Krautrock - Σπουδαία τα ...λάχανα

«Οι kraut επιρροές είναι εμφανείς», «αρχετυπικά kraut ηχοτοπία», «έχει κάτι από kraut ρυθμούς», «κρατήστε από αυτούς τις kraut εμμονές». Μη μου πείτε ότι δεν έχετε διαβάσει συχνά τέτοιες εκφράσεις στον σημερινό μουσικό τύπο. Για όποιον είχε έστω και μία αμφιβολία ότι το kraut είναι ένας ζωντανός ήχος των καιρών μας και όχι ένα γραφικό απομεινάρι του παρελθόντος… Γιατί πολλά από τα φρέσκα ονόματα της αιχμής του σύγχρονου νεωτερισμού του χρωστάνε πολλά (τι χρωστάνε, έτοιμο είναι το ...σπίτι να βγει σε πλειστηριασμό!). Έτσι όμως δεν προχωρούσε ανέκαθεν η τέχνη; Με χρέη και δανεικά αγύριστα;

Τι είναι/ήταν όμως τούτο το kraut(rock); Και ένα ακόμη πιο ουσιαστικό ερώτημα: γιατί απέκτησε αυτά τα τόσο ιδιαίτερα και συγκεκριμένα τοπικά (Π.Ο.Π.!) γνωρίσματα ώστε να χρειαστεί να του δοθεί ένα δικό του αποκλειστικό όνομα; Και δεν αρκούσε ας πούμε ο χαρακτηρισμός «γερμανικό progressive». Γιατί υπήρξε και αυτό. Αλλά όχι μόνο αυτό…

Αν πιάσουμε το θέμα ετυμολογικά δεν θα βγάλουμε και πολύ άκρη. Βασικά αγγλικός δάκτυλος κρύβεται πίσω από την ονοματοδοσία (γεια σου John Peel!) ο οποίος λέει εμπνεύστηκε από τον τίτλο ενός κομματιού των Amon Düül («Mama Düül und ihre Sauerkrautband spielt auf»), όπου Sauerkraut εν τω μεταξύ είναι εκείνο το ξινό λάχανο που τρώτε μαζί με τα λουκάνικα στις μπυραρίες, krauts επίσης αποκαλούσαν κοροϊδευτικά οι Άγγλοι τους Γερμανούς στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Διαλέγετε και παίρνετε. Στα ίδια τα kraut συγκροτήματα δεν πολυάρεσε ο όρος, διαβάζω π.χ. σε μια συνέντευξη των Faust στο Wire: «όταν οι Άγγλοι άρχισαν να μιλάνε για krautrock, νομίζαμε ότι μας κοροϊδεύουν» (αντί να είναι κι ευχαριστημένοι που δεν τους κοτσάρανε κανένα όνομα τύπου …wurst-rock ή κάτι τέτοιο). Όπως και να ‘χει, δεν είναι διόλου αμελητέος ο ρόλος το οποίον έπαιξαν οι Άγγλοι, από τον Peel και τον Julian Cope (με το παθιασμένα μονομερές βιβλίο του) έως και αναρίθμητους άλλους μουσικούς οι οποίοι ακολούθησαν αυτούς τους δρόμους, στην εξάπλωση του ήχου αυτού πέρα από τα σύνορα των γερμανόφωνων περιοχών της Ευρώπης. Εκεί όπου το kraut ήταν και εν πολλοίς παρέμεινε στο περιθώριο. Ουδείς προφήτης στον τόπο του δεν λένε;

Τη μήτρα από την οποία ξεπήδησε το kraut θα την αναζητήσουμε στα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Τόσο μουσικά όσο και πολιτικά. Και ας το πούμε ξεκάθαρα εξαρχής, χωρίς ταμπού και μετέπειτα «απολιτίκ» ερμηνείες: χωρίς την αναρχία, την αριστερά και εν προκειμένω την εξωκοινοβουλευτική (την περίφημη APO) δεν νοείται το kraut. Εκεί, μέσα στον αναβρασμό γεννήθηκε, στις φοιτητικές εξεγέρσεις οι οποίες σημάδεψαν καιρούς όπου η νεολαία μπορούσε να ονειρεύεται να αλλάξει τον κόσμο μέσα από ένα παγκόσμιο βλέμμα (κρατήστε το αυτό). Μια νεολαία η οποία παθιαζόταν για γεγονότα τα οποία συνέβαιναν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την πάρτη (και την μελλοντική ...σύνταξη του καθενός). Στο Βιετνάμ, στην Παλαιστίνη, στην Κούβα, στην Περσία. Για την (Δυτική τότε) Γερμανία κομβικό σημείο ασυνέχειας και ριζοσπαστικοποίησης ήταν η δολοφονία ενός νέου από αστυνομικό το 1967 κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του σάχη της Περσίας στο Βερολίνο. Το καζάνι έφτασε σε σημείο βρασμού με λίαν απρόβλεπτες συνέπειες, σε ελευθεριάζουσες κομμούνες και καταλήψεις και κολεκτίβες η νεολαία πειραματιζόταν με νέες ιδέες και αντιλήψεις, εξερευνώντας τα όρια της συνείδησης, του σεξ, της μουσικής, της πολιτικής. Και της βίας. Ένα μέρος της έφτασε να πάρει τα όπλα και να βγει στο αντάρτικο πόλης (βλέπε RAF/Baader-Meinhof, μέλη της οποία ήταν και στην κομμούνα των Amon Düül). Κάτι το οποίο είχε ως μοιραία παράπλευρη συνέπεια, ακόμη κι όταν χώρισαν οι δρόμοι, οι μουσικοί να αποτελούν μια βολική δεξαμενή συνήθων υπόπτων. Γιατί το κράτος ασφαλώς και δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Με γερμανική μεθοδικότητα και σκληρότητα πέρασε στην αντεπίθεση, η χώρα βίωσε ένα κλίμα μοναδικής αστυνομοκρατικής υστερίας, ένα κλίμα το οποίο περιγράφηκε με εκφράσεις όπως «μολυβένια χρόνια» και αποτυπώθηκε με ανατριχιαστική ενάργεια σε ταινίες του Φασμπίντερ και της Φον Τρότα).

