The Ex - Starters Alternators

1. Frenzy 2. Let's Panic Later 3. I.O.U. (Nought) 4. Art Of Losing 5. It's A Sin 6. Two Struck By The Moon 7. Mother 8. Bee Coz 9. Lump Sum Insomnia 10. Wildebeest 11. Nem Ugy Van Most (Ex Records/Touch & Go 1998)

Με αφορμή την παρουσίαση της συλλογής για τα 30 χρόνια των Ολλανδών, ειπώθηκαν τα περισσότερα που αφορούν την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης των Ex, όχι μόνο αν ιδωθεί αυτή υπό το πρίσμα της μουσικής σαν βιομηχανία, αλλά κυρίως ακόμη και σε αυτό το underground, που σε αντίθεση με δαύτους επιμένει να μυρίζει μουχλιασμένη εμμονή και αυτιστική εσωστρέφεια. Η κάθοδος τους για δύο εμφανίσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στις 21 και 22/10 αντίστοιχα ("απέναντι" στους Mogwai και τις δύο βραδιές, ήμαρτον...) είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να την νεκρανάσταση τούτης εδώ της στήλης και την εξιστόρηση της πρώτης μου γνωριμίας μαζί τους, που με πήρε και με σήκωσε στην κυριολεξία.

Το 1999 το internet υπήρχε μεν, αλλά δεν υπήρχε παντού και κυρίως δεν μας είχε καταβάλει όπως σήμερα. Βρίσκομαι στην Ρώμη, ως κλασσικός Έλληνας αχαϊρευτος φοιτητής Erasmus, που βλέπει το πανεπιστήμιο από καρτ-ποστάλ μόνο, και έχω ως ευαγγέλιο ένα πολυσέλιδο βιβλιαράκι με το μηνιαίο πρόγραμμα της Brancaleone. Μιας κατάληψης (άλλως centro sociale) σε μια καλή συνοικία της πόλης, που είχε περάσει από καιρό από την αταξία στην οργάνωση και τουλάχιστον τότε είχε τα καλύτερα live που μπορούσε να δει κανείς. Λίγο να με κέντριζαν τα όσα διάβαζα για το κάθε όνομα και σχεδόν κάθε μέρα έδινα το παρόν. Κάπως έτσι κατάφερα να δω από τους Les Rhytmes Digitales μέχρι τους U.S Maple, τις Melt Banana, τους Royal Trux και πάρα πολλά άλλα, βασισμένος πάντα στο εκκεντρικό γούστο ενός curator, που χωρίς να το συνειδητοποιώ, τότε διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό και το δικό μου γούστο στη μουσική.

Τους Ολλανδούς Ex μήτε που τους είχα ξανακούσει, παρά μόνο είχα διαβάσει για αυτούς σε κάποιες συνεντεύξεις των Fugazi. Τους Αμερικάνους X τους ήξερα καλά, είχα και ένα-δυο δίσκους τους, αλλά ποτέ δεν δήλωσα μεγάλος φαν. Την φράση που μου κέντρισε το ενδιαφέρον στο promo φυλάδιο της Brancaleone τη θυμάμαι ακόμη "κιθάρες που δεν τις αγγίζουν οι εξελίξεις και η τεχνολογική πρόοδος". Παρότι ο ισχυρισμός δεν ήταν απολύτως αληθής, η υπόσχεση για κάποιον εικοσάχρονο που είχε ως στόχο να εδραιώσει τα μουσικά του γούστα όχι στην σκοτεινή, αλλά στην αποξηραμένη πλευρά του φεγγαριού, ήταν ελκυστική.

