Mother Knows Best

Απ' όλες τις μέρες που είναι αφιερωμένες σε κάτι - ιδέα, άνθρωπο, γεγονός, η ημέρα της μητέρας θεωρείται συνήθως η μόνη αναμφισβήτητη αξία. Στην πραγματικότητα, συνοδεύεται κι αυτή από αντιρρήσεις και ιστορικές αντεγκλήσεις. Άλλοι διατείνονται ότι έχει αλλάξει το νόημά της, αφού στις απαρχές του εορτασμού της, στις ΗΠΑ τουλάχιστον, είχε ξεκινήσει ως φόρος τιμής στις μητέρες που θρηνούσαν τα θύματα των πολέμων. Άλλοι απαντούν ότι η ουσία της δεν είναι ένα εγκώμιο στις συντηρητικές αξίες με τις οποίες έχει ταυτιστεί η μέρα, προτείνοντας μια Radical Mother's Day. Και φυσικά, οι ανθοπώλες και οι ζαχαροπλάστες πανηγυρίζουν τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου στον δυτικό κόσμο - ή την 21η Μαρτίου στον αραβικό κόσμο, τη 12η Αυγούστου στην Ταϊλάνδη, ή στις 20 του μηνός Jumada al-thani στο Ιράν.

Αλλά ας μη μπλέξουμε στις κόντρες αυτών που βρίσκουν πίσω απ' όλα τον δάκτυλο του καπιταλισμού, με όσους πιστεύουν ότι λίγη τρυφερότητα κι ένα λουλούδι ποτέ δεν έβλαψαν. Ας σκεφτούμε κάτι πιο ρηξικέλευθο: όλες οι μαμάδες δεν είναι ίδιες. Υπάρχουν καλές και κακές μανούλες, προστατευτικές και ευνουχιστικές, τρυφερές και μέγαιρες - ή έτσι τουλάχιστον μας λένε τα τραγούδια.

1 Mothers Little Helper - Rolling Stones

"Life's just much too hard today, I hear ev'ry mother say
The pursuit of happiness just seems a bore..."

Πριν βουλιάξουν ανεπανόρθωτα στις κοσμικότητες, οι Jagger/Richards πρόλαβαν να μας χαρίσουν μερικές οξυδερκείς βινιέτες για τα τεκταινόμενα της δεκαετίας του '60. Στο εν λόγω άσμα, για παράδειγμα, έθιγαν την ανήκουστη τότε ιδέα ότι η οικογένεια και τα παιδιά δεν είναι ο σίγουρος δρόμος προς την αιώνια ευτυχία. Η γενικευμένη χρήση βαρβιτουρικών που έκαναν οι νοικοκυρές τη δεκαετία του '60, αντικαταστάθηκε με την υπερκατανάλωση χαπιών της ευτυχίας στις μέρες μας, μόνο που τώρα πια ζούμε σ' εποχές ισότητας. Όοοοολοι έχουν τη δυνατότητα να ξεχαστούν μ' ένα Prozac!

2 Mother - John Lennon

"Mother, you had me / But I never had you
I wanted you /But you didn't want me /So I got to tell you / Goodbye".

Η Julia Lennon δεν ένιωθε ικανή να μεγαλώσει μόνη της τον μικρό John, γι' αυτόν τον πάρκαρε στη θεία Mimi. Κάτι που ο Lennon δεν ξεπέρασε ποτέ, αφού η Julia σκοτώθηκε πολύ νωρίς και δεν τους δόθηκε ο χρόνος για τις απαραίτητες εξηγήσεις. Οι κραυγές του Lennon στο τέλος ήταν επηρεασμένες από τη διαβόητη θεραπευτική μέθοδο του δόκτορος Arthur Janov, την επονομαζόμενη Primal Scream. Παρά το ζόρικο θέμα του, το τραγούδι λειτουργεί καθαρτικά - όπως νοείται η κάθαρση στην αρχαία τραγωδία.

3 Mama Said - The Shirelles

"Mama said there'll be days like this, There'll be days like this Mama said".

