Ιστορίες με ακορντεόν

Δεκαετίες ολόκληρες, το ακορντεόν στην Ελλάδα ήταν ταυτισμένο με τους τυφλούς στην Ομόνοια, που ζητιάνευαν παίζοντας το "Φυλακή χωρίς αμπάρες" (το έχει πει ο Ψαθάς αυτό). Ή με τον Λάζαρο Κουλαξίζη, ο οποίος συνόδευε τη Μαρινέλλα και τη Μπέμπα Μπλανς στα ασπρόμαυρα ελληνικά μελό.

Στη συνέχεια, αποενοχοποιήθηκε χάρη στην επαναστατική συμβολική παρουσία του στο "Padre Padrone", την κορυφαία πολιτική ταινία των αδελφών Ταβιάνι.

Τέλος, το παρέλαβαν οι κομπανίες των ρεμπέτικων και πατώντας πάνω στο γλυκό και συγχρόνως παραπονιάρικο ήχο του, έκαναν περιουσίες και μας έκαναν να το μισήσουμε.

Χρειάστηκε να δούμε τους Pogues και τους Band of Holy Joy για να εκτιμήσουμε πάλι το όργανο που είναι μια ορχήστρα από μόνο του. Το πληκτροφόρο αερόφωνο που γεννήθηκε στη Γερμανία στα μέσα της δεκαετίας του 1820, έγινε το αγαπημένο όργανο Ιρλανδών, Γάλλων και Βαλκάνιων, πριν περάσει στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αμερική μαζί με τους μετανάστες που έφταναν κατά καραβιές στο Νέο Κόσμο. Όλα αυτά και πολλά άλλα περιγράφει η Annie Proulx (συγγραφέας των "Ναυτιλιακών Νέων" και "Broadback Mountain") στο καταπληκτικό "Εγκλήματα με Ακορντεόν" ή "Accordion Crimes". Αλλά και χωρίς να τα ξέρει κανείς, το ακορντεόν που οι Ιταλοί αποκαλούν (δικαίως) fisarmonica είναι μια ηχητική πανδαισία που κεντάει ακόμα και τους πιο rock ήχους. Απόδειξη, τα πιο κάτω είκοσι δύο τραγούδια (κλικ στο δελφίνι για ακρόαση).

11 επιλογές της Χίλντας Παπαδημητρίου

1. Nits - Adieu sweet banhoff  
Ένα απλό πεντάλεπτο κομμάτι σε μεταφέρει ως δια μαγείας σ' ένα τρένο, και βρίσκεσαι να χαζεύεις τοπία από το παράθυρο και να θέλεις να γράψεις 500 βιβλία, 1000 τραγούδια, 2000 ποιήματα, γι' αυτή τη γλυκιά μελαγχολία της Κεντρικής Ευρώπης. Κι ακούγοντας τους στίχους του Henk, να νοσταλγείς τη ζωή που σε περιμένει σ' ένα άλλο μέρος, στον άγνωστο τόπο του προορισμού.

2. Tom Waits - More than rain  
Ο συνήθης ύποπτος ακορντεονίστας David Hidalgo συνοδεύει τον θείο Tom που μιλάει για τη γκαντεμιά μερικών ανθρώπων. Των ανθρώπων όπως εμείς, δηλαδή, που δεν τους φταίει μόνο η βροχή που πέφτει, και οι κεραυνοί, και τα στημένα παιχνίδια. Είναι που τίποτα δεν τους πάει καλά. Και το ακορντεόν προσθέτει την απόγνωση.

3. Paul Simon - Boy in the Bubble  
Σ' έναν ιδανικό κόσμο, δεν θα χρειαζόταν ένας λευκός εβραίος να θυμίσει στον κόσμο την αξία της mbaqanga. Ούτε να περιγράψει τη φρίκη του απαρχάιντ, διότι σ' έναν ιδανικό κόσμο δεν θα υπήρχε απαρχάιντ. Ευτυχώς στον άδικο και ημιτελή κόσμο μας υπάρχει ο Paul Simon, που καταφέρνει να ταιριάξει μια χαρά το ακορντεόν με τα αφρικάνικα κρουστά του Σοβέτο.

