Οι αντι-ήρωες του βρετανικού punk

H εμφάνιση του punk στη Μεγάλη Βρετανία στα τέλη της δεκαετίας του '70 υπήρξε ένα φαινόμενο μουσικό και ευρύτερα πολιτισμικό με αδιαμφισβήτητη επίδραση στη μαζική κουλτούρα της εποχής, στο χαρακτήρα της ποπ μουσικής εν γένει, στο στυλ και τους τρόπους συμπεριφοράς και σε ένα βαθμό, στη στάση μιας μερίδας της νεολαίας απέναντι σε κατεστημένες αντιλήψεις και συντηρητικές πολιτικές απόψεις. Όμως, όπως συμβαίνει με όλα τα σημαντικά καλλιτεχνικά/ πολιτισμικά κινήματα, έτσι και το punk, ακόμη και αν το περιορίσουμε χρονικά στην πρώτη του περίοδο (1977-1984) και χωρικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε καμία περίπτωση δεν επρόκειτο για κάτι μονοδιάστατο.

Έτσι, παρά τις μηδενιστικές αντιλήψεις πολλών punk συγκροτημάτων και καλλιτεχνών και διακηρύξεις περί ολικής εναντίωσης απέναντι σε κάθε εμπορικό-κοινωνικό συμβιβασμό, ο χρόνος έδειξε ότι πολλοί ήταν αυτοί που τελικά "λύγισαν" και ενέδωσαν στις σειρήνες της πολιτιστικής και μουσικής βιομηχανίας, ακόμη και εάν στο ξεκίνημά τους είχαν έναν ξεκάθαρο και ειλικρινές diy χαρακτήρα. Ειδικά όσον αφορά στην αισθητική του punk και κυρίως στο ρουχισμό, παρατηρούμε ότι μέσα στις δεκαετίες ενσωματώθηκε απόλυτα στη mainstream μόδα, φιλτραρισμένη όσο πρέπει για τις ανάγκες της αγοράς. Παρ' όλα αυτά, όσον αφορά στην πολιτική διάσταση του punk, υπήρξαν πλείστα παραδείγματα συγκροτημάτων που εκτός από εμφανώς "στρατευμένα" σε μια πολιτική κατεύθυνση, υπήρξαν και στην πράξη πιστά σε ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής, δημιουργίας και δράσης.

Τα περισσότερα από αυτά ανήκαν στο υποείδος που έχει καταγραφεί ως "anarcho punk" ή αλλιώς (και με μια δόση υπερβολής) "hippy punk". Ήταν συγκροτήματα που επέμειναν σε έναν δύσκολο δρόμο αυτονομίας από μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες και promoters και φυσικά με ένα έντονο πολιτικοποιημένο χαρακτήρα, ο οποίος έπαιρνε διάφορες "αποχρώσεις". Έτσι, κάτω από τη μεγάλη ομπρέλα του "anarcho punk" χωρούν καλλιτέχνες που προωθούσαν τον αναρχισμό ("The Zounds", The Mob"), τον αντιμιλιταρισμό και ιδίως τον αγώνα ενάντια στα πυρηνικά και τον πόλεμο των Φώκλαντς ("Crass"), τη μαχητική οικολογία, το φεμινισμό ("Poison Girls"), τον κοινοβιακό τρόπο ζωής που υπήρξε κληροδότημα των hippies ("Τhe Astronauts"), τα δικαιώματα των ζώων ("Conflict"), τη διάδοση των καταλήψεων, την υπεράσπιση τόσο των εργασιακών δικαιωμάτων όσο και την ανάγκη διαφυγής από την ίδια τη ζούγκλα της μισθωτής εργασίας.

Πολλά από αυτά τα γκρουπ εμπλέκονταν ενεργά σε πολιτικά κινήματα της εποχής, αντιφασιστικούς συντονισμούς (Rock against racism, Anti-Nazi League), την καμπάνια για τον πυρηνικό αφοπλισμό (CND), κινήσεις για την υπεράσπιση της ειρήνης (Peace Pledge Union), την υπεράσπιση των απεργιών των μεταλλωρύχων, αλλά και τις δυναμικές κινητοποιήσεις που λάμβαναν χώρα στο City, το οικονομικό κέντρο του Λονδίνου την περίοδο 1983-84 και έμειναν γνωστές ως "Stop the city".