Διότι κάποιος πρέπει να σε προετοιμάσει ότι θα υπάρχουν κάτι τέτοιες μέρες, που όλα θα είναι χάλια, θα νιώθεις τον κόσμο να γκρεμίζεται και τη γη να ανοίγει κάτω από τα πόδια σου. Καλύτερα να το ξέρεις από πριν, και ο δύσκολος ρόλος πέφτει συνήθως στις μαμάδες. Μόνο ένας μαύρος στιχουργός θα μπορούσε να εκφράσει με τόση μαεστρία την έλευση των blues της καθημερινής ζωής - έστω κι αν το τραγούδι μιλάει φαινομενικά για μια ερωτική απογοήτευση. Παρεμπιπτόντως, σ' αυτό το τραγούδι παραπέμπει ο Van Morrison στο "Day Like This".

4 Tell Mama - Etta James

"Tell Mama all about it / Tell Mama what you need
Tell Mama what you want / And I'll make everything alright".

Στα όρια της φροϋδικής νεύρωσης, η Etta James διαβεβαιώνει τον ερωτοχτυπημένο και κερατωμένο, ότι η μαμά θα τα διορθώσει όλα. Κι εμείς μένουμε με την απορία που μας δημιουργούν πάντοτε τα blues: η εν λόγω μαμά είναι αληθινή μητέρα - ή μια κλασική μαύρη mama γεμάτη κατανόηση, κι έτοιμη να παρηγορήσει με τη ζεστή της αγκαλιά κάθε πικραμένο; Το τραγούδι απαντάται σε όλες τις λίστες με τραγούδια για τη Μέρα της Μητέρας. Λέτε να το παρεξήγησα;

5 Little Green - Joni Mitchell

"Child with a child pretending /Weary of lies you are sending home
So you sign all the papers in the family name
You're sad and you're sorry, but you're not ashamed
Little green, have a happy ending".

Το τραγούδι που έγραψε η Joni το 1971 (και βρίσκεται στο αιθέριο Blue), για το παιδί που αναγκάστηκε να δώσει προς υιοθεσία το 1965. Ή πώς τα παχιά λόγια περί ιερής μητρότητας δεν φτάνουν για να μεγαλώσει μια ανύπαντρη μητέρα το παιδί της. Ακούγεται μαζί με το "Eat for Two" των 10,000 Maniacs, από το οποίο και ο στίχος "Dream child in my head is a nightmare born in a borrowed bed".

6 The Kids - Lou Reed

"They're taking her children away /Because they said she was not a good mother".

Από το Berlin, το concept album με θέμα ένα ζευγάρι ναρκομανών και τις προσπάθειές τους να αυτοκαταστραφούν και να ρημάξει ο ένας τον άλλο. Σαράντα ένα χρόνια αργότερα, τα δέκα αυτά τραγούδια συνεχίζουν να προκαλούν ρίγη - φρίκης και τρόμου για το ρεαλισμό των περιγραφών, θαυμασμού και δέους για το αισθητικό αποτέλεσμα. Πιο ανατριχιαστικό στα δικά μου αυτιά ακούγεται το Kids: τα παιδιά που κλαίνε ζητώντας τη μητέρα τους - πριν ή μετά που τα παίρνει η πρόνοια από την ανίκανη να τα φροντίσει μάνα; Ναι, δεν φτιάχνουν όλες οι μαμάδες κουλουράκια...

7 Little Digger - Liz Phair

"I've done the damage, the damage is done
I pray to God that I'm the damaged one
In all these grown-up complications that you don't understand
I hope you can, someday / I hope you can".

Οι σκέψεις της νεαρής μητέρας που προσπαθεί να μπει στη θέση του παιδιού της, όταν εμφανίζει στο σπίτι έναν άλλον. Οι ενοχές μιας διαζευγμένης ή η άλλη όψη του "Welfare Mothers", από το Rust Never Sleeps.

8 Mother Stands for Comfort - Kate Bush

"Mother stands for comfort / Mother will hide the murderer.
Mother hides the madman /Mother will stay Mum".