Επανέρχεται όμως το ερώτημα: αυτά συνέβαιναν και αλλού. Τι το ιδιαίτερο συνέβη στη Γερμανία; Η απάντηση βρίσκεται σε ένα άλλο ...ερώτημα: «Τι έκανες στον πόλεμο πατέρα;». Στα τέλη των 60s ενηλικιώνεται η πρώτη γενιά η οποία δεν γνώρισε πόλεμο ούτε στην κούνια της, μια γενιά καλομαθημένη από τα προϊόντα και τα επιτεύγματα του γερμανικού οικονομικού θαύματος, του Wirtschaftswunder. Δουλειά, αποταμίευση, σπιτάκι με κήπο και BMW και διακοπές στον Νότο, η γενιά των πατεράδων είχε ξεχάσει, ή καλύτερα δεν ήθελε να θυμάται. Ποιος Αδόλφος; Ποιο Άουσβιτς; Το βάρος της ενοχής και της παθητικής στάσης των γονιών ανέλαβε να σηκώσει η νεότερη, αμέτοχη γενιά (έστω και μέσα από τις εγγενείς της αντιφάσεις, τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα Κόλα που έλεγε και ο Γκοντάρ).

Από την άλλη μεριά, στην πλευρά της «λήθης» και της καταστολής, ήταν το γερμανικό κράτος. Η περιβόητη μεταπολεμική «αποναζιστοποίηση», αφού έπιασε πρώτα κάποια μεγάλα ψάρια, στη συνέχεια μετατράπηκε σε πραγματικό πλυντήριο αποενοχοποίησης, παραδίδοντας άσπιλους στην κοινωνία και στον κρατικό μηχανισμό πρώην ναζί, δικαστικούς, υπάλληλους, δημοσιογράφους, ευυπόληπτους πολίτες. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο αυτών κόσμων θα είναι σφοδρή.

Κατ’ αναλογία σφοδρή θα είναι και η μουσική αντίθεση. Γιατί η νέα έκφραση, το νέο περιεχόμενο απαιτούσε και μία νέα φόρμα! Και αυτή δεν μπορούσε να είναι η παραδοσιακή. Ούτε αυτής της γερμανικής πατρίδας (απαπα, έχετε ακούσει την αποθέωση του κακόγουστου κιτς που λέγεται γερμανική ποπ;) ούτε και εκείνη της νέας αμερικάνικης κυριαρχίας. Επιδίωξη της γενιάς του kraut δεν ήταν να φτιάξει έναν άλλο γερμανικό ήχο (λάθος κ. Cope), αλλά το αντίθετο, αναζητούσε έναν άλλο ήχο υπερεθνικό, χωρίς σύνορα, ο οποίος να αγκαλιάζει τη Γη ολάκερη, έως και να υπερβαίνει και τα όρια της, φτάνοντας και στο διάστημα ακόμη (το οποίο, μην ξεχνάμε, τότε ήταν ένας παρθένος ακόμη ρομαντικός προορισμός ενός χειροπιαστού μέλλοντος). Έναν ήχο με λίγα λόγια «κοσμικό». Kosmische musik.

