Οι αστέρες του ...1920! (κι ένα τραγούδι με ελληνικό ενδιαφέρον)
Ένα άρθρο του Χάρη Συμβουλίδη το οποίο μας μεταφέρει έναν αιώνα πίσω. Και με έναν έμμεσο τρόπο θέτει ένα μέτρο σεμνότητας (έως και ματαιότητας) σε κάθε λόγο περί 'διαχρονικότητας'
Σε κριτικούς και μουσικογραφιάδες, αρέσει ιδιαιτέρως το επίθετο «διαχρονικός». Έχουμε μάλιστα αναγορεύσει τη διαχρονικότητα σε αξία, ίσως σε μια απόπειρα να ευλογήσουμε τα γένια μας, καθώς της αποδίδουμε ...προφητικές ικανότητες. Όμως, ενώ κι εγώ που τα γράφω αυτά πιστεύω ότι η εγκυρότητα ενός κριτικού αποκαλύπτεται σε βάθος (κάποιου) χρόνου –όταν κρίνεται πια και ο ίδιος για τους ενθουσιασμούς και τους κεραυνούς των αξιολογήσεών του– η διαχρονικότητα είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ δύσκολο σπορ· και δεν δικαιώνει απαραίτητα όποιον την επικαλείται.
Φαινομενικά, βέβαια, έχουμε καλούς λόγους για να ποντάρουμε εκεί. Όσοι ειδικά αντικρίζουν τη μουσική από ένα pop/rock μετερίζι, βρίσκουν διαρκώς λόγους από τον τάδε ή τον δείνα σύγχρονο δίσκο για να γυρίσουν στους Beatles, στον Iggy Pop, στους Black Sabbath. Αναντίρρητα, το σηκώνει κάτι τέτοιο η μηρυκαστική μας εποχή· όμως ήδη ξέρουμε ότι τα πράγματα γύρω μας αλλάζουν. Πώς θα αποτιμούν άραγε τα άνωθεν ονόματα οι πιτσιρικάδες του σήμερα που αδιαφορούν για τις κιθάρες, όταν θα γίνουν 40άρηδες και 50άρηδες; Θα μου πεις, εν έτει 2020, δεν έχουμε ακόμα περί πολλού το έργο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ενός συνθέτη που πέθανε πριν από 270 χρόνια; Το έχουμε, πράγματι. Όμως δεν το είχαμε πάντοτε, σε αυτά τα 270 χρόνια: στα τέλη του 18ου αιώνα, ακόμα και τα Κονσέρτα του Βραδεμβούργου αποτιμήθηκαν ως «ξεπερασμένα».
Απαντήσεις, μην περιμένετε από το παρόν άρθρο. Δεν τις έχει, οπότε μένει κι αυτό με τις αναρωτήσεις του. Οι οποίες μεγεθύνονται, αν ρίξουμε μια ματιά στους 10 μεγαλύτερους αστέρες του ...1920, όπως καταγράφηκαν από τους καταλόγους επιτυχιών στις Η.Π.Α. (της μόνης χώρας, τότε, που είχε charts)! Έναν αιώνα μετά, ακόμα και όσοι σκαλίζουμε ενδελεχώς τα μουσικά πράγματα, πόσους άραγε αναγνωρίζουμε;
Paul Whiteman
Για πολλούς υπήρξε ο «Βασιλιάς της Τζαζ» πριν την έλευση του Louis Armstrong, αν και αρεσκόταν να μπλέκει στοιχεία κλασικής μουσικής (βαλσάκια) στις ενορχηστρώσεις και είχε μια προσέγγιση που σήμερα θα τη λέγαμε ποπ, καθώς οι ορχήστρες του στόχευαν συνήθως στη χορευτική διασκέδαση. Αργότερα απαξιώθηκε ως ρηχός, αν και πρόσφατα έχει αρχίσει μια κάποια επανεκτίμησή του.
