The Jam - The Gift

The Gift (Polydor, 1982)
1. Happy Together, 2. Ghosts, 3. Precious, 4. Just Who Is The 5 O'Clock Hero?, 5. "Trans-Global Express", 6. Running On The Spot, 7. Circus, 8. The Planner's Dream Goes Wrong, 9. Carnation, 10. Town Called Malice, 11. The Gift

Η στήλη wasted youth είναι πολύ μανίκι. Τι να γράψεις δηλαδή για δίσκους που πέρασες μαζί τους πάνω από τη μισή σου ζωή, τους λάτρεψες, τους άκουσες χαρούμενος και πλήρης σαν επιστέγασμα της ευδαιμονίας σου αλλά και απογοητευμένος και ευάλωτος σαν στήριγμα, που οι γρατζουνιές στο βινύλιο και τα ξεφτίσματα στο εξώφυλλό τους αντιστοιχούν στις ρυτίδες που αρχίζουν να εμφανίζονται στο μέτωπο και τα μάτια σου, και που ξέρεις απέξω όλους τους στίχους, σου 'ρχονται συχνά στο μυαλό και λαχταράς να τρέξεις να τον ξανακούσεις κάθε φορά που συμβαίνει αυτό; Μπορείς να γράψεις κριτική για τον καλύτερο φίλο σου; Για τη μάνα σου; Για όλους εμάς που μεγαλώσαμε με τη μουσική και τους δίσκους σαν κύριο άξονα αναφοράς της εξωσχολικής αρχικά και εξωεπαγγελματικής μετά ζωής μας (της πραγματικά δικής μας ζωής δηλαδή), κάποιοι δίσκοι έχουν ανυπολόγιστη συναισθηματική αξία. Είναι τα προσωπικά μας κειμήλια, οι βέδες μας, τα τοτέμ μας.

Υπάρχουν αρκετοί τέτοιοι δίσκοι στη ζωή του καθενός. Στη δική μου είναι καμιά δεκαριά. Χωρίς κανέναν ενδοιασμό όμως αποφάσισα να ξεκινήσω την περιπέτειά μου στα σπαταλημένα νιάτα, αυτό το ενδοσκοπικό ταξίδι με αναπάντεχες συνέπειες, με το 'Gift'. Ίσως επειδή για μια δεκαετία όταν με ρωτούσαν ποιο είναι το αγαπημένο μου συγκρότημα απαντούσα αυτόματα και αβίαστα «οι Jam». Ίσως επειδή είναι από τους πρώτους δίσκους που αγόρασα στην εποχή τους. Ίσως επειδή ήμουν φανατικός αναγνώστης του Μαλαθρώνα, την αποθεωτική κριτική του οποίου στο ποπ & ροκ έχω κολλημένη στο χάρτινο φάκελο που είναι μέσα στο εξώφυλλο. Ίσως επειδή Ι believe in life and I believe in love but the world in which I live in keeps trying to prove me wrong. Fa fa fa fa fa fa...

To 'Gift' είναι ό,τι καλύτερο έχει κάνει ποτέ ο Weller. To peak της καριέρας του, που γεννήθηκε τη στιγμή που όλες του οι επιρροές ήταν στη σωστή αναλογία μέσα στα τραγούδια του. Ευτυχής συγκυρία; Ίσως... Το βρετανικό ροκ των 60s στη mod εκδοχή του, άσχετα αν η μεγάλη κόντρα της εποχής ήταν ανάμεσα στους mods και τους rockers, όλα αυτά ήταν εμφύλιες διαμάχες. Μπορεί κανένας στα καλά του να πει ότι οι Who δεν έπαιζαν ροκ; Το πανκ ροκ με τη συγκρατημένη του πια (αρχές 80s) οργή και την ακτιβιστική αριστερόστροφη πολιτικοποίηση, η οποία τότε είχε σαν κύριο μπαμπούλα τη Θάτσερ (ακόμη θυμάμαι το οπισθόφυλλο των Three Johns που έγραφε με κόκκινα γράμματα rock n roll against thaatchiism). H soul στην πιο άγρια, ακατέργαστη και γήινη και λιγότερο κοσμοπολίτική της μορφή, η οποία κοσμοπολίτικη πήρε το πάνω χέρι στις μέρες των Style Council με πολλές γελοίες παρενέργειες, όπως η υπογραφή "the Cappuccino Kid", και με όχημα την οποία ο Paul έφτιαξε από πολύ καλούς ('Our Favourite Shop') μέχρι εντελώς για τα μπάζα ('Τhe Cost Of Loving') δίσκους. Και η ρομαντική αγγλική μπαλάντα, που στο 'Carnation' γνωρίζει την αποθέωσή της.

