Το σκοτεινό μας απωθημένο που έγινε ανάγκη

Αν ήσουν αστροναύτης που ’χες φύγει για αποστολή το ’19, σου χάλασαν οι επικοινωνίες και μπόρεσες ίσα να επιστρέψεις πίσω στην Γη για τις γιορτές, δικαιολογείσαι να μην γνωρίζεις. Η περίπτωσή σου βέβαια αποκλείεται να ’ναι σε όσους διαβάσουν το παρόν κείμενο, αναφέρεσαι εδώ ωστόσο για δύο τουλάχιστον λόγους: πρώτον επειδή θα δυσκολευτείς να συνειδητοποιήσεις το τι έχει εντωμεταξύ συμβεί στον πλανήτη και κυρίως το πώς (πάθαμε ακριβώς το ίδιο) και δεύτερον επειδή οι περισσότερες απ’ τις πολλές ερωτήσεις σου θα μείνουν μετέωρα αναπάντητες (όπως κι οι δικές μας).

Εμείς οι υπόλοιποι, καθότι έμπειροι πια, καταναλώνοντας ελάχιστη φαιά ουσία καταλάβαμε αμέσως γιατί το περιοδικό Time βγήκε την 14η του Δεκέμβρη με εξώφυλλο ένα παχύ κόκκινο χι να διαγράφει το 2020. Μπορεί δε κάποιος από μας, κυρία, κυρία!, να συμπάθησε και το τιτάνιο έργο της Stephanie Zacharek που ανέλαβε να βγάλει εις πέρας το κεντρικό θέμα του τεύχους, αν κι ομολογώ πως την διάβασα πηδώντας παραγράφους - μου συμβαίνει πού και πού με ανοικονόμητους ντόπιους γραφιάδες ενώ με τους του εξωτερικού λόγω της πιθανής άλλης κουλτούρας σκέψης κι ερεθισμάτων γενικά δείχνω λίγο πιο υπομονετικός.

Προσωπικά πάντως επικρότησα συγκριτικά το σχέδιο του Adrian Tomine για τον The New Yorker, συμπιέζει αξιοθαύμαστα τη λεπτομέρεια των νέων δεδομένων περί τρόπου ζωής που μας κατέλαβαν εξαπίνης το 2020 (για να μείνουν και μετέπειτα). Κι ακόμα αντιτίθεμαι με την επιλογή των ιθυνόντων του YouTube να ακυρώσουν το καθιερωμένο βίντεο με την ετήσια ανασκόπηση του σάιτ διότι «…το 2020 υπήρξε διαφορετικό. Και δεν το νιώθουμε σωστό να συνεχίσουμε σαν να μην ήταν». Ακριβώς σε τέτοιες δίνες, όταν τείνει δηλαδή να επικρατήσει το παράλογο κι ακατανόητο, το να προσπαθείς να κάνεις ό,τι έκανες αποτελεί την πρώτιστη διαμαρτυρία σου, το κατάδικό σου, ξεχωριστό όχι! Βρε πού τον έχω βάλει, πού τον έχω… Α, να τον κι αρκετά ταλαιπωρημένος «Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος», φάρμακο για την ανθρώπινη αλαζονεία με την υπογραφή του Albert Camus. Δεν θα το κρύψω, έτσι κάπως μου ’ρθε κι η ξαφνική ιδέα να (ξανα)περπατήσω τις επί έτη κι έτη συνήθειές μου των ημερών.

Το ζήσαμε ή δεν το ζήσαμε τελικά το 2020;

Ήταν το πιο ευφάνταστα υπέροχο δίσεκτο έτος για τον Δρακουμέλ (αναλογίες τυχαίες, τα γέλια απαγορεύονται και τιμωρούνται), το χειρότερο για τους κάθε λογής αστρολόγους που το ’χαν προβλέψει με άνθη, γάμους κι ευτυχίες και, ναι, το ζήσαμε μέρα τη μέρα το ρημάδι απ’ την αρχή ως το τέλος του. Το προς ώρας τέλος, με αεροπλάνα και φορτηγά ψυγεία να μεταφέρουν εμβόλια ανά την υφήλιο.

Χάρη στην έγκαιρη μετάφραση του Σπύρου Σταβέρη –τη δημοσίευσε στο προσωπικό του μπλογκ τον περασμένο Μάρτιο– σε άκρως επίκαιρο άρθρο του Raoul Vaneigem, αναμεταδίδουμε το «Έξω το φέρετρο, μέσα η τηλεόραση, το παράθυρο ανοιχτό σε έναν κλειστό κόσμο!». Διαφορετικές απ’ αυτές τις μόλις 13 λέξεις που να περιγράφουν τόσο δηλητηριωδώς κυνικά τις θεαματικές έννοιες πανδημίας και καραντίνας, δεν νομίζω να βρεθούν. Επιπρόσθετα, έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί και το πόσο εξ αρχής προφητικό στάθηκε το γραμμένο πριν δεκαετίες κείμενο του Jean Baudrillard «Προφύλαξη και Μολυσματικότητα» (περιέχεται στο βιβλίο «Η Διαφάνεια του Κακού» για όσους το ψάξουν).