Έτσι το παγκόσμιο βλέμμα των μουσικών απλώθηκε παντού, ανακαλύπτοντας νέες μουσικές τοπογραφίες: από την εξωτική Ανατολή και τις Ινδίες, όπου ήδη είχαν ανοίξει τους δρόμους οι Beatles και τα διάφορα magic bus, έως την ακόμη αποικιοκρατούμενη μαμά Αφρική και τις «πρωτόγονες» πολυρρυθμίες της. Από την δυτική κουλτούρα θα κρατήσουν εκείνες τις πτυχές οι οποίες σίγουρα δεν μπορούσαν να θεωρηθούν κατεστημένες, την ψυχεδέλεια για παράδειγμα (ειδικά την Φλοϋδική), το νέο σκληρό ροκ αλλά και την τζαζ στις ελεύθερες ...μη-γαλανομάτικες εκδοχές της (της εκφυλισμένης –entartete– μουσικής των ανθρώπων από τη ζούγκλα κατά τον Γκαίμπελς!). Μέσα σε όλα αυτά, η νέα ηλεκτρονική τεχνολογία άρχισε να γίνεται προσιτή και έξω από τα ακαδημαϊκά πλαίσια, ανοίγοντας έτσι κι άλλους νέους και αφάνταστους ηχητικούς ορίζοντες και δυνατότητες, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι οι περισσότεροι μουσικοί του kraut ήταν σπουδαγμένα παιδιά, ήξεραν από γερμανικό ρομαντισμό και Μπετόβεν, αλλά και από ακραίο μοντερνισμό και Stockhausen (ο Holger Czukay π.χ. υπήρξε μαθητής του).

Και κάπως έτσι λοιπόν ...γενηθήτω kraut.

Το όλο πράγμα βέβαια δεν κράτησε πολύ. Ακόμη και το απονενοημένο διάβημα της RAF τελείωσε αυτοκτονικά (με ή χωρίς εισαγωγικά) στις φυλακές του Στάμχαιμ, η πολιτική ουτοπία χάθηκε στον οικονομικό «ρεαλισμό» της κρίσης, στη μουσική η έμπνευση σαν να στέρεψε, το δε σωτήριον έτος 1977 ενέσκηψε σαν σίφουνας και το πνεύμα του punk με την αντι-χίππυ και no future μηδενιστική του διάθεση, και το πράγμα πήρε άλλο δρόμο, αυτόν που όλοι ξέρουμε νομίζω. Η «εκδίκηση» όμως θα έρθει ετεροχρονισμένα, με τον σπόρο του kraut να ξαναφυτρώνει σε μια εντελώς άλλη εποχή και σε ένα εντελώς άλλο περιβάλλον. Για μία ακόμη φορά, η Ιστορία δείχνει το ειρωνικό και απρόβλεπτο της πρόσωπο...

Ακολουθεί μια (μη-αξιολογική) σειρά από δίσκους οι οποίοι πιστεύω ότι στέκουν ακόμη ως αντιπροσωπευτικοί του πνεύματος της εποχής εκείνης, αναδεικνύοντας το σε όλο του το πλατύ εύρος. Και πάει και λίγο παραπέρα, άλλωστε τα όρια των ειδών ποτέ δεν ήταν σαφή. Έτσι κι αλλιώς κάτω από την ταμπέλα kraut ...συνωστίζονται και σχήματα με εντελώς διαφορετική (έως και ασύμβατη κάποιες φορές) αισθητική και κοσμοθεωρία (ενώ ασφαλώς δεν είναι κάθε γερμανικό γκρουπ της εποχής kraut!). Δίσκοι από εταιρείες θρυλικές όπως η Brain, η Sky, η Kuckuck, η Ohr (το αυτί!), η Pilz (Pilz (το μανιτάρι - υποθέτω όχι από αυτά που βρίσκει κανείς στο ...supermarket). Δίσκοι αγαπημένοι και σημαντικοί, γνωστοί και λιγότερο γνωστοί. Εννοείται ασφαλώς ότι με αυτούς δεν εξαντλείται το θέμα. Αποτελούν απλά και μόνο μια πυξίδα, μια πρώτη ίσως αφορμή για αναζήτηση (μόλις ένα κλικ μακριά στις προνομιούχες μέρες μας).

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την περιήγηση στο περιβόλι των τρελών με τα ...λάχανα.

1. Can - Ege Bamyasi (1972)
Με τις ...μπάμιες ίσως θα έπρεπε να πω. Γιατί το συμπαθές τούτο λαχανικό φιγουράρει και στον τίτλο και στην κονσέρβα του εξώφυλλου αυτού. Οι Can λοιπόν... (κονσέρβα δηλαδή, στον δίσκο βρίσκουμε και το θρυλικό «Vitamin C», τη βιταμίνη ακριβώς την οποία στερούνται οι τρεφόμενοι με κονσέρβες!). Οι οποίοι κατάφεραν, χωνεύοντας και ανακατεύοντας ήχους από την jazz, τη funk, τις μουσικές του κόσμου, την ψυχεδέλεια, την ηλεκτρονική, με αχαλίνωτη πειραματική διάθεση και ακαδημαϊκή κατάρτιση, να αποτελέσουν ένα είδος μόνοι τους (καλά για kraut δεν μας μιλάς τόση ώρα;). Θα μπορούσα να διαλέξω κάμποσα άλλα LP τους για εκπροσώπηση σε αυτή τη λίστα, διαλέγω αυτό, με το οποίο πλησίασαν τόσο κοντά στην ποπ, με τους δικούς τους όρους όμως. Και είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και μετά από τόσα χρόνια, το ερώτημα «μετά τους Can τι;» έχει βάση...