Ένα κομμάτι που μοιάζει παράταιρο θεματικά μέσα στην αέρινη και υδάτινη θεματολογία του Hounds of Love. Στο "Mother stands for Comfort", η Bush αμφισβητεί με ειρωνεία την προστασία που προσφέρει η οικογένεια - ή αναφέρεται στις ενοχές που νιώθει κανείς για τα ψέματα με τα οποία φορτώνει την ανεκτική μητέρα του; Ό,τι κι από τα δυο αν ισχύει, ο στίχος "To her the hunted, not the hunter" τσούζει.

9 Mother - Moloko

"Escape to Mongolia or Timbuktu /I know somehow, somewhere
I'll be bumping into you".

Ή πώς δεν γίνεται να ξεφύγεις ποτέ από τη μαμά σου και τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, έστω κι αν έχεις ξοδέψει μια περιουσία στον καναπέ του ψυχαναλυτή.

10 Mother Knows Best - Richard Thompson

"So you think you know how to wipe your own nose /
So you think you know how to button your clothes
You don't know shit / If you hadn't already guessed
You're just a bump on the log of life / 'Cos Mother knows best".

Ο Richard υπαινίσσεται κάτι παραπάνω από το προφανές· η μανούλα στην οποία αναφέρεται, είναι η αξιομίσητη Μάγκι (που μας άφησε σχετικά πρόσφατα αλλά το κακό που έκανε, θα το πληρώνουν ακόμα πολλές γενιές). Το δράμα της οποίας παρακολουθήσαμε, θέλοντας και μη, όταν ο γιος της θεωρούταν αγνοούμενος. Η Σιδηρά Κυρία είχε λυγίσει - ο γιος ολόκληρης βαρόνης είχε χαθεί, όχι το παιδί κανενός ανθρακωρύχου. Η ειρωνεία της υπόθεσης: εμείς προσπαθούσαμε να την ξεχάσουμε, εκείνη έπαθε Αλτσχάιμερ!

11 We're a Happy Family - Ramones

Siting here in Queens Eating refried beans...
Daddy likes men...
Mommy's on pills
Baby's got the chills

Ή να πώς τα παιδιά των μικροαστικών οικογενειών πέφτουν στο punk.

Χίλντα Παπαδημητρίου

1 Mother - Siouxsie and the Banshees

"The word you learn to love, the disapproval that you hate, that's Mother from Mother..." Ήμουν έφηβη όταν είπα όχι για πρώτη φορά στη μαμά μου. Ναι, ένιωσα τύψεις και ενοχές που δεν ενέκρινε τη μεταμεσονύκτια έξοδο. Siouxsie, to the point again! H Siouxsie και η μπάντα της με μια μελωδία παιδικού τραγουδιού μιλάνε για τη μητρική αγάπη. Το τραγούδι περιλαμβάνεται στο δίσκο Join Hands, [1979].

2 Mother Rose - Patti Smith

"Mother rose every little morn', to tend to me, there she stood waiting by the door selflessly.."
Μια mother rose ξυπνά κάθε πρωί, θα ταΐσει τα παιδιά, θα τα χαιρετήσει όπως θα φεύγουν, θα τα ενθαρρύνει, θα τα παρηγορήσει, θα είναι εκεί, πέρα από τον εαυτό της. Από το 2004 και το δίσκο Trampin' μια μελωδία για την αγάπη της μητέρας προς τα παιδιά της.

3 I Think I'm a Mother - PJ Harvey

Και μετά, η σκοτεινή φωνή της PJ Harvey, μητέρα, μπορεί ναι, μπορεί όχι, του συντρόφου (come on boys, grow up and ..leave your mother, μήπως η Polly είχε κατά νου την Ελληνίδα μάνα;;) Από το δίσκο To bring you my love, [1995].

4 My Mother Was a Chinese Trapeze Artist - The Decemberists

"My mother was a Chinese trapeze artist, in pre-war Paris..." Το τραγούδι με τον πιο παράξενο τίτλο της λίστας. Η ιστορία μιας οικογένειας από την οπτική του γιου. Αν έχεις μάνα Κινέζα ακροβάτισσα στο προπολεμικό Παρίσι, αδερφή που τα παρατάει και φεύγει να φτιάξει πανκ συγκρότημα στη Νότια Καρολίνα, γεννιέσαι σε οίκο ανοχής, σε στοιχηματίζουν σε τυχερά παιχνίδια και σε χάνουν, σε βάζουν να σαλπάρεις, λογικό το βρίσκω να θες να καταλήξεις φούρναρης στην επαρχία. Από το 5 songs, [2001].