Δεν υπάρχει τίποτε χλιαρό σ' αυτό το δίσκο. Ξεκινάει με ένα από τα πιο συγκλονιστικά και αισιόδοξα ερωτικά ροκ τραγούδια που έχω ακούσει, το 'Happy Together'. Ήταν το πρώτο ερωτικό τραγούδι που μιλούσε για ευτυχία που άκουσα χωρίς να είναι ξενέρωτο ή χαζοχαρούμενο. Και ήτανε δικό μας. Ο Weller μπορεί να μου ρίχνει μια δεκαετία, αλλά τότε ήταν μόνο εικοσιτριών χρόνων. Η κραυγή Baaaby που το ανοίγει είναι τα καλύτερα τρία πρώτα δευτερόλεπτα δίσκου στην ιστορία. Και δεν είναι καν τα πρώτα... Στην αρχή ο Paul ψιθυρίζει «ως τώρα τα βλέπατε ασπρόμαυρα, αυτό είναι σε technicolor». Τέρμα τα αδιέξοδα, η αδιαλλαξία και η εφηβική υπεροψία του απόλυτου. Η ωριμότητα δίνει καρπούς.

Από κει και πέρα ακολουθεί ένας καταιγισμός από αριστουργηματικά τραγούδια, πολλά από τα οποία με έβαλαν σε καινούργιους μουσικούς κόσμους που ως τότε αγνοούσα την ύπαρξή τους και έμελλαν να γίνουν από τους αγαπημένους μου:

Το ατμοσφαιρικό και ενδοσκοπικό 'Ghosts', που με τη φαινομενική του ηρεμία και την τρομερή εσωτερική του ένταση είναι ακόμη και μετά από είκοσι χρόνια ένα από τα πιο δυνατά τραγούδια που έχω ακούσει και από αυτά που με σημάδεψαν στη ζωή μου, που δεν θέλω στο τέλος της να αναρωτηθώ γιατί δεν προσπάθησα να σκορπίσω αγάπη γύρω μου εξαιτίας των προκαταλήψεων που με κρατάνε κάτω. Ναι, κλισέ είναι, αλλά είναι αλήθεια και εκεί το άκουσα πρώτα εγώ.

Το απαισιόδοξο ανατρεπτικό κάλεσμα για εξέγερση - εξέγερση διανοητική, όχι ψευτοεπαναστατικές παπαριές του τύπου «παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους» εκτός τόπου και χρόνου - 'Running on the Spot'. You can crash us, you can bruise us τραγουδούσαν οι Clash κι εμείς μαζί τους. We're just the next generation of the emotionally crippled οι Jam, κι εμείς το νιώθαμε. Μερικές φορές αναρωτιέμαι πώς βγήκαμε φυσιολογικοί... Ή μήπως όχι...

Το ακόμη πιο απαισιόδοξο στιχουργικά, σε πλήρη αντίστιξη με το uptempo μουσικό του θέμα που το έκανε κλασσικό single των βρετανικών 80s 'Town Called Malice'.