Λόγω του κορονοϊού το λοιπόν η περσινή χρονιά καταγράφηκε παγκόσμια ως τεράστια συμφορά. Η διαπίστωση δεν αφορά τους πάντες, υπήρξαν εν μέσω της κατάστασης κι οι αδρά κερδισμένοι. Εντούτοις πραγματιστικά, και με την αυτή αφορμή, ο μονίμως κάτω από βιοποριστικό προβληματισμό εργαζόμενος χαρακτήρισε το ’20 κι αλλιώς, σαν βαριά τιμωρία ιδεών κι οραμάτων. Για όσους πορεύονται ιδεολογικά, ονειρευόμενοι απλά έναν καλύτερο κόσμο, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο, και με κείνη την προσδοκία που ’ναι διαρκής και δεν σταματά ποτέ της, δίνοντας, και συχνά κερδίζοντας τους καθημερινούς τους αγώνες, η παραδοχή της οικτρής ήττας μπρος στα μεγαθήρια της συντήρησης, της κερδοσκοπίας, της αστυνομοκρατίας και της νουθεσίας για το καλό της κοινότητας θέτει την ίδια την ύπαρξη τους σε αμφιβολία. Τι έγινε πάλι; Νέα κρίση; Μα προ ολίγου βγήκαμε, ξανά κρίση; Δυστυχώς, λόγω ανωτέρας βίας. Και, προϊόντος του χρόνου και των επιδημιολογικών στοιχείων, λόγω ανωτάτης, φτύσε τον κόρφο σου…

Ο φόβος ήταν, είναι και θα είναι το βασικότερο εργαλείο χειραγώγησης. Η παραπληροφόρηση το ακριβώς δεύτερο. Ο συνδυασμός των δύο, βλέπε σώματα ασφαλείας και μ.μ.ε. σε εντεταλμένη υπηρεσία, διανθισμένος με στατιστικά μοντέλα, διαγράμματα, καμπύλες, επιστημονικό κύρος κ.λπ. αποδίδει την απαραίτητη νομιμοποίηση αφού στη χώρα έχουμε δημοκρατικό πολίτευμα και δεν γίνεται τούτοι οι άψογοι σχεδιασμοί που είδαμε και τυφλωθήκαμε να ’ναι προχειροδουλειές κι υπαγορεύσεις. 113 νομοσχέδια σε ένα έτος, αφαιρέστε και τις περιόδους που ήταν κλειστή η βουλή, κι όποιος κατάλαβε…

Καθώς φαίνεται, είναι αναπόφευκτο η αστική ζωή να αλλάξει τον 21ο αιώνα. Ο συνήθης ύποπτος Paul Virilio το έθεσε ήδη καταλυτικά από το ’05 «Κλειστόπολις ή Κοσμόπολις; Κοινωνία του εγκλεισμού όπως κάποτε, ή κοινωνία ελέγχου;» [αντιγράφω από «Το Προπατορικό Ατύχημα», σελίδα 83]. Η επόμενη μέρα θα έρθει (πάντοτε έρχεται) και τότε ποιος θα έχει καταφέρει να ελέγξει ποιον; Το σήμερα προϊδεάζει για την έκβαση, γι’ αυτό δώστε βάση στα ακόλουθα:

Το «δια ζώσης» γενικώς κι η αξία του ασπασμού και της ανοιχτής αγκαλιάς ξεχνιούνται μέχρι νεωτέρας. Θα βγαίνουν ανάλογα με την εκφραστική ανάγκη σε εξιστορήσεις για το παρελθόν και σε μύθους για τον παλιό ελεύθερο κόσμο. Από πέρυσι προκρίνονται συγκεκριμένες συμπεριφορές εκεί που κάποιες παλιές αποκλείονται και λογίζονται επικίνδυνες. Το μέλλον θα στηριχθεί στο παρόν το οποίο ήδη παρουσιάζεται ως κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κι ενώ αφήνεται να εννοηθεί πως αυτή θα ’ναι προσωρινή έρχονται παρατάσεις επί παρατάσεων, δίχως προσδιορισμένο τέλος. Η διαδρομή του καθένα μας έγινε μόνον προς κι από τη δουλειά, με χαρτιά κυκλοφορίας, μπλόκα, ελέγχους, πρόστιμα κ.ο.κ. Ο υπολογιστής μεταμορφώθηκε στο πολυεργαλείο για τις λοιπές δραστηριότητες, όλες από το σπίτι φυσικά. Στραβώνεις; Δεν μπήκες δα και φυλακή, για το δικό σου σπίτι μιλάμε. Αυτό είναι το κακό, ότι μιλάμε για το δικό μου σπίτι του οποίου αλλάζει το νόημα, λίγο λίγο και σιγά σιγά για να μην αντιδράσω και το γκρεμίσω μόνος μου.

