Ο θείος Ρόμπερτ συστήνει…

Πολύ απλά, ακολουθούν έντεκα τραγούδια με λογοτεχνικές αναφορές από τη δισκογραφία των Cure. Ας ξεσκονίσουμε τις βιβλιοθήκες μας και ας ανοίξουμε και κάνα βιβλίο προτού ροβολήσουμε προς την Πλατεία Νερού την Τετάρτη 17 Ιουλίου.

Killing an Arab (7’’ σινγκλ, 1978)
Εν αρχή ην φυσικά το “Killing an Arab”. Πλέον και πέτρες και χαλίκια γνωρίζουν ότι το πρώτο σινγκλ των Cure το μακρινό 1978 περιγράφει το καταλυτικό περιστατικό στον «Ξένο» του Αλμπέρ Καμύ. Ο Μερσώ, ο πρωταγωνιστής, δολοφονεί με τέσσερις πυροβολισμούς έναν Άραβα σε μια παραλία, κυριευμένος απόλυτα από την αφόρητη ζέστη και τον εκτυφλωτικό ήλιο. Τον λόγο ούτε ο ίδιος δεν τον ξέρει. Δυο πράγματα δεν αντέχουμε να δούμε κατάματα: τον ήλιο και τον θάνατο. Ο Μερσώ δεν αποτελεί εξαίρεση. Ελπίζω την Τετάρτη να το παίξουν όπως είναι, χωρίς να πολιτικές ορθότητες τύπου “Killing Another”.

The Lovecats (7’’ σινγκλ, 1983)
Είμαι από τους ανθρώπους που προτιμούν τους σκύλους και θεωρούν τις γάτες γεννήματα του Σατανά. Τούτου λεχθέντος, η χρήση τους ως συμβόλου για τα πιο ευάλωτα και αθώα μέλη μιας κοινωνίας και για τη σκληρότητα που τους επιφυλάσσει η μοίρα στο “The Vivisector” του νομπελίστα Πάτρικ Γουάιτ (αμετάφραστο ως στιγμής στα ελληνικά, από όσο είδα) μου φαίνεται τουλάχιστον παράδοξη. Μάλλον οι Cure διαφωνούν μαζί μου, καθώς το εν λόγω βιβλίο και οι γάτες αποτελούν εδώ το υλικό έμπνευσης για ένα από τα πιο χαριτωμένα κομμάτια που έβγαλε ποτέ η ποπ καρδιά του Robert Smith. Χςςςςςςςς!

How beautiful you are (“Kiss me kiss me kiss me”, 1987)
Και Γάλλους καταραμένους ποιητές έχει διαβάσει ο Robert Smith, και τούτο φαίνεται και εδώ, όπου χρησιμοποιεί ως έμπνευση το ποίημα «Τα μάτια των φτωχών» του Σαρλ Μπωντλαίρ από το 1860. Κοινό μοτίβο η στιγμή που κοιτάς κάποιον άνθρωπο που νόμιζες ότι τον ήξερες καλά – και ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι τελικά δεν τον ξέρεις καθόλου. Όχι ότι έχεις αλλάξει εσύ – απλά ο άλλος δεν ήταν τελικά ποτέ αυτός που νόμιζες. Μπορεί η μουσική να είναι κεφάτη, αλλά η πίκρα της αδυναμίας να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ποτίζει το κομμάτι εξ ολοκλήρου.

Burn (“The Crow Soundtrack”, 1994)
Ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έγραψαν ποτέ οι Cure χρησιμοποιεί αυτούσιο υλικό από το κόμικ “The Crow” του Τζέιμς Ο’ Μπαρ και ντύνει την ανατριχιαστική σκηνή της μεταμόρφωσης του πρωταγωνιστή Brandon στην κινηματογραφική μεταφορά του. Ο Ο’ Μπαρ με τη σειρά του άκουγε μανιωδώς Cure όσο δημιουργούσε το κόμικ και μάλιστα σε μια σελίδα του έχει τους στίχους του “The Hanging Garden”. Μια όσμωση άνευ προηγουμένου μεταξύ κομιξά και μουσικού κι ένα μοναδικής ομορφιάς κομμάτι, που το παίζουν στις συναυλίες τους τα τελευταία χρόνια. Ελπίζω να είμαι τυχερή και να το ακούσω στην Αθήνα.

Charlotte Sometimes (7’’ σινγκλ, 1981)
Η παιδική λογοτεχνία συχνά θεωρείται παιδιάστικη και υποτιμάται παρά το γεγονός ότι στις τάξεις της περιλαμβάνονται μερικά σπουδαιότατα βιβλία. Ένα από αυτά είναι το (επίσης αμετάφραστο στα ελληνικά, από όσο βλέπω) “Charlotte Sometimes” της Πενέλοπι Φάρμερ, που κυκλοφόρησε το 1969. Έχει ως θέμα του ένα κορίτσι που στέλνεται σε οικοτροφείο και ένα πρωί ξυπνάει και έχει τηλεμεταφερθεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη θέση ενός άλλου. Βιβλίο με θέμα την έννοια της ταυτότητας και του εαυτού δύσκολα θα διέφευγε της προσοχής του ανθρώπου που μια ζωή ακροβατεί ανάμεσα στο απόλυτο σκοτάδι και στο έντονο φως.