Το live το θυμάμαι και δεν το θυμάμαι. Από το πρώτο μέχρι και το τελευταίο δευτερόλεπτο, οι Ex μου απέδειξαν ότι είναι η υποκειμενικά σπουδαιότερη ροκ μπάντα στον κόσμο και ότι δεν μου χρειάζεται τίποτε περισσότερο από τις κιθάρες τους. Στην αρένα "πλακώθηκα" με περισσότερους πάνκηδες Ιταλούς από όσους θα μπορούσα να αντέξω, αν τυχόν με περίμεναν για καυγά στην έξοδο μετά το τέλος της συναυλίας. Η φωνή της Katrin στα αλλόκοτα μη αγγλόφωνα τραγούδια τους δεν ξεκολλούσε από το μυαλό μου. Ήπια άπειρα ποτά και παρότι ήταν απείρως φθηνά, στο τέλος μου έμεινα κάτι ψιλά για να αγοράσω ένα και μόνο CD, παρότι ήθελα να πάρω όλη τη δισκογραφία τους και μάλιστα από δύο φορές. Καίτοι είχα υποψιαστεί πως οι τύποι που μόλις με είχαν αφήσει στον τόπο είχαν σπουδαία και μακραίωνη ιστορία, αποφάσισα να πάρω το CD εκείνο που περιείχε τη μαγική λέξη με την οποία είχα αφηνιάσει κατά τη διάρκεια του live: The begining of a beatiful FRENZY!

To FRENZY παραμένει μέχρι σήμερα οτιδήποτε μπορώ να ζητήσω από ένα τραγούδι. Ανεβοκατέβασμα ταχυτήτων, με ανέβασμα μέχρι τον ίλιγγο, κιθάρες που ξεκινάν ματώνοντας ήδη, αλλά δεν ξεψυχάνε ποτέ, πολιτικοί, αλλά ειρωνικά διαβασμένοι και με πικρό χιούμορ στίχοι, ένας ρυθμός που θα μπορούσε να είναι tribal, θα μπορούσε να ανήκει και στο άρρωστα πρωτοποριακό μυαλό του Chris Clark (άλλο τώρα που το 1998 ακόμη δεν "υπήρχε" ο C.C.). Πέρασαν αρκετές μέρες μέχρι να περάσω στο δεύτερο τραγούδι του δίσκου και αυτή ήταν μια παλιά αγαπημένη συνήθεια, σπάνια μεν, αλλά απόλυτα επιβεβαιωτική εκείνες τις ημέρες, περί του ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός δίσκου που θα είναι μαζί μας για πάντα.

Στα τέλη του 20ου αιώνα, ο καπιταλισμός μπορεί ως συνηθίζει να μην περνούσε και τις καλύτερες στιγμές του, αλλά όπως και να το δεις έπαιζε χωρίς καν να τον αντιπαλεύεται ο εαυτός του, όπως σήμερα. Ποια η θέση ενός φύσει αντικαπιταλιστικού σχήματος όπως οι Ex το λοιπόν; Μήπως έπρεπε να το διαλύσουν για να μην καταντήσουν γραφικοί; Μια προσεχτική ανάγνωση των στίχων που εμπεριέχονται στο booklet (χωρίς να ακούς το δίσκο όμως, αλλιώς η μόνη επιλογή είναι το να χτυπιέσαι) αποδεικνύει ότι η πολιτική συνείδηση των Ex δεν είναι μια ξερή αντίδραση, ούτε προσκόλληση σε πρότυπα και λογότυπα επανάστασης. Σε όλη του τη διάρκεια το Starters Alternators (όπως προϊδεάζει και ο τίτλος) τα βάζει κυρίως με όσους άφησαν τον καπιταλισμό να παίζει χωρίς αντίπαλο. Κάπου στη μέση του δίσκου, μελοποιούν με σκληρό τρόπο το It's A Sin σε στίχους του Stephen Crane και σου έρχεται να βάλεις τα κλάμματα... Στο Mother συνεισφέρει τους στίχους μία οπαδός της μπάντας από τη Ζιμπάμπουε (αν δεν έχω καταλάβει λάθος) και αναδεικνύουν την ανώνυμη εργαζόμενη μητέρα στο προλεταριακό πρότυπο, που άπαντες έχουν ξεχάσει στο πέρασμα των χρόνων και των εξεγέρσεων. Στο τέλος του δίσκου προσαρμόζουν στα καθ' ημάς ένα παραδοσιακό που γνώρισαν από τους Ούγγρους Muzsikas (δες και D.E. Edwards) και αναρωτιέσαι από πότε το punk είναι μια μουσική τέτοιας συναισθηματικής φόρτισης (πάντα ήταν, είναι η σωστή απάντηση).