2. Kraftwerk - Autobahn (1974)
Wir fahren, fahren, fahren auf der Autobahn (και όχι …«Φαν, φαν, φαν» που διαβάζω συχνά), βγήκαμε στον αυτοκινητόδρομο και το «πατάμε»: εδώ υπάρχει υποχρεωτικό …κατώτερο όριο ταχύτητας και αέναη κίνηση, μηχανική ροή, ο ήχος του αέρα από το μισάνοιχτο τζάμι, τα αυτοκίνητα στο αντίθετο ρεύμα που φτάνουν το φαινόμενο Doppler στα άκρα, το τοπίο εναλλάσσεται μονότονα και επαναληπτικά, στον ορίζοντα ξεκόβονται καπνίζοντα φουγάρα γιγάντιων βιομηχανιών και καμπαναριά εκκλησιών, εδώ στο Ρουρ αλλάζεις πόλη χωρίς να το καταλάβεις. «Γκρίζα ταινία, λευκές λωρίδες, πράσινο πλαίσιο». Η τετράδα από το Düsseldorf ρίχνει εδώ τα μπετά στα θεμέλια της σύγχρονης electropop. Αργότερα θα (πανω)σηκώσει και κανά δυο ορόφους ακόμη...

3. Neu! - Νeu! (1972)
Κατά βάση αυτούς εννοούν οι μουσικογραφιάδες όταν μιλάνε για «kraut επιρροές». Neu, νέο, είχαν και το όνομα, είχαν και τη χάρη για να φτιάξουν έναν νέο ήχο, έναν νέο ρυθμό ουσιαστικά. Ο δίσκος ξεκινά και η υψηλής ιπποδύναμης μηχανή στην καρδιά παίρνει μπρος, motor και musik έσονται εις σάρκαν μία και εγένετο motorik (κατά τη διάσημη ρήση του Eno, τρεις ήταν οι σημαντικοί ρυθμοί στα 70s: το afrobeat του Fela Kuti, το funk του James Brown και το motorik των Neu!) Η αυστηρή συμμετρία, η τεχνοκρατική πειθαρχία και η εμμονική επαναληπτικότητα μιας γραμμής παραγωγής μετατρέπεται σε μουσική. Μουσική η οποία δεν προέβλεψε απλά το μέλλον, το διαμόρφωσε...

4. Hoelderlin - Hölderlins Traum (1972)
Ένα σχήμα με μουσικούς οι οποίοι …απέδρασαν από την αυλή του «Μοβ Βασιλιά», μαζί και μια νεράιδα με φωνή στο μεταίχμιο παιδικότητας και θηλυκότητας, υιοθετεί το όνομα του μεγάλου ρομαντικού ποιητή του 19ου αιώνα, οπλίζεται με mellotron, φλάουτα, βιολιά, κιθάρες και φτιάχνει έναν από τους ομορφότερους και πιο ονειρικούς δίσκους της δεκαετίας του ’70. Και έναν από τους πιο αγαπημένους μου.

5. Tangerine Dream - Phaedra (1974)
Υπάρχει μουσική στο διάστημα; Στον διαστρικό χώρο; Όχι, εκεί επικρατεί η σχεδόν απόλυτη σιωπή, όπως σωστά το συνέλαβε και το απεικόνισε ο μεγάλος Stanley (θυμάστε την «Οδύσσεια του διαστήματος»;). Αν όμως υπήρχε ένας τέτοιος, ίσως να μην ήταν άλλος από εκείνο των Tangerine Dream. Οριακός δίσκος για το σχήμα, τους βρίσκει πάνω στη μετάβαση σε πιο ηλεκτρονικές ατραπούς, όπου με τα νέα ηλεκτρονικά όργανα (moog, mellotron, synthesizer) στήνουν αφαιρετικά φουτουριστικά ηχοτοπία. Μουσική για τα παιδιά που κοιτάζουν τα άστρα... Ένας δίσκος ο οποίος θα κάνει μάλιστα και επιτυχία στα τσαρτς (κάτι που και με τα τότε δεδομένα μοιάζει απίστευτο), βοηθώντας συνάμα τη νεαρή ακόμη Virgin να πατήσει σε πιο στέρεα πόδια.

6. Out Of Focus - Out of Focus (1971)
Από κομμάτι των Blue Cheer πήρε το όνομα του αυτό το σχήμα από το υπερ-συντηρητικό Μόναχο της ακόμα πιο υπερ-συντηρητικής Βαυαρίας. Δεν ξέρω αν έχουμε να κάνουμε με άλλη μία εφαρμογή του νόμου δράσης-αντίδρασης, πάντως οι Out of Focus τρεις δίσκους έβγαλαν και οι τρεις στέκουν σαν λαμπρά δείγματα μιας μουσικής στην οποία συνυφαίνονταν αριστοτεχνικά rock, blues, folk and jazz. Και με διόλου συγκαλυμμένες οξείες πολιτικές αιχμές μάλιστα.