4. They Might Be Giants - Istanbul not Constantinople  
Τι σημασία έχει ποιος το έχει γράψει; Οι THBG, ένα φαινόμενο μουσικού εκλεκτισμού, δίνουν ρέστα σ' αυτό το παράλογο τραγουδάκι που σουινγκάρει αδιάντροπα και θυμίζει κάπως το "Puttin' on the Ritz" (του Irvin Berlin). Το ακορντεόν σε μεγάλα κέφια σε ξεσηκώνει να ρίξεις μερικές γυροβολιές, κι ας μην το κατέχεις το ρημάδι το σουίνγκ.

5. Los Lobos & Flaco Jimenez - Don't worry baby  
Σύνθεση του T-Bone Burnett, από το LΡ των Los Lobos "How will the Wolf Survive?", συνδυάζει τον ήχο του παλιομοδίτικου rock'n'roll ήχο με την tex-mex. Και πώς αλλιώς, αφού στο ακορντεόν συνοδεύει ο θρύλος του είδους, Flaco Jimenez; Latinos Unidos, που λένε.

6. Decemberists - The mariner's revenge song  
Επειδή και η εκδίκηση μέσα στη ζωή είναι, εφαρμόστε την παραίνεση των Decemberists: Find him, bind him, tie him to a pole and break his fingers to splinters. Το ακορντεόν κρίνεται απαραίτητο, ειδικά στο σπάσιμο των δαχτύλων.

7. Pogues - Hell's ditch  
Οδηγός οικειοποίησης του ακορντεόν από τους Κέλτες - Ιρλανδούς και Σκοτσέζους. Ακούστε τους Pogues και θα καταλάβετε. Τα κομμάτια τους αποκτούν μια traditional διάσταση παρότι η παρουσία του Shawn McGowan σε άλλα παραπέμπει. Τώρα, πώς ένα τραγούδι που ξεκινάει με το στίχο "Life's a bitch, then you die", εξελίσσεται σε τέτοιο γλέντι... μόνο ο παραγωγός του ομώνυμου άλμπουμ γνωρίζει - αλλά μπαίνω στον πειρασμό να το αποδώσω στον Strummer που τους βοηθούσε εκείνη την περίοδο.

8. Les Negresses Vertes - La valse  
Μ' αυτό το μελαγχολικό βαλσάκι άρχιζε ο πρώτος δίσκος των Negresses Vertes, εισαγωγή που κάθε άλλο παρά σε προϊδέαζε για την τρέλα, το κέφι και τη μείξη της μουσικής της Μεσογείου με την jazz, το punk και τη rock. Να πώς το ακορντεόν μπορεί να ξεφύγει από τους γλυκερά μελό γαλλικούς δρόμους, και συγχρόνως να ηχεί πιο παλιομοδίτικο και παραδοσιακό από ποτέ.

9. Astor Piazzola - Libertango  
Αλλά δεν γίνεται να μιλήσει κανείς για ακορντεόν και να ξεχάσει το μπαντονεόν, το μικρό ξαδερφάκι του που λατρεύουν στην Αργεντινή και την Ουρουγάη. Ο άνθρωπος που μας απάλλαξε από την ιδέα ότι το ταγκό είναι ένας χορός που χόρευαν οι γονείς, κάτι βαρετό και αργό, μας δίδαξε το πάθος της milonga όπως αποδίδεται απ' αυτή η μικρή παραλλαγή της κονσερτίνας.

10. Young Rascals - How can I be sure?  
Μια γλυκύτατη μελωδία που σακάτεψε για δεκαετίες ο ακατονόμαστος David Cassidy. Κι όμως, η αυθεντική εκτέλεση των αμερικανών blue-eyed soul, Young Rascals, είναι πολύ πιο "γαλλική" από τις πιο γαλλικές bal-musettes.

11. 17 Hippies - Mad bad Cat  
Άντε να σου κλέψω κι ένα τραγούδι που δεν χρησιμοποίησες. Οι 17 Hippies στο πιο rock/pop κομμάτι τους, ξεφεύγουν από τους άκρως παραδοσιακούς δρόμους που χρησιμοποιούν συνήθως και φτιάχνουν μια σύνθεση με στοιχεία από βερολινέζικο καμπαρέ, στα καθ' υμάς.

11 επιλογές του Μπάμπη Αργυρίου

1. Mecano - Untitled  
Ωραίοι οι στίχοι, η φωνή, η μουσική, αλλά πολύ ωραίο και το ακορντεόν του Polak που κάνει επίθεση πάνω στο δίλεπτο και επιβάλλει τον τάνγκο ρυθμό του. Τα 22 δευτερόλεπτα της παρεμβολής του δεν ξεχνιούνται ποτέ. Προσοχή, στην ούγια να γράφει 1980 γιατί οι ίδιοι κυκλοφόρησαν το 2007 και μια στρογγυλεμένη εκτέλεση που δεν συγκρίνεται με την πρώτη.