To Starters Alternators είναι ο 16ος δίσκος των The Ex (με κάποιες δυσκολίες στην αρίθμηση) και το κλισέ λέει ότι θα μπορούσε να είναι ένα εκρηκτικό ντεμπούτο. Και όντως θα μπορούσε. Ηχητικά έχουν κατασταλάξει στο να συνοψίζουν σε ένα και μόνο δευτερόλεπτο τις καλύτερες στιγμές της post punk και post hardcore ιστορίας, από τις προσταγές του John Lydon μέχρι την ξεραϊλα των Fugazi, και με τον πρόσφαντα αποχωρήσαντα G.W. Sok όχι να φτύνει άκοπα λέξεις, όπως συνηθίζεται να λέγεται σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά να καρφώνει κάθε λέξη γερά ώστε να μην την πάρει ποτέ ο αέρας, όπως έχει πει και ο Μανόλης Αναγνωστάκης (στα Νέα του Σ/Κ το διάβασα αυτό, σήμερα). Η jazz αναρχία που μες στην επόμενη δεκαετία θα τους επιτρέψει να μην εγκλωβιστούν σε κανένα από τα κλισέ του punk κάνει ήδη από εδώ την εμφάνιση της, καθώς τα περισσότερα τραγούδια δεν υπακούν στους κανόνες της ομαλής εξέλιξης, έστω και της ομαλής εκτροπής, που θα περίμενε ο ακροατής, αλλά αποσυντίθεται προτού τα συνηθίσεις, σε αυτοέλεγχο μπροστά στον κίνδυνο του catchy, που οι σύντροφοι τους δεν απέφυγαν τελικά.

Ηχογραφημένο στο Chicago, κυκλοφορημένο στην Αμερική από την Touch & Go και με τον Steve Albini στην θέση του παραγωγού να κάνει το απολύτως προφανές (δηλαδή να κρατάει το επί σκηνής πνεύμα της μπάντας και να μην επιτρέπει στουντιακές υποχωρήσεις), το Starters Alternators για τους περισσότερους δεν έχει το ειδικό βάρος ούτε της δισκογραφίας που προηγήθηκε αυτού, ούτε της μουσικολογικά πιο έγκριτης μετέπειτα πορείας της μπάντας (με τα φλερτ με την Αφρικάνικη μουσική κ.λ.π.). Στέκει σχεδόν μόνο του, μετέωρο σε ένα χρονικό σημείο της ιστορίας που το punk ήταν εντελώς παράταιρο, οι Chumbawamba είχαν ήδη ξεπουλήσει (αλλά δεν είχαν ξεπουληθεί, ε) και οι Fugazi αναπαύονταν πριν κυκλοφορήσουν το απόλυτα παρεξηγημένο αριστούργημα τους, με το οποίο έμελε να ασχοληθούν ελάχιστοι. Ένα πραγματικά εναλλακτικό αριστούργημα που ακούγεται μέχρι το τέλος με κομμένη την ανάσα και φανερώνει μια μπάντα που ποτέ δεν κατέβηκε από τη σκηνή για να ασχοληθεί με κάτι λιγότερο σημαντικό.

Ανυπομονώ να τους συναντήσω και πάλι δώδεκα χρόνια μετά για να επιβεβαιώσω ότι η κατεύθυνση που μου υπέδειξαν ήταν κάθε άλλο παρά δείγμα μιας σπαταλημένης νεότητας.