7. Amon Düül II - Yeti (1970)
Και αυτό το εμβληματικό για το είδος σχήμα στο Μόναχο είχε τη βάση του, από την ομώνυμη κομμούνα ξεπήδησε. Το ΙΙ στο όνομα υποδηλώνει τη διάσπαση η οποία συνέβη όταν ετέθη το ...προαιώνιο για το χώρο ζήτημα «βγάζεις δίσκο σε εμπορική εταιρεία ή όχι;». Οι εν λόγω προφανώς ακολούθησαν τον καταφατικό δρόμο, έναν δρόμο μακρύ ο οποίος φτάνει έως και το σήμερα. Μουσική έντονα αυτοσχεδιαστική, άναρχα ελεύθερη, γραμμένη υπό την επήρεια πολλών παραισθησιογόνων σε φρικαρισμένα τζαμαρίσματα («ο καθένας από μας έπαιζε υπό την επήρεια άλλου ναρκωτικού»). Κι αν κάποιες φορές μοιάζει κουραστικά χαοτική, αν αφεθείς ανοιχτός μπορεί να σε παρασύρει σε ταξίδια μέχρι το Νεπάλ και τα Ιμαλάια.

8. Faust - So far (1972)
Όπως ο ήρωας του Γκαίτε έγινε διαβόητος, η φήμη του ξεπέρασε τα γερμανικά σύνορα και έγινε μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, κάτι τέτοιο κατάφεραν με έναν δικό τους τρόπο και οι Faust, ειδικά με τους τέσσερις δίσκους που έβγαλαν την εποχή της ακμής τους. Από την αγροτική γερμανική επαρχία όπου ήταν η βάση τους τότε, έπιασαν το νήμα από τον κιθαριστικό μινιμαλισμό των Velvet Underground και έφτασαν (αν δεν ξεπέρασαν κιόλας) τα όρια του πειραματισμού και της «κακοφωνίας», πάντα μέσα από μια εμμονή σε ακαταπόνητα επαναλαμβανόμενα μοτίβα και ρυθμικές αλληλουχίες. Επηρέασαν κόσμο και κοσμάκη μετά από αυτούς.

9. Cluster - Zuckerzeit (1974)
Το όνομα Πλανκ έχει κάτι το ...επαναστατικά συμβολικό για τον 20 αιώνα, αν θυμηθούμε τον Max ο οποίος θεμελίωσε την κβαντική θεωρία και άλλαξε την άποψή μας για τον κόσμο, αλλά και τον Conny, τον περίφημου μηχανικού ήχου ο οποίος έβαλε το χεράκι τους σε πολλούς καθοριστικούς δίσκους. Όπως σε αυτόν εδώ. Μαζί με τους Dieter Moebius and Hans-Joachim Roedelius (ως Cluster πλέον, παλαιότερα Kluster) έσπειρε ένα σωρό ιδέες οι οποίες θα φυτρώσουν αργότερα σε χωράφια τόσο διαφορετικά όσο η ambient και το new-wave. Και όχι μόνο...

10. Popol Vuh - Nosferatu (1978)
Συνάντηση ιδιόρρυθμων μορφών είναι αυτός ο δίσκος. Από την μία ο μεγαλο-μανής, -σχήμων, -πράγμων σκηνοθέτης Werner Herzog. Από την άλλη η μορφή του Florian Fricke, ενός πρωτοπόρου χρήστη του moog ο οποίος στη συνέχεια γοητεύτηκε και κυριολεκτικά χάθηκε μέσα στις τελετουργικές μουσικές αρχαίων χαμένων πολιτισμών (Popol Vuh είναι π.χ. το ιερό βιβλίο των Μάγια). Κιθάρες, τάμπλας, σιτάρ, ...κριθάρ (sic!) και ηλεκτρονικά μαραφέτια συμπλέκονται σε μια μουσική γαλήνια, όλο νύχτα, υπεράνω χρόνου, με την πνοή των αιώνων μέσα της...

11. Harmonia - Musik von Harmonia (1974)
Ο Eno σε μια στιγμή …τσακίρ υπερβολής, τους είχε αποκαλέσει «την πιο σημαντική ροκ μπάντα του κόσμου». Θα μπορούσε να έχει μία βάση αν αναλογιστεί κανείς και την προσθετική αξία των δύο συνιστωσών του σχήματος: Neu και Cluster μαζί, σε ένα μοναδικό είδος kraut supergroup. 1+1 δεν κάνουν πάντοτε δύο, μερικές φορές βγαίνει και κάτι παραπάνω…

12. Between - And The Waters Opened (1973)
Ο Carl Orff (ναι, αυτός με τα Κάρμινα Μπουράνα) θα μπορούσε ποτέ να συναντήσει την ινδική μουσική, την τζαζ και την ψυχεδέλεια; Και όμως ναι. Και αναρωτιέμαι τι θα είπε όταν άκουσε τούτο το έργο του σχήματος γύρω από τον μουσικό και θεωρητικό Peter Michael Hamel, στο οποίο αποτυπώνεται ένα γοητευτικό υβρίδιο όλων των παραπάνω αναφορών. Γιατί σίγουρα πρέπει να το άκουσε, ο σπουδαίος Γερμανός συνθέτης πέθανε πλήρης ημερών το 1982...