Ο Paul Whiteman ήταν ο πιο επιτυχημένος μουσικός καλλιτέχνης στις Η.Π.Α. για το 1920, καθώς σημείωσε τρεις νούμερο 1 επιτυχίες με τις πλάκες γραμμοφώνου (78 στροφών) "Whispering", "Wang Wang Blues" και τη διασκευή του στο "The Japanese Sandman" –περισσότερες από κάθε άλλον, για εκείνη τη χρονιά. Συμπληρωματικά, «σκόραρε» κι ένα #5 με το "Anytime, Anyday, Anywhere".
Art Hickman
Αν και δεν έζησε πολύ, ο Καλιφορνέζος Art Hickman σύνδεσε το όνομά του με τις πρώτες πετυχημένες (λευκές) τζαζ μπάντες, στις οποίες συχνά έπαιζε και πιάνο, αλλά και ντραμς.
Άγνωστος σήμερα, πίσω στο 1920 είχε δύο νούμερο 1 επιτυχίες με τα "Hold Me" και "The Love Nest", ενώ έβγαλε και τέσσερα ακόμα singles στις 78 στροφές, τα "Tell Me, Little Gypsy" (Η.Π.Α. #2), "Sweet & Low" (Η.Π.Α. #2), "Peggy" (Η.Π.Α. #2) και "Avalon" (Η.Π.Α. #11).
Ted Lewis & His Orchestra
Κάπου μεταξύ πρώιμης τζαζ, κωμωδίας κι ενός αλαφρού στυλ με ευρωπαϊκές καταβολές, ο Ted Lewis από το Οχάιο συγκαταλέγεται στους διάσημους των μεγάλων ορχηστρών της εποχής· όπου μάλιστα δέσποζε καθώς δεν ήταν μονάχα μουσικός, μα και τραγουδιστής – για πολλούς, μάλιστα, ήταν ο «Mr. Entertainer» των Roaring '20s.
Το 1920, στην αρχή ακόμα της καριέρας του, σκαρφάλωσε στο νούμερο 1 των Η.Π.Α. με το "When My Baby Smiles At Me" και είδε δύο ακόμα singles 78 στροφών να μπαίνουν στο top-10, τα "I'll See You Ιn C-U-B-A" (#4) και "Blues (My Naughty Sweetie Gives Τo Me)" (#5).
Ben Selvin
Παιδί Εβραίων μεταναστών από την αυτοκρατορική Ρωσία, ο Ben Selvin κατέχει το ρεκόρ Γκίνες για τις περισσότερες ηχογραφήσεις στις 78 στροφές, ενώ δούλεψε αργότερα και ως στέλεχος δισκογραφικών εταιρειών. Διακρίθηκε στις μεγάλες λευκές μπάντες της Νέας Υόρκης που φλέρταραν με την τζαζ και πίσω στο 1920 σάρωσε τα αμερικάνικα charts με τη νούμερο 1 επιτυχία "Dardanella".
Μέσα στην ίδια χρονιά έβγαλε και πέντε ακόμα πλάκες γραμμοφώνου, βλέποντάς τις να μπαίνουν στο top-10 της εποχής: "Now & Then" (#9), "My Island Οf Golden Dreams" (#4), "Afghanistan" (#4), "Venetian Moon" (#9), συν τη δική του εκδοχή στο "The Japanese Sandman" (#15).
Al Jolson
Πεθαίνοντας πάνω περίπου στο όριο που ξεκινούσε το rock 'n' roll, ο Λιθουανοεβραίος Al Jolson, άνηκε σε μια περασμένη προ πολλού εποχή. Για τα μέτρα και τα σταθμά της, όμως, υπήρξε ένας τεράστιος σταρ, με αμοιβές που δεν άγγιξε κανείς άλλος, επηρεάζοντας γνωστά σε μας ονόματα σαν τον Bing Crosby ή τον Tony Bennett.