The Empty World (“The Top”, 1984)
Από ό, τι φαίνεται τελικά, ο Robert Smith είχε πολύ μεγάλο κόλλημα με το προαναφερθέν βιβλίο της Πενέλοπι Φάρμερ. Το B-side του σινγκλ “Charlotte sometimes” ονοματίστηκε “Splintered in Her Head” από μια φράση του βιβλίου, ενώ μια σκηνή της ιστορίας της Σάρλοτ αποτέλεσε το θέμα του “The Empty World”. Για την ακρίβεια, αυτή όπου η Σάρλοτ πολεμά με τα παιδικά στρατιωτάκια στον πόλεμο όπου πέθανε ο Άρθουρ, ο αδελφός της γυναίκας που τη φροντίζει. Λογικά πρόκειται για τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο – θα μπορούσε όμως να είναι ο οποιοσδήποτε πόλεμος, ανεξαρτήτως χρονικών και τοπικών περιορισμών.

Bananafishbones (“The Top”, 1984)
Παλιοί κακοί (πραγματικά πολύ κακοί) ψυχεδελικοί Cure, από την εποχή που τα παραισθησιογόνα μανιτάρια είχαν τη μερίδα του λέοντος στο μενού του Robert Smith. Ευτυχώς δηλαδή που διάβαζε τουλάχιστον και κατιτίς λογοτεχνικό της προκοπής τότε και χρησιμοποιούσε το «Ιδανική μέρα για μπανανόψαρα» του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ ως υλικό έμπνευσης για τη συγγραφή τραγουδιών. Η αγχωτική μουσική του κομματιού μάλλον ήταν αυτή που έπαιζε μέσα στο μυαλό του Σέυμουρ Γκλας – και έθρεφε παράλληλα την τρέλα του την ώρα που προσπαθούσε να δείξει στο παιδάκι το «μπανανόψαρό» του στο νερό, λίγο πριν βουτήξει κι αυτός μέσα σε αυτό.

Bird Mad Girl (“The Top”, 1984)
Για να μην τον αδικώ τον Robert Smith, το μόνο «κατατίς» καλό που διάβαζε την εποχή του “The Top”, δεν ήταν μόνο ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, ήταν και ο Ντύλαν Τόμας και ο «Έρωτας στο άσυλό» του. Το «κορίτσι σαν τρελό πουλί» αγαπάει, καίγεται και καίει τα πάντα στο πέρασμά του, ο πρωταγωνιστής θα ήθελε πολύ να είναι πολική αρκούδα για να μην τον αγγίζει η φωτιά της, αλλά φευ, τον αγγίζει, τον λιώνει και τελικά εκείνος το μόνο που μπορεί είναι να λατρεύει αυτό το κορίτσι όπως ακριβώς είναι: άπιαστο, αιθέριο και ονειρικό.

A Letter to Elise (“Wish”, 1992)
Γιατί μας ενδιαφέρει τόσο να διαβάζουμε την αλληλογραφία σπουδαίων προσωπικοτήτων με τους αγαπημένους τους, πέρα από την εύλογη ανθρώπινη περιέργεια; Φαντάζομαι γιατί μάλλον αρεσκόμαστε να πιστεύουμε ότι, παρά τα καντάρια ταλέντου τους, κατά βάθος είναι σαν κι εμάς: νιώθουν αγάπη, πόνο, ζήλια, πόθο, μοναξιά. Όπως και να έχει, η μεγαλύτερη επιρροή του Robert Smith για το τραγούδι αυτό ήταν τα «Γράμματα στη Φελίτσε», το βιβλίο με τις επιστολές του Φραντς Κάφκα στην αρραβωνιαστικιά του Φελίτσε Μπάουερ. Ποιος άραγε ξέρει τι τραγούδι θα έγραφε ο Smith αν είχαν διασωθεί οι απαντήσεις της Μπάουερ στον Κάφκα;

The Drowning Man (“Faith”, 1982)
Λίγο πριν οι Cure βυθιστούν στην άβυσσο του μνημειώδους “Pornography”, εμπνέονται από τη σειρά βιβλίων φαντασίας του Μέρβυν Πηκ “Gormenghast” και τραγουδούν για την αυτοκτονία-ατύχημα της Φούξια, της ετεροθαλούς αδερφής του πρωταγωνιστή. Για εκείνες τις στιγμές λίγο πριν το απονενοημένο διάβημα, που η ζωή μοιάζει τόσο φρικτή και τόσο υπέροχη ταυτόχρονα. Για το απόλυτο της μοναξιάς και της απελπισίας που μάλλον βιώνει ο εκάστοτε αυτόχειρας. Για όσα σκέφτονται όσοι μένουν πίσω – αν θα μπορούσαν να κάνουν κάτι για να σώσουν αυτόν που έφυγε. Και τη σιωπή και το άρρητο που συνοδεύει κάθε μα κάθε θάνατο.

Adonais (B-side στο σινγκλ “The 13th”, 1996)
Η ομώνυμη ελεγεία που έγραψε το 1821 ο Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ για το θάνατο του Τζων Κητς δίνει το όνομα και το πνεύμα της σε αυτό το κομμάτι και βρίσκεται σε αντίθεση με το αμέσως προαναφερθέν “The Drowning Man”. Εδώ ο Robert Smith βλέπει το θάνατο όχι ως το φρικτό τέλος, αλλά ως τη φυσική κατάληξη κάθε έμβιου όντος και ως την πύλη που κάποτε θα διασχίσουμε όλοι και όλες για να φτάσουμε στην αιωνιότητα, όπου «ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη, λύπη καὶ στεναγμός» και «οὐκ ἔστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος».