Ο Πάκο Ντε Λουσία στη Θεσσαλονίκη

Ο Paco de Lucia ήρθε στην πόλη με το σεξτέτο του, που περιλαμβάνει τον ίδιο στην κιθάρα, τον αδερφό του Pepe στη φωνή και άλλους τέσσερις μουσικούς/ χορευτές, στα πλαίσια μιας προσπάθειας να γνωρίσει το φλαμένκο, την αξία ζωής της πατρίδας του, στον κόσμο.

Είναι δέκα η ώρα το πρωί, χειμώνας προς άνοιξη του 1984, έξω ψιχαλίζει. Ο Πάκο ντε Λουσία, όπως μας συστήθηκε εξαρχής, παρακάμπτοντας τον ελληνοϊσπανό μεταφραστή, μας κοιτάει έναν έναν εξεταστικά. Είναι σοβαρός, ευθυτενής και σίγουρα δεν το χει πάρει πάνω του ότι όσοι είμαστε στη συνέντευξη τύπου στο Μακεδονία Παλλάς πιστεύουμε ότι θα μιλήσουμε με τον κορυφαίο της κλασικής κιθάρας στον κόσμο. Και μάλιστα όταν του κάνουμε σχετική ερώτηση, σα να αμύνεται. Εγώ μας λέει, δεν είμαι κλασικός κιθαρίστας, είμαι φλαμένκο κιθαρίστας. Ντόινκ! Εχμ, θάθελες να μας πεις τι είναι το φλαμένκο, Πάκο;

Kι ο Πάκο ντε Λουσία αρχίζει να εξηγεί στους σαλονικιούς δημοσιογράφους για την Ανδαλουσία, την κουλτούρα της, την ιδιαιτερότητά της ως καθημερινότητα και τη σημασία που έχουν η μουσική κι ο χορός. Μέσα σε λίγα λεπτά ο ισπανός κλασικός κιθαρίστας έχει χαθεί εντελώς από τα μάτια μας. Στη θέση του μιλάει με πύρινη λιτότητα ένας ανδαλουσιανός μύστης.

Το ίδιο βράδυ, το Παλέ ντε Σπορ έγινε Μάλαγα. Μόνο φωτιά δεν βάλανε. Μια δεκαοχτάχρονη δίπλα μου έλεγε στη φίλη της με άγρια χαρά, τώρα θ' αρχίσει η επανάσταση. Χα χα, ε φίλε/η σέρφερ; ναι κι εγώ χαμογέλασα τότε. Αλλά η περιγραφή της ατμόσφαιρας δεν ήταν πολύ μακριά.

Πίσω στην πρωινή συνέντευξη, τσιγκλάμε τον Πάκο, εγώ δηλαδή που τον έχω πάρει αμπάριζα, για τη προπέρσινη συνεργασία του με τον Τζον ΜακΛάφλιν και τον Αλ ντιΜιόλα, εκείνο το κιθαριστικό τρίο που στο Mediterranean Sundance έδεσε φιούζιον λάτιν και φλαμένκο, λάικ νο μαν χαντ νταν μπιφόρ και παιζόταν σ' ολα τα ραδιόφωνα παγκοσμίως, είχαν μάλιστα εμφανιστεί και στην Αθήνα. Για άλλες μουσικές, το ροκ, τη τζαζ, την κλασική. Τον ρωτάω ηλεκτρική κιθάρα θάπαιζες;

Ο Πάκο χαμογελάει αμήχανα, σαν παιδάκι που το έπιασαν στα πράσα. Μας διαβεβαιώνει πως ακούει όλες τις κιθάρες, όλες τις μουσικές, ότι συνεχώς μουσικοί από το χώρο της τζαζ και του ροκ του ανοίγουν τα μάτια. Ότι ο ίδιος θα ήθελε να παίξει πολλά πράγματα και να πειραματιστεί σε πολλές κατευθύνσεις, Ότι αισθάνεται άχρηστος στην ηλεκτρική κιθάρα, ότι δεν την ξέρει καθόλου, αν και είναι πολύ εκφραστικό όργανο. Ότι θα ήθελε να πάνε έλληνες μουσικοί στην πατρίδα του και να δώσουν ανάλογες συναυλίες ελληνικής μουσικής, όπως κάνει αυτός με το φλαμένκο. Ότι η μουσική κι ο χορός είναι ξέδωμα, ναι, αλλά κι έκφραση κι επικοινωνία. Ότι το φλαμένκο είναι ζωντανό, ένας ολόκληρος λαός ζει ακόμα μ' αυτό, ότι αυτός το παίζει στο εδώ και στο τώρα και κάποιοι το θεωρούν βέβηλο, τους φαίνεται ότι το αλλοιώνει και μετά η κουβέντα πάει στους καθαρολόγους κλασικιστές μουσικούς κι εκτελεστές κι ο Πάκο στο τέλος μας λέει ότι, για τον ίδιο, αυτό που λένε και παίζουν όλοι αυτοί είναι μουσική για νεκρούς. Music for the dead, το επαναλαμβάνει και στ' αγγλικά.

Η συνέντευξη τύπου έχει τελειώσει. Καθώς όλοι αποχωρούν πλησιάζω τον Πάκο που κάθεται ακόμα στο τραπέζι με το μικρόφωνο, Θέλω να του πω πόσο εντύπωση μου έκαναν κάποια φιλμάκια του που έδειχνε σποραδικά η ΕΡΤ στα κενά ανάμεσα στις εκπομπές της, πως δεν είχα ξαναδεί τέτοια αφοσίωση σε κάθε νότα, τέτοια δυναμική σε κάθε γύρισμα, τέτοια φαντασία σε κάθε ανάπτυξη των τρίλεπτων ή τετράλεπτων κομματιών που έπαιζε. Ούτε είχα ξαναδεί τέτοια εσωτερική φλόγα να καίει ολόκληρο το πρόσωπο μουσικού, να το κάνει να συσπάται και να παραμορφώνεται από τη θερμοκρασία βρασμού της μουσικής που με ηχείο την κιθάρα έβγαινε εμφανώς από τα σπλάχνα του.

Μόνο που δεν έγινε έτσι. Δεν είπα τίποτα, απλά του πάσαρα ένα λευκό φύλλο απ' το δημοσιογραφικό ντοσιέ μου να μου δώσει ένα αυτόγραφο. Με κοίταξε καλά καλά. Ήμουν 18 χρονών, φαινόμουνα το πολύ 16. Καθώς με ζύγιζε το μάτι του, πρόσεξε τα νύχια στο δεξί μου χέρι. Α, βλέπω είσαι κι εσύ κιθαρίστας, μου είπε στ΄αγγλικά, μ' ένα αυστηρό χαμόγελο περιέργειας, επιδοκιμασίας και αποδοχής, σα να του έλυνα μια απορία ή ίσως σα να του έκανε το όλο πράγμα κλικ.

Καμιά φορά το σκέφτομαι, ακόμα και μόλις τώρα, τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά, που έμαθα ότι πέθανε από καρδιακή ανακοπή, ενώ ήταν σε διακοπές με τη φαμίλια του.

Ναι, Πάκο, είμαι κι εγώ κιθαρίστας. Σαν κι εσένα.

Πάκο ντε Λουσία, ή όπως τον γράφουν οι ληξίαρχοι, Francisco Gustavo Sanchez Gomes. 21 /12/ 1947 - 26 /2/ 2014.