13. Brainticket - Psychonaut (1972)
Βέλγος ήταν ο δημιουργικός νους των Brainticket, στην Ελβετία ήταν η βάση τους για καιρό, και πολυεθνικών καταγωγών τα εναλλασσόμενα μέλη τους, αλλά στη μουσική δεν έχουν σημασία τι λεν τα διαβατήρια, η μουσική τους ανήκει ξεκάθαρα στην kraut σφαίρα επιρροής. Στον δημιουργικό νου ίσως θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε και τις ...παραισθησιογόνες ουσίες, στον πρώτο τους δίσκο οι επιδράσεις και τα μηνύματα ήταν τόσο εμφανή ώστε ο δίσκος να καταλήξει απαγορευμένος σε κάμποσες χώρες. Εδώ τα πράγματα είναι σαφώς πιο συμμαζεμένα, τηρουμένων των αναλογιών βέβαια, και η ξέσαλη φαντασία χαλιναγωγείται δομώντας μια σειρά από σπουδαία τραγούδια. Δίσκος ο οποίος ακούγεται ακόμη χωρίς να χρειάζεται κανένα προϊόν ...αντιγήρανσης.

14. Guru Guru - Guru Guru (1973)
Συγκρότημα με γερή τζαζ βάση και προϋπηρεσία, με ανοιχτά όμως αυτιά και προς την κατεύθυνση της ψυχεδέλειας αλλά και του ροκ όπως το διαμόρφωσε ο Jimi Hendrix. Γκουρού εις το τετράγωνο, ουσιαστικά και ενεργά πολιτικοί (έπαιζαν π.χ. συχνά σε εκδηλώσεις υποστήριξης φυλακισμένων) κατάφεραν να αντέξουν και στο χρόνο χτίζοντας μια εργογραφία η οποία ξεπερνά τους 40 δίσκους. Δικαίως είναι από τα πιο χαρακτηριστικά ονόματα του krautrock. Μαντέψτε δε και πιο ελληνικό σχήμα τους αποτίνει φόρο τιμής και μόνο με το όνομά του. Ελάτε, εύκολο είναι...

15. Deuter - D (1971)
Πολύ πριν η έννοια του διαλογισμού (του meditation ντε) γίνει μόδα για καμένους από την υπερεργασία δυτικούς μάνατζερ και πολύ πριν ο όρος new age γίνει συνώνυμος με έναν ανάλατο ανιαρό πολτό από έθνικ συνθ κελαηδίσματα, τούτος ο ανήσυχος μουσικός στον παρθενικό του δίσκο κατάφερε να συνδυάσει ανάλογες πρώτες ύλες για να φτιάξει έναν πραγματικά μαγικό δίσκο (και μάλιστα με ένα σπάνιο για το είδος χιούμορ: «Krishna Eating Fish And Chips»!). Έναν δίσκο στον οποίο μπορεί να χαθείς ακόμη κι αν είσαι ο πιο στυγνός καρτεσιανός ορθολογιστής. Ένα αποτέλεσμα το οποίο ακόμη και ο ίδιος δεν κατάφερε να επαναλάβει στην μετέπειτα αχανή και χαμένη σε μυστικιστικά ινδικά μονοπάτια δισκογραφία του.

16. La Düsseldorf - La Düsseldorf (1976)
Αγνοήστε τη θετική (αλλά και αρνητική) μυθοποίηση του Βερολίνου, οι πραγματικές μητροπόλεις της τέχνης στη γερμανική επικράτεια ήταν ανέκαθεν αλλού. Μία από αυτές, ίσως η κυριότερη, βρίσκεται εδώ, στη συμβολή των ποταμών Ρήνου και Duessel. Μια πόλη η οποία έπαιξε κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός σωρού καλλιτεχνικών και μουσικών ρευμάτων, σε αυτό τον δίσκο βρίσκει την τιμητική της θέση και πρωταγωνιστεί στο όνομα, στο εξώφυλλο αλλά και στο περιεχόμενο. Το σχήμα είναι ουσιαστικά συνέχεια των Neu!, με την ...λεβεντογέννα μάνα Dinger να καμαρώνει τα δύο της παιδιά, τον Klaus και τον Thomas να συνεργάζονται και να φέρνουν τον μηχανικό ήχο των Neu! πιο κοντά όσο ποτέ μέχρι τότε στην εμπορική επιτυχία.