2. Yann Tiersen - Les jours tristes  
Για το πόσο δύσκολο είναι να μην καταλήξεις πικρόχολος και σαλεμένος, τραγουδάει ο Neil Hannon πάνω στα βακ βακ του ορντεόν, αλλά εγώ είμαι ήδη αλλού` έχω ξαναγίνει δέκα χρονών και μαγεύομαι από τα κόλπα των σχοινοβατών και των θηριοδαμαστών.

3. Triffids - The clown prince  
Τι τραγουδάρα έγραψε ο μακαρίτης για τον πιο λυπημένο και καλόκαρδο κλόουν! Που όμως δεν έχει θέση ανάμεσα στα είκοσι καλύτερά του. Τι τραγουδάρες έγραψε ο μακαρίτης! Γίνεται ακόμα καλύτερο αν βάλεις τον ίδιο στη θέση του κλόουν, που προκαλεί στις γυναίκες κάψα και οδυρμό. Millions of dollars for the prince of Perth...

4. Detektivbyran - Om du moter varg  
Απ' τα πιο χαρούμενα instrumental που έχω ακούσει, με ακορντεόν ή άνευ. Το διέλυσαν νωρίς οι τρεις θαυμαστές του Tiersen απ' τη Σουηδία, πρόλαβαν όμως να φτιάξουν μουσική με γιορτινή ατμόσφαιρα που σε ωθεί να χορέψεις μεθυσμένος από το νέκταρ της. Δεν πιστεύω να απουσιάζει απ' τα dj set σου...

5. Sixteen Horsepower - American wheeze  
Εδουάρδος Ευγένιος Δαβίδ: Έχει την άνεση να γράφει στίχους και μοναδική μουσική, έχει σαγηνευτική φωνή, έμαθε να παίζει κιθάρα, μπάντζο, μπαντονεόν, lap steel... Απορείς που δεν ξεχνά να ευχαριστήσει το δημιουργό του;

6. Marc Almond - Mother fist  
Αυνανοτράγουδο με τίτλο δανεισμένο απ' τον Καπότε. Ο Martin McCarrick που παίζει το ακορντεόν είναι αδερφός της Gini Ball, η οποία αποκατέστησε τον έτερο Soft Cell γενόμενη σύζυγός του.

7. Tiger Lilies - Bully boys  
Όποιο τραγούδι τους και να ακούσεις, έχει ακορντεόν, αφού είναι ένα από τα τρία βασικά όργανά τους. Άκου το "Bully boys" που έχει και εισαγωγικό ταξίμι. Αυτό το στυλ δεν το λέγαμε κάποτε cowpunk;

8. Arcade Fire - Neighborhood #2 (Laika)  
Ρυθμός για καλό κοπάνημα, ακορντεονορίφ, πολλές αλλαγές, κατακλυσμός ήχων, τραγουδιστές που ταλαιπωρούν τις φωνητικές χορδές τους... Αφού είναι γνωστή η συνταγή της επιτυχίας, γιατί δεν την χρησιμοποιούν όλοι;

9. Rene Aubry - Grande-gueule  
Το παίζει ο ίδιος και το χρησιμοποιεί για να χρωματίζει τα κομμάτια του, ακόμα και όταν πρόκειται για κομμάτια σαν αυτό που Mertenίζει και Nymanίζει. Ωραίος ο Ρεναίος.

10. Band of Holy Joy - When stars come out to play  
Για όσους έβρισκαν τους Pogues πολύ πανηγυρτζήδες, μια εναλλακτική λύση στα 80ς ήταν αυτοί οι τύποι με μπροστάρη τον Johny Brown. Shane MacGowan, πάντα δεύτερος θα έρχεσαι, λυπάμαι.

11. Nina Nastasia - On Teasing  
Στο ακορντεόν ανήκει ένα μέρος της γοητείας του "On teasing", που ανασύρω από το συρτάρι των αγαπημένων μου τραγουδιών. Το σημείο που ο Joshua Carlebach απαντά με τα πλήκτρα στο γελάκι της Νίνας, είναι μοναδικό. Χα-χα-χα...