Αυτή η ανάγκη σύνδεσης με τα πιο μαχητικά στοιχεία της αντικουλτούρας των sixties δεν έγινε δεκτή με ιδιαίτερη ζέση από τους πιο "ορθόδοξους" πάνκηδες που σαφώς ήθελαν ρήξη με οτιδήποτε παρέπεμπε σε παλιό ροκ και δη τους hippies! Φαίνεται, όμως, ότι αυτή η πίστη των anarcho punk συγκροτημάτων στην do it yourself νοοτροπία και στάση ήταν που τελικά τους βοήθησε να απλώσουν ένα μεγάλο δίκτυο τόσο καλλιτεχνών όσο και κοινού, στοιχεία που πολλές φορές έρχονταν κοντά το ένα στο άλλο ή και εναλλάσσονταν στους ρόλους. Η στάση αυτή χαρακτηριζόταν από άρνηση να δώσουν συνεντεύξεις σε μεγάλα εναλλακτικά έντυπα της εποχής ("Melody Maker", "NME" κτλ), διοργάνωση συναυλιών με συμβολικό αντίτιμο ή για κάποιον συναφή σκοπό (π.χ. υποστήριξη καταλήψεων) και χωρίς merchandising, αυτοσχέδια γραφιστικά όσον αφορά στην αισθητική των εξωφύλλων, ενώ βασικό ρόλο στη διάδοση της εν λόγω μουσικής σκηνής έπαιζαν τα πολυάριθμα fanzines ("Acts of Defiance", "Kind Girls", "No New Rituals", "Beatnik", "Enigma", "Noise Annoise" και πολλά πολλά άλλα). Συχνά στα live αυτών των συγκροτημάτων φιλοξενούνταν καλλιτέχνες της avant garde σκηνής ή ποιητές, ξεφεύγοντας πια από τα στενά όρια του punk ιδιώματος.

H σκληρή στάση που κράτησαν οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες απέναντι σε μέσα ενημέρωσης και δισκογραφικές, όσο και οι ευρύτερες πολιτικό-κοινωνικό εξελίξεις (επανεκλογή της M.Thatcher το 1983, αποτυχία μεγάλων απεργιών, καταστολή) οδήγησαν το κίνημα του anarcho punk σε μια πρόωρη, ίσως, "κόπωση" και πολλά από αυτά τα γκρουπ δεν γνώρισαν ποτέ την επιτυχία ή έστω, αναγνώριση που τους άξιζε (πολλοί βέβαια από αυτούς δεν το επεδίωκαν καν). Για μερικούς από αυτούς η αναγνώριση άργησε σχεδόν μια εικοσαετία, όταν με την εμφάνιση του myspace και του youtube απέκτησαν ένα ανέλπιστο ακροατήριο σε διάφορες μεριές του κόσμου, ενώ πολλές από αυτές τις μπάντες έχουν επανενωθεί και ζουν, πια, μια δεύτερη καριέρα. Ειδικά στην Ελλάδα, λόγω και της ύπαρξης της εγχώριας πανκ σκηνής (και δη άναρχο-πανκ, με πολλές βέβαια διαφορές αλλά και ομοιότητες με την αγγλική που δεν μπορούμε να καταγράψουμε εδώ), συγκροτήματα όπως οι προαναφερθέντες Zounds, οι υπέροχοι Astronauts, οι Τhe Mob, οι Ολλανδοί The Ex, οι Cravats που έπαιξαν πέρσι παρέα με ελληνικά συγκροτήματα για τις φυλακές τύπου γ΄ και αρκετά άλλα έχουν κατά καιρούς εμφανισθεί με μεγάλη επιτυχία σε μικρούς συναυλιακούς χώρους και στέκια. Είναι και αυτή μια μικρή, καθυστερημένη έστω δικαίωση για τους μοναχικούς αντί-ήρωες του punk.