Παρά ταύτα, αν ίσως εξαιρέσουμε τα καλά λόγια που έχει πει ο Rod Stewart, τα πιο οικεία σε μας χρόνια τον θυμούνται είτε ως εγκυκλοπαιδική αναφορά (πρωταγωνιστής στην πρώτη ομιλούσα ταινία του κινηματογράφου), είτε ως παράδειγμα της blackface πρακτικής λευκών Αμερικανών καλλιτεχνών να βάφονται μαύροι – την οποία συζητάμε πλέον στα πλαίσια του θεσμικού ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και τα δύο περιστατικά είναι αλήθεια, αμφότερα όμως αδικούν έναν πολύπλευρο καλλιτέχνη, που κάθε άλλο παρά ρατσιστής ήταν.
Πίσω στο 1920 ο Al Jolson κυκλοφόρησε πέντε πλάκες γραμμοφώνου 78 στροφών, σημειώνοντας πέντε top-5 επιτυχίες. Μεγαλύτερο σουξέ στάθηκε το "Swanee", που τον πήγε στο νούμερο 1 της Αμερικής. Τα υπόλοιπα ήταν το "Tell Me" (#3), το "You Ain't Heard Nothing Yet" (#3), το "Wonderful Kid From Madrid" (#5) και το "Chloe" (#5).
Marion Harris
Η Marion Harris σταδιοδρόμησε μεν στο vaudeville, μάλλον όμως ήταν η πρώτη λευκή ερμηνεύτρια που πήρε στα σοβαρά την τζαζ και τα μπλουζ, προσεγγίζοντάς τα ως κάτι παραπάνω από μια τρέχουσα μόδα.
Ξεχασμένη σήμερα, ήταν ένα από τα πρόσωπα του 1920, καθώς πήγε στο νούμερο 1 της Αμερικής διασκευάζοντας το "St. Louis Blues" του W.C. Handy (1914). Τρία ακόμα singles 78 στροφών την έφεραν στο top-10, τα "Grieving For You" (#7), "Left All Alone Again Blues" (#5) και "Sweet Mama (Papa's Gettin' Mad)" (#4), ενώ υπήρξε μία ακόμα πλάκα γραμμοφώνου με το "Oh! Judge (He Treats Me Mean)", που έμεινε στο #11 των charts.
Mamie Smith
Το όνομά της κατέχει περίοπτη θέση σε κάθε ιστορία της μαύρης μουσικής, αφού το 1920 καταγράφηκε ως η πρώτη Αφροαμερικανίδα που όχι μόνο ηχογράφησε blues, μα τα μετέτρεψε και σε εθνική «τρέλα» χάρη στα 75.000 αντίτυπα τα οποία πούλησε με το "Crazy Blues" – αριθμός, ωστόσο, που δεν στάθηκε αρκετός να τη φέρει στο νούμερο 1, κρατώντας την στο #3 των τότε charts.
Οι φίλοι του είδους, βέβαια, ουδέποτε ενθουσιάστηκαν με όλα αυτά τα αναντίρρητα ιστορικά ρεκόρ, αφού στην πραγματικότητα η Mamie Smith δεν ήταν παρά μια τραγουδίστρια του vaudeville, η οποία απλά έξυσε λίγο την επιφάνεια των blues, συμβάλλοντας στη δημοφιλία τους και στο ενδιαφέρον των δισκογραφικών για τέτοιου τύπου ηχογραφήσεις.
Μέσα στο 1920 επισκέφθηκε τη δισκογραφία με δύο ακόμα singles, το "You Can't Keep A Good Man Down" και το "Fare Thee Honey Blues", σημειώνοντας άλλες δύο top-10 επιτυχίες (#4 και #9, αντίστοιχα).
Nora Beyes
Τραγουδίστρια και ηθοποιός εβραϊκής καταγωγής (μεγαλωμένη στο Ιλινόι), η Nora Beyes θα πέθαινε λίγο αργότερα από καρκίνο, όμως στα 1920 λογιζόταν ανάμεσα στις σταρ του vaudeville, όντας ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα των Roaring '20s.