5 Razzmatazz - Pulp

"The trouble with your brother, he's always sleeping with your mother..." Και να ένα τραγούδι που δεν θα πήγαινε ο νους μας, αλλά η αναφορά στο οιδιπόδειο απλώς δεν περνά απαρατήρητη. Και γίνεται πηγή συμφοράς για το καημένο το κορίτσι, που τι να κάνει, βγαίνει έξω, πίνει, θέλει να τραβήξει λίγο την προσοχή και να, ο ένας μπελάς μετά τον άλλο. Από το His 'n' Hers, [1994].

6 I Know it's Over - The Smiths

"And you even spoke to me, and said: 'If you're so funny, then why are you on your own tonight?'"
Το έριξε το καρφάκι της η γλυκιά μανούλα. Σαν να είσαι δέκα χρονών, να έχεις γδάρει το γόνατό σου, να κλαις και να σε μαλώνει η μάνα σου που δεν πρόσεχες. Εδώ ένας γιος ζητάει παρηγοριά, αφού τελείωσε ο έρωτας κι απόμεινε μονάχος, οπότε πού θα πει τον πόνο του; Από το δίσκο The Queen is dead, [1986].

7 Letter To Mother - Gogol Bordello

"I know she definitely grieves sorely for me, I know she's dirty and angry for me, Welcome back she forgive me so, Motherly, motherly, motherly..."

"Εντάξει, μαμά, ήμουν λίγο παλιόπαιδο, τσακωνόμουν συχνά, ξέρω πως ανησυχούσες που έμπλεκα σε φασαρίες και φοβόσουν μην πάθω κακό...", και να οι στενοχώριες για το παιδί, ο θυμός, αλλά πώς τα καταφέρνει πάντα μα πάντα να συγχωρεί; Οι Gogol Bordello από το Voi-la Intruder του 2004.

8 Mama Call - Manu Chao

"Can't you hear me mama call..." Είναι μακριά η νύχτα, δεν ακούς, βρε μαμά, που σε παίρνω; Τελικά όλοι στη μαμά μας καταφεύγουμε, είτε είναι μαύρα μεσάνυχτα είτε νωρίς το πρωί. Νομίζουμε πως έχει απαντήσεις για όλα ή πάλι ρωτάμε μόνο για αυτά που μπορεί να αντέξει. Από το Clandestino που καθιέρωσε τον Manu Chao, [1998].

9 The Mother we Share - Chvrches

"And the mother we share will never keep your proud head from falling...". Επιτέλους, χαρά και κέφι, άλλη μια μαμά που θα στηρίξει τα βλαστάρια της, που μπορεί να μαλώνουν και να τα ξαναβρίσκουν σε χρόνο dt. Από το δίσκο The bones of what you believe, [2012].

10 I See my Mother - Polica

"Oh, what a web i have woven myself in..." Σκούρα τα βρίσκουν και οι Polica εδώ, νιώθουν παγιδευμένοι στον ιστό που ύφαναν οι ίδιοι και πού θα τρέξουν για παρηγοριά; Μαντέψτε! Από το δίσκο Give you the ghost, [2012].

11 Mother's Journey - Yann Tiersen

Ένας γιος που στήνει έναν ολόκληρο κόσμο προκειμένου να μείνει η μητέρα του στη δική της ουτοπία. Ένα μουσικό θέμα που συνοδεύει το ταξίδι προς την γνώση. Από το soundtrack της ταινίας Goodbye, Lenin του 2003.

Και μετά από τόσα τραγούδια, τι συμπέρασμα βγαίνει; Η μαμά μας είναι λόγος παραμυθίας, ας μας πει και ψέματα και αλήθειες, ας μη μας πει και τίποτα. Η ύπαρξή της είναι ένα βήμα μας στον κόσμο, μια ανάσα να συνεχίσουμε. Όσο πάει.

Ράνια Καταβούτα

Πριν αγοράσετε δώρο για τη μαμά σας, ακούστε αυτό:

Letter to Mother - Compiled by Hilda & Rania by Micloud on Mixcloud