεις όποιον δρόμο κι αν πάρεις, διότι η ψυχή του έχει απεριόριστο βάθος. Ο Tim Buckley δεν είναι ούτε η φολκ-ροκ των δύο πρώτων δίσκων, ούτε οι τζαζ πινελιές των 'Happy/Sad' και 'Blue Afternoon', ούτε οι avant-garde πειραματισμοί των 'Lorca' και 'Starsailor', ούτε τέλος οι φάνκι ρυθμοί και σόουλ ματιές των τριών τελευταίων δίσκων. Ο Tim Buckley είναι ταυτοχρόνως όλα αυτά και τίποτα απ' αυτά. Ο άνθρωπος είναι αυτό που δεν είναι και δεν είναι αυτό που είναι. Όπως είπε και ο ίδιος «Ray Charles, Hank Williams, Clapton, Hendrix, Morgana Kirk, Cleo Laine, Little Richard, Nat King Cole, Roland Kirk, Peggy Lee, Duke Ellington, strippers, Classical music, avant garde, from Stravinsky on, Messaien, Penderecki, Balinese music... I respond to anything that's done well, and I've been influenced by all of it».

Η ενέργεια/η καύσιμος ύλη

Ποια ήταν όμως η καύσιμος ύλη, η ενέργεια που τον εμψύχωνε; Ο Tim Buckley γοητεύονταν πάντοτε από το duente που ανέφερε ο Lorca, το πνεύμα του φλαμένκο, ήταν αυτή η φωτιά που τον ωθούσε σε αυτή τη συνεχή αναζήτηση, σ' αυτή την τρέλα δημιουργίας. Αυτό το δαιμόνιο, που, όπως έλεγε και ο Σωκράτης, φώλιαζε μέσα του και τον ωθούσε να κάνει πράγματα. Αυτή η απαίτηση ολικού νοήματος, αυτός ο πόθος της ολικής ενότητας, ο πόθος των πόθων που αναφέρει ο Κορνήλιος Καστοριάδης, αυτό το τέρας της ενοποιητικής τρέλας που βασιλεύει στα πιο σκοτεινά μέρη της ανθρώπινης ψυχής και στοιχειώνει κάθε ενέργειά μας, αναζητώντας νόημα σε κάθετι που πράττουμε.

Κάτι σαν συγκολλητική ταινία
Η καλύτερη σύνοψη των παραπάνω είναι νομίζω ένα τραγούδι που το λέει ο Tim Buckley και δεν είναι δικό του, είναι παραδοσιακό. Συμπυκνώνει άριστα το ποιος ήταν ο Tim Buckley (Ακούστε τη συγκλονιστική ερμηνεία του στο ζωντανό Dream Letter).

Wayfaring Stranger
I am a poor wayfaring stranger
A-trav'ling through this world of woe
But I find sickness, toil and danger
Everywhere I go, Lord, everywhere
I'm going there to see my brother
I'm going there no more to roam
I' m going there, oh, it's just over Jordan
I' m going there to my new home
One of these mornings and it won't be long
All men will rise and stand side by side
And hand in hand they are bound for glory
Their pose will fall on freedom's side
I' m going there to see my brother
I'm going there no more to roam
I' m going there, oh, it's just over Jordan
I' m going there to my new home
To my new home
To my new home

Κάτι σαν επίλογος
Όπως έγραψε και ο επιστήθιος φίλος του Tim Buckley ο Lee Underwood, «Sail on, dear friend, sail on. We are with you always».