Το 1920 πρωτοτραγούδησε ένα από τα πιο επιτυχημένα τραγούδια της χρονιάς, το "The Japanese Sandman" (το έχουμε ήδη συναντήσει σε δύο διασκευές, πιο πάνω), ωστόσο η εκδοχή της σκάλωσε στο #7 των charts. Επιπλέον, είχε και το ...ελληνικού ενδιαφέροντος "The Argentines, The Portuguese & The Greeks" (#9), το οποίο καλό θα ήταν ίσως να ακούσουν όσοι αισθάνονται Ελληναράδες, για να δουν πώς αντιμετωπίζονταν οι συμπατριώτες μας που είχαν βρεθεί τότε μετανάστες στην Αμέρικα «παίρνοντάς μας όλες τις δουλειές». Απ' όσο γνωρίζω, είναι το πρώτο τραγούδι στις 78 στροφές που αναφέρεται στους Έλληνες, χωρίς να προέρχεται από τη μεταναστευτική κοινότητα στις Η.Π.Α. (αν ξέρετε κάτι άλλο, παρακαλώ ενημερώστε).
Μέσα στην ίδια χρονιά, η Beyes σημείωσε τέσσερις ακόμα top-10 επιτυχίες με τα "Prohibition Blues" (#7), "Patches: Freckles" (#8), "Why Worry?" (#10), "Broadway Blues" (#10). Ένα ακόμα single 78 στροφών, το "Without You", απέτυχε να μπει στα charts, έκανε όμως αργότερα μια μικρή επιτυχία στη Βραζιλία.
Joseph Smith & His Orchestra
Παιδί μεταναστών από τη Ρωσία και την Αυστροουγγαρία, ο Joseph Smith ήταν κι αυτός από τους λευκούς που ανακατεύτηκαν με τις μεγάλες χορευτικές ορχήστρες στη Νέα Υόρκη των καιρών εκείνων, παίζοντας μια ελαφριά μουσική με στοιχεία τζαζ –ήταν μάλιστα από τους πρωτοπόρους του συγκεκριμένου στυλ.
Το 1920 σημείωσε πέντε top-10 επιτυχίες στις 78 στροφές με τα singles "Alexandria" (#6), "The Love Nest" (#6), "That Naughty Waltz" (#3), "Whose Baby Are You" (#10) και "Yellow Dog Blues" (#4).
Eddie Cantor
Τραγουδιστής, τραγουδοποιός, κωμικός, αλλά και χορευτής, ο λησμονημένος σήμερα Eddie Cantor ήταν ίσως η πιο οικεία ραδιοφωνική φωνή στην Αμερική της εποχής και ζωντανή προσωποποίηση της σόου μπιζ που ανθούσε γύρω από το Broadway.
Η δισκογραφική του παραγωγή μέσα στο 1920 αντικατοπτρίζει κάτι από αυτήν την επιτυχία, καθώς πέντε από τα έξι singles που έβγαλε τότε στις 78 στροφές αναδείχθηκαν σε top-10 επιτυχίες: "You'd Be Surprised" (#3), "Palesteena" (#5), "All The Boys Love Mary" (#9), "Snoops The Lawyer" (#9) και "When It Comes To Lovin' The Girls, I'm Way Ahead Of The Times" (#9). Από την άλλη, κανένα από αυτά δεν πλησίασε το νούμερο 1, κάτι που σημαίνει ότι το 1920 δεν ήταν και η καλύτερη χρονιά για τον Eddie Cantor.
Όσο για το έκτο single, ήταν μια διασκευή στο προαναφερθέν "The Argentines, Τhe Portuguese Αnd Τhe Greeks", η οποία έμεινε εκτός top-10, «σκαλώνοντας» στο #11.