Συνεχίζουμε:

Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο που το κράτος ως φορέας να έχει καταφέρει να μαζέψει τόσο λεπτομερή στοιχεία και πληροφορίες για τόσους πολλούς πολίτες του σε χρονικό διάστημα μόλις μερικών μηνών. Στοιχεία που δεν πιστεύω πως οι συλλέκτες θα πατήσουν δυο κουμπιά και θα τα σβήσουν άμα την 5ετία (οι ιστορικές μελέτες των πανδημιών κάπου κει εκτιμούν τον προσδοκώμενο χρόνο για την λήξη του θέματος, αλλά πώς να εκστομίσει κανείς από τώρα το νούμερο;).

Σκέφτεσαι κάτι που να πήγε καλά το 2020; Τη μουσική, στα θετικά κάθε χρόνου ακόμη και του τρισανώμαλου που πέρασε, κι αν σκεφτούμε πως το ’20 άνοιξε ταυτόχρονα και νέα δεκαετία, η αρχή ήταν ανέλπιστα περιεκτική. Ο Ata Ebtekar κατέθεσε το πρώτο πολύ μεγάλο άλμπουμ των twenties, κοφτά και με πολλές προτροπές για το άκουσμά του.

Γενικό τοπ-11 δίσκων: 1. SOTE – “Moscels” 2. TALES OF MURDER AND DUST – “Fragile Absolutes” 3. WESERBERGLAND – “Am Ende Der Welt” 4. LAUGHING EARS – “Metamorphosis (形变)” 5. DRUMMING GP, JOANA GAMA & LUÍS FERNANDES – “Textures & Lines” 6. ROLL THE DICE & VARIOUS ARTISTS – “Assimilarity” 7. MOLERO – “Ficciones Del Trópico” 8. POOL OF LIGHT (光淵) – “Green (绿)” 9. MOEROR – “The Ghosts Of Amour Propre” 10. ROLY PORTER – “Kistvaen” 11. TIMOTHY GARRETT – “Always Remembering But Trying To Forget”

Εγχώριο τοπ-11 δίσκων: 1. MOEROR – “The Ghosts Of Amour Propre” 2. M L PH B – “T3” 3. FATHER BREATH – “Almanak” 4. SLIME GOLEM – “The Short But Touching Tale Of Slime Golem” 5. ARIES – “Because Of My Fears” 6. ΣΤΡΥΧΝΟ – «Στρύχνο» 7. AUBERG1NE – “//folder/games” 8. THANECO – “Cerulean Voyager” 9. BILL ANAGNOS – “The Sizzler” 10. HEKÀTĒ – «Μέρες Οργής» 11. AITHALE – “I’m The Tree”

Ακούσαμε παχυλές εξαγγελίες το προηγούμενο διάστημα που ξεκινούσαν ως θέσεις-αναλύσεις των λοιμωξιολόγων και κατέληγαν σε κάθετες κοινωνικές παρεμβάσεις. Και δείξτε μου εσείς έναν που δεν μπερδεύτηκε για το πού άρχιζε η αλήθεια και πού τελείωνε το ψέμα. Οι τραγικές ιστορίες όμως δεν κρύβουν ποτέ ψέμα. Ασχέτως αν το περίφημο εμβόλιο μετατραπεί σε υγειονομικό διαβατήριο που θα ξεχωρίζει και θα αποκλείει τους δυνητικούς μεταδότες της μόλυνσης από τους θεσμικά υγιείς, ο 45χρονος αυτιστικός που βρέθηκε σε εμβρυακή στάση, εμπύρετος, λερωμένος, πεινασμένος, αφυδατωμένος κι ένα στάδιο πριν τη διασωλήνωση, αγκαλιά με την υπέργηρη νεκρή του μητέρα (κι οι δύο θετικοί στον ιό, με συστάσεις να μείνουν στο σπίτι) απ’ την αστυνομία που έσπασε την πόρτα για να μπει στο σπίτι του, σε γειτονιά της Καβάλας, κατέστη για μένα η κορύφωση αυτού που περιγράφεται κομψά ως ανώνυμο δράμα κι αφορά τους ανθρώπους που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα.

Δεν ξέρω αν σας έχει συμβεί, υποθέτω πως θα σας έχει όπως έχει και σε μένα, να πλησιάζετε ακούσια κάποιον άγνωστο στον δρόμο ή μέσα σε αστικό λεωφορείο και να τον βλέπετε πλέον να συγκρατεί την αναπνοή του. Τούτο, καθώς κι ένα ανατριχιαστικό δημοσίευμα (θυμάμαι ότι το υπέγραφε ιατροδικαστής) που αφορούσε τη διαχείριση νεκρών της Covid-19, μου έχουν χαρακτεί με πυρωμένο σίδερο στο μυαλό. Πώς θα βγουν, το αγνοώ. Μα διαισθάνομαι πως θα χρειαστεί σύντομα, ίσως κι από αύριο το πρωί, να ανοίξουμε ικανό ελεύθερο χώρο στο κεφάλι μας για τα μελλούμενα. Αν κάτι έμεινε σταθερό κι αμετάβλητο μέσα σε ό,τι ζήσαμε το ’20 είναι η αμείλικτη ταχύτητα των πραγμάτων. Όλων όμως, καλών και κακών…