17. Annexus Quam - Beziehungen (1972)
Από τα πιο sui generis συγκροτήματα του είδους το οποίο αν και δεν άφησε πίσω του μεγάλο έργο, θα ήταν παράλειψη να μην το συμπεριλάβουμε. Μόνο και μόνο για την τόλμη με την οποία εισχώρησε σε δυσπρόσιτα μουσικά εδάφη, όπως αυτά της free αυτοσχεδιαστικής jazz και του fusion (πριν τούτο γίνει κοινός τόπος επίδειξης τεχνικής). Σύντηξη, συνάντηση, συνουσία, μια μουσική η οποία δεν μπορεί εύκολα να περιγραφεί. Ακούστε οπωσδήποτε το «Dreh dich nicht um».

18. Floh de Cologne - Geyer-Symphonie (1974)
Ο ...ψύλλος από την Κολωνία δε μασάει τα λόγια του, μιλάει για εκμετάλλευση και εξαθλίωση της εργατιάς, για πάλη των τάξεων, για σοσιαλισμό και δεν διστάζει να τα βάλει με το γερμανικό κατεστημένο, οικονομικό, πολιτικό και δημοσιογραφικό (αυτά βλέπετε ανέκαθεν μαζί πήγαιναν). Με όλη τη «Συμφωνία των γυπών» δηλαδή. Στα όπλα του συγκαταλέγονται και οι αιχμηροί στίχοι και η θεατρική αλά-καμπαρέ ροκ απόδοση τους. Απαπα, στρατευμένη τέχνη, λαϊκισμός, σοβιετική agit-prop, κακά πράγματα...

19. Novalis - Sommerabend (1976)
Άλλος ένας «καταραμένος» ποιητής του γερμανικού ρομαντισμού, ο οποίος πέθανε στα 29 του από τη νόσο των ...ποιητών της παλιάς εποχής, τη φυματίωση, εμπνέει με το όνομά του ένα μουσικό σχήμα σχεδόν δυο αιώνες μετά το θάνατο του. Πιο κοντά στο κλασικό επικο-λυρικό progressive οι Novalis, σε τούτο τον πανέμορφο δίσκο δίνουν μελωδικά φτερά σε ένα από τα πιο μελαγχολικά ποιήματά του, το υπέροχο «Wunderschätze».

20. Wolfgang Riechmann - Wunderbar (1978)
Παρθενικός και κύκνειο άσμα ταυτόχρονα τούτος ο δίσκος, τον οποίο ο δημιουργός δεν πρόλαβε καν να τον δει να κυκλοφορεί, τον είχαν «φάει» νωρίτερα στο Düsseldorf στα δυο στενά, μπαμπέσικα δύο μεθυσμένοι. To ομώνυμο κομμάτι είναι πραγματικά …wunderbarrr, ακριβώς πάνω στη μετάβαση της ηλεκτρονικής μουσικής από τους Pink Floyd και το kraut προς το new wave…

21. Rufus Zuphall - Weiß der Teufel (1970)
Δίσκος πραγματικά μέσα στην εποχή του. Κάποιοι τους χαρακτήρισαν Γερμανούς Jethro Tull, οι Rufus Zuphall είχαν όμως πολύ περισσότερα να προσφέρουν από μια απλή μίμηση. Για του λόγου του αληθές, ακούστε το ομώνυμο περιπετειώδες 17-λεπτο έπος με την ενσωματωμένη αναδόμηση του κλασικού «Summertime». Σε μια απροσδόκητη σύνδεση την οποία έφερε πρόσφατα στο φως ο δισκορύχης Φώντας Τρούσας, το συγκρότημα είχε γνωριμία με τον Νίκο Παπάζογλου, την εποχή που εκείνος τριγύριζε ακόμη στα εξωτερικά.

22. Bröselmaschine - Bröselmaschine (1971)
Το όνομα τους προήλθε από μια συσκευή η οποία θρυμματίζει εχμμ κάνναβη, σε μια κομμούνα δημιουργήθηκαν και αυτοί, στο βιομηχανικό άχρωμο Duisburg, παρολ’ αυτά η όλο εικόνες, φευγάτη folk μουσική τους ταξίδευε σε έναν άλλο κόσμο, φαντασιακό, εξώκοσμο και παραμυθένιο.

23. Gila - Gila/Free Electric Sound) (1971)
Από τους σπουδαίους και αδικημένους από τη μνήμη δίσκους της εποχής ήταν και ο πρώτος του βραχύβιου σχήματος των Gila, κεντρική φιγούρα του οποίου ήταν ο κιθαρίστας Conny Veit (μετέπειτα Popol Vuh). Space σκοτεινή ατμόσφαιρα, σκιαχτικές κιθάρες, τελετουργικά τύμπανα και συγγενικά πειραματικά γονίδια με τους πρώιμους Floyd συνθέτουν ένα πραγματικό ψυχεδελικό ψυχόδραμα (από αυτά που σήμερα τα λέμε psych).