Tο 'The Planners Dreams Goes Wrong' είναι ιδιαίτερη περίπτωση, και μουσικά και στιχουργικά, μια που δεν κολλάει στο όλο κλίμα. Μουσικά είναι ένα αμφιλεγόμενο πείραμα με πιο εύκολα ακούσματα σαν επιρροές, και στιχουργικά η κριτική του στρέφεται απέναντι στους εργατικούς που ξεχαρβάλωσαν την οικονομία και κατάστρεψαν χιλιάδες ζωές στην Αγγλία από τα μέσα των 60s ως τα τέλη των 70s, και όχι απέναντι στους συντηρητικούς της Θάτσερ που προσπαθούσαν να διορθώσουν την κατάσταση με βίαια μέτρα. Του ξέφυγε, ή ήταν δείγμα πολιτικής ωριμότητας, μια που σήμερα ακόμη και οι εργατικοί παραδέχονται ότι εκείνα ακριβώς τα ακραία και καθόλου δημοφιλή μέτρα ξανάβαλαν την Αγγλία στο χάρτη; Ποιος ξέρει...

Το 'Precious', έξαλλο και διονυσιακό, χορεύεται μόνο με πάθος. Το "Τrans-Global Express" το ίδιο. Funk και pogo μέχρι θανάτου, με τον Τάσο να ρίχνει τα 100+ κιλά του και να ανοίγει δρόμο (ο Τάσος είναι Ιδέα, όσοι πήγαιναν στις συναυλίες στο στέκι της φιλοσοφικής το 89-90 ξέρουν πολύ καλά για τι μιλάω). Ιδρώτας και σπαταλημένο σπέρμα (απ' όλους, φυσικά, Τάσο...).

To 'Circus', ένα instrumental που δίνει στον παραπονιάρη - μια ζωή αισθανόταν ριγμένος - Buckler την ευκαιρία να δείξει τι ε κ π λ η κ τ ι κ ό ς ντράμερ είναι, ο καλύτερος της σκηνής τεχνικά, λίγο πίσω από τον Topper Headon σε attitude.

Το 'Just Who Is The 5' O Clock Hero', ένα αγγλικό ροκ για όλη την οικογένεια, ελαφρώς λαϊκίστικο κομμάτι, που είναι το χειρότερο του δίσκου για μένα, και όχι το 'The Planners Dreams Goes Wrong' που έλεγε ο Μαλαθρώνας. Εκεί που στο 'Running on the Spot' η φωνή της κοινωνικής συνείδησης του Weller είναι καίρια και συγκλονιστική, εδώ είναι χαρδαβελική.

Και τέλος το 'Carnation', για το οποίο ότι και να γράψω είναι λίγο. Στην προσωπική μου σκάλα αξιολόγησης, είναι στο ίδιο σκαλοπάτι με το 'Yesterday', το 'Like a Rolling Stone', το _______________ (βάλτε το πρώτο κομμάτι που σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε «αριστούργημα»).

Ειδική μνεία στον μπασίστα Bruce Foxton, εξίσου εκπληκτικό παίχτη με τον Buckler, εκτελεστικά ένα σκαλί πάνω από τον Weller και οι δυο τους, σαν προσωπικότητες πολλά παρακάτω, μετά τους Jam τους έφαγε το μαύρο σκοτάδι. Ο Foxton πέρασε και από τη Θεσσαλονίκη σαν ατραξιόν μπασίστας των Stiff Little Fingers (έγραφαν το όνομά του ξεχωριστά στην αφίσα) αλλά η όλη κατάσταση μύριζε ναφθαλίνη και θλιβερή αρπαχτή. Θλιβερή γιατί τα λεφτά ήταν λίγα...

Ουφ... ήταν όντως πολύ δύσκολο. Προσπάθησα να κατεβάσω στο χαρτί όσα ανείπωτα νιώθω εδώ και εικοσιένα χρόνια που ακούω αυτό το δίσκο. Αυτά που διαβάσατε δεν είναι παρά μια υποψία αυτών που συμβαίνουν μέσα στο κεφάλι και στο στήθος μου (ναι!) κάθε φορά. Ελπίζω ο καθένας να έχει τουλάχιστον ένα δίσκο που τον κάνει να νιώθει έτσι.