24. Ash Ra Tempel - Schwingungen (1972)
Ήταν οι καιροί που οι διάφορες ψυχοτρόπες ουσίες είχαν εισέλθει καθοριστικά στη διαδικασία της σύνθεσης. Η μουσική των Ash Ra Tempel είναι ίσως από τα πιο τριπαρισμένα (ενίοτε και ...φριπαρισμένα αλλά και φρικαρισμένα) δείγματα εκείνης της αναζήτησης για μια διευρυμένη, πιο ευαίσθητη συνείδηση (οι ίδιοι θα συνεργαστούν αργότερα και με τον γκουρού Timothy Leary). Όλα τούτα στα πλαίσια μιας έμμεσης κριτικής στον σύγχρονο αποξενωτικό τρόπο ζωής. Schwingungen, δονήσεις δηλαδή, οι οποίες φιλοδοξούν να σε φέρουν πιο κοντά στην κοσμική ενότητα και μέσω της αγάπης να αποκαταστήσουν την χαμένη αρμονία. Ladies and gentlemen we are floating in space…

25. Günter Schickert - Samtvogel (1974)
Κοιτάζοντας ξανά το κείμενο αυτό, διαπιστώνω ότι πολλές φορές προτιμώ να χρησιμοποιώ σκέτο τον προσδιορισμό «kraut» παρά το «krautrock». Ίσως γιατί για μερικούς δίσκους, όπως και τούτον εδώ, ο όρος rock να φαντάζει ακατάλληλος έως και άτοπος. Δίσκος χειροποίητης αισθητικής, γραμμένος με την μία σε μια νύχτα, με ερασιτεχνικά μέσα, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για ότι αποκαλείται πειραματική μουσική αν είχε γίνει πιο γνωστός τότε... Το παλεύει πάντως μέχρι τις μέρες μας.

26. Agitation Free - Malesch (1972)
Ένα πραγματικά καλειδοσκοπικό αραβούργημα είναι ο πρώτος αυτός των Agitation Free, αραβούργημα και με την κυριολεκτική έννοια, καθώς η πρωτογενής έμπνευση προήλθε από τα ταξίδια του συγκροτήματος στην Αίγυπτο αλλά και στην ...εξωτική Ελλάδα σε αναζήτηση νέων και ανοίκειων ήχων. Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά και των δικών μας Πελόμα Μποκιού στα credits του δίσκου.

27. Sand - Golem (1974)
Στα σκοτεινά και παράξενα παραμύθια της Σαξονίας και των δασών της αλλά και στην καίρια βοήθεια του Klaus Schultze στα κουμπιά και τις ...κοσμικές παρεμβάσεις βασίστηκαν οι Sand για να φτιάξουν αυτόν τον πραγματικά ποιητικά κεντημένο δίσκο. Εδώ μέσα συναντάμε και την πρώτη εκτέλεση του «May rain» το οποίο αργότερα γνωρίσαμε και αγαπήσαμε από τους Current 93.

28. Emtidi - Saat (1972)
Φρέσκο το χώμα, βροχή έχει πέσει, τα φύλλα ξερά, οι ηλιαχτίδες παιχνιδίζουν ανάμεσα στα κλαδιά, μια ελαφριά ψύχρα σε ανατριχιάζει... Τέτοιες εικόνες μου φέρνουν στο νου οι διάφανες, λιτά λυρικές και λεπταίσθητες μελωδίες των Emtidi, ενός βραχύβιου ντουέτου ενός Γερμανού και μιας Καναδέζας με ντελικάτη φωνή, το οποίο αξιώθηκε να κυκλοφορήσει μόλις δύο δίσκους.

29. Drosselbart - Drosselbart (1971)
Σε αντίθεση με την πλειονότητα των μουσικών του είδους, οι Drosselbart, οι οποίοι πήραν το όνομά τους από ήρωα παραμυθιού, δεν διακρίνονταν για τις παικτικές τους περγαμηνές, πλην της σπουδαγμένης τραγουδίστριας τους. Την τεχνική επάρκεια που τους έλειπε αναπλήρωνε όμως μια εξαιρετική μελωδική φλέβα.

30. Kalacakra - Crawling to Lhasa (1972)
Για την Λάσα (του Θιβέτ!) ξεκίνησαν οι Kalacakra (αναφορά σε ταντρική θεότητα), νοερά υποθέτω και μουσικά, εκείνες γαρ οι κατευθύνσεις τραβούσαν πολλούς εκείνη την εποχή. Δεν ξέρω αν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους, στη μουσική πάντως δεν πήγαν πουθενά πέρα από τούτο τον δίσκο, ο οποίος όμως ακόμη στέκει, όχι μόνο χάρις στην ταξιδιάρικη ψυχεδελική μουσική αλλά και στο ιδιότυπο